۱۰۶٬۲۸۴
ویرایش
دیوان رشیدالدین وطواط: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = PIR۴۹۰۴/د۹ ۱۳۳۹ | ||
| موضوع =شعر فارسی - قرن 6ق. | | موضوع =شعر فارسی - قرن 6ق. | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
رشید در دیوانش 223 «ستایش‌نامه» دارد که در قالب قصیده و ترکیب‌بند سروده شده‌اند. او در بیشتر آن‌ها امیران و ادیبان زمانه‌اش را ستوده است؛ به‌گونه‌ای که 153 قصیده و ترکیب‌بند را در ستایش «اتسز» سومین پادشاه خوارزمشاهیان سروده است. او مدتی از دربار اتسز رانده شد. ازاین‌رو، پس از مرگ اتسز، اثری از شعر او در ستایش سه تن از بازماندگانش (ایل ارسلان و دو فرزندش محمود و تکش) نیست. شعری که رشید آن را بر جنازه اتسز خواند، به رنجی که از او در سینه داشته است، گواهی می‌دهد: | رشید در دیوانش 223 «ستایش‌نامه» دارد که در قالب قصیده و ترکیب‌بند سروده شده‌اند. او در بیشتر آن‌ها امیران و ادیبان زمانه‌اش را ستوده است؛ به‌گونه‌ای که 153 قصیده و ترکیب‌بند را در ستایش «اتسز» سومین پادشاه خوارزمشاهیان سروده است. او مدتی از دربار اتسز رانده شد. ازاین‌رو، پس از مرگ اتسز، اثری از شعر او در ستایش سه تن از بازماندگانش (ایل ارسلان و دو فرزندش محمود و تکش) نیست. شعری که رشید آن را بر جنازه اتسز خواند، به رنجی که از او در سینه داشته است، گواهی می‌دهد: | ||
{{شعر}} | |||
پیش تو به طوع، بندگی می‌ورزید | {{ب|''شاها! فلک از سیاستت می‌لرزید''|2=''پیش تو به طوع، بندگی می‌ورزید''}} | ||
{{ب|''صاحب‌نظری کجاست تا درنگَرد''|2=''تا آن‌همه مملکت بدین می‌ارزید؟''}} | |||
تا آن‌همه مملکت بدین می‌ارزید؟ | {{پایان شعر}} | ||
او از دربار اتسز به دربار سلسله «خانیان» (خانیه یا آل خاقان یا آل افراسیاب یا ایلک‌خانیان) رفت و «سلیمان خان» را ستایش کرد. پس از او پسرش «ارسلان» (خسرو توران) را با 12 قصیده ستود که پس از اتسز، او را بیش از پادشاهان دیگر ستوده است. رشید دو قصیده نیز در ستایش نصر بن خلف (پادشاه نیمروز) از بازماندگان صفاریان سروده است. همچنین، شروان شاه (منوچهر پسر افریدون) را ستایش کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8-5</ref>. | او از دربار اتسز به دربار سلسله «خانیان» (خانیه یا آل خاقان یا آل افراسیاب یا ایلک‌خانیان) رفت و «سلیمان خان» را ستایش کرد. پس از او پسرش «ارسلان» (خسرو توران) را با 12 قصیده ستود که پس از اتسز، او را بیش از پادشاهان دیگر ستوده است. رشید دو قصیده نیز در ستایش نصر بن خلف (پادشاه نیمروز) از بازماندگان صفاریان سروده است. همچنین، شروان شاه (منوچهر پسر افریدون) را ستایش کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8-5</ref>. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۳: | ||
وطواط اشعاری را نیز در پاسخ شاعرانی چون [[جمال‌الدین عبدالرزاق]] (درگذشته 580ق) و رضیّ‌الدین ابوجعفر محمد نیشابوری (درگذشته 598ق) و گفت‌وشنودهای شاعرانه و طنزآمیزی را با اتسز که در دربار او می‌زیسته است، دارد. این اشعار در دیوان او ثبت نشده‌اند. | وطواط اشعاری را نیز در پاسخ شاعرانی چون [[جمال‌الدین عبدالرزاق]] (درگذشته 580ق) و رضیّ‌الدین ابوجعفر محمد نیشابوری (درگذشته 598ق) و گفت‌وشنودهای شاعرانه و طنزآمیزی را با اتسز که در دربار او می‌زیسته است، دارد. این اشعار در دیوان او ثبت نشده‌اند. | ||
نمونه‌ای از آن‌ها چنین است (خطاب به سلطان اتسز خوارزم‌شاه): | نمونه‌ای از آن‌ها چنین است (خطاب به سلطان اتسز خوارزم‌شاه): | ||
{{شعر}} | |||
که با او نزد هر مردُم نشینم | {{ب|''ندارم جامه‌ای ای شاه عالَم''|2=''که با او نزد هر مردُم نشینم''}} | ||
{{ب|''زمستان است و چون سیرم برهنه''|2=''من غُرزن مگر در خُم نشینم''}} | |||
من غُرزن مگر در خُم نشینم'' | {{پایان شعر}} | ||
سلطان نیز به او لباسی از پوست سمور و جامه سَقرلات (سُرخ‌فام) عطا می‌کند و او را این‌گونه پاسخ می‌دهد: | سلطان نیز به او لباسی از پوست سمور و جامه سَقرلات (سُرخ‌فام) عطا می‌کند و او را این‌گونه پاسخ می‌دهد: | ||
{{شعر}} | |||
روا نبوَد که با مردُم نشینی | {{ب|''چو خود را گَنده همچون سیر گفتی''|2=''روا نبوَد که با مردُم نشینی''}} | ||
{{ب|''زمستان است و سرما وقت آچار''|2=''روا باشد اگر در خُم نشینی''<ref>ر.ک: همان، ص25-23</ref>}} | |||
روا باشد اگر در خُم نشینی | {{پایان شعر}} | ||
سعید نفیسی درباره این دیوان می‌گوید: آن را از نسخه‌های گوناگونی فراهم آورده است؛ بااین‌حال، اشعار رشید بیش از 8563 بیت این دیوان است؛ به‌ویژه آنکه، خود رشید در کتاب «حدائق السحر» بسیاری از اشعارش را آورده است و همه را به‌صراحت از آن خود می‌داند. | سعید نفیسی درباره این دیوان می‌گوید: آن را از نسخه‌های گوناگونی فراهم آورده است؛ بااین‌حال، اشعار رشید بیش از 8563 بیت این دیوان است؛ به‌ویژه آنکه، خود رشید در کتاب «حدائق السحر» بسیاری از اشعارش را آورده است و همه را به‌صراحت از آن خود می‌داند. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۳: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# سعیدی، سارا، «نگاهی انتقادی به شیوه شاعری رشیدالدین وطواط»، پژوهش‌های دستوری و بلاغی، بهار و تابستان 1396- شماره 11 (ص109-127) | #[[:noormags:1320944| سعیدی، سارا، «نگاهی انتقادی به شیوه شاعری رشیدالدین وطواط»، پژوهش‌های دستوری و بلاغی، بهار و تابستان 1396- شماره 11 (ص109-127)]]. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۲: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 بهمن 1402]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1402 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1402 توسط محسن عزیزی]] | ||