استشهاد الحسين: تفاوت میان نسخه‌ها

'''استشهاد الحسین''' نویسندۀ کتاب، ابو جعفر محمد بن جریر بن یزید طبرى (م ٣١٠ق)، از فقیهان و محدّثان و مفسران و مورّخان بنام جهان اسلام است. مهمترین و مشهورترین کتاب او تاریخ طبرى است و کتاب حاضر (استشهاد الحسین)، بخشى از آن است که در شوّال 1404ق فراهم شده است، سید جمیلی مصحح این کتاب است.

از تاریخ طبرى معمولاً با چند عنوان یاد مى شود: تاریخ طبرى، تاریخ کبیر، تاریخ الامم والملوک، تاریخ الرّسل والملوک، تاریخ الامم والرّسل والملوک، اخبار الامم والملوک، اخبار الرّسل والملوک. این کتاب از منابع مهمّ تاریخ اسلام است و مورّخان بعد از طبری، فراوان از آن نقل کرده‌اند. همچنین چند تکمله بر این کتاب نوشته شده و به چند زبان گردانیدە گردیده و چند کتاب دربارۀ آن، و نیز دربارۀ مؤلف آن، نوشته شده است.

تاریخ طبری شامل رخدادهای تاریخی تا سال ٣٠٢ قمری است و، بدین رو، تاریخ پایان تألیف آن پس از تاریخ مزبور است.

اهمیت تاریخ طبری بیشتر از آن روست که شامل مطالبی از کتابهای گذشتگان است و امروزه آن کتابها از میان رفته و جز آنچه طبری از آنها نقل کرده، مطلبی برجاى نمانده است. واز میان این کتابها، مقتل الحسین علیه‌السَلام، از لوط بن یحیاى ازدى، معروف به ابومخنف (م١٥٧ یا ١٥٨ق)، از همه مهمتر یااز مهمترین کتابهاست. بدین لحاظ، آن بخش از تاریخ طبرى که دربارۀ امام حسین(ع)است، مهمترین بخش یااز مهمترین بخشهای آن است.

طبرى در این بخش از کتاب باشباع از ابومخنف نقل کرده  وبا تعبیر «قال ابو مخنف»، بسیاری از مطالب کتاب او را، که امروزه در دست نیست، در کتاب خودآورده است. مطالب کتاب با خلافت یزید و بیعت خواستن از امام حسین و خوددارى آن حضرت از بیعت آغاز می‌شود. آنگاه از نامه‌هاى کوفیان به امام و رفتن مسلم بن عقیل به آن دیار و رخدادهای در آنجا سخن رفته و در ادامه، به روانه شدن امام به سوی کربلا و جنگ میان دو سپاه و شهدای آن پرداخته شده است.

از تاریخ طبری دو ترجمه در دست است: یکی از آن ابوعلی بلعمی است که در سال ٣۵٢قمری، به روزگار دولت سامانیان، پى‌افکنده شد. این ترجمه آمیخته به تصرّف است و البتّه برخى انتساب آن را به بلعمى نادرست مى‌دانند. ترجمۀ دیگر به خامۀ ابوالقاسم پاینده است که در سال ١٣٥٢ شمسى در تهران منتشر شد. همچنین آن بخش از تاریخ طبرى، که ویژۀ امام حسین و خونخواهى مختار و ترجمۀ ابوعلى بلعمى است، با تصحیح محمّد سرور مولائى ذیل عنوان قیام سیدالشُّهداء حُسین بن علی(ع) و خونخواهى مختار بروایت طبرى و انشاى ابوعلى بلعمى به صورت مستقل چاب

شده است. (انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، ١٣٥٩). ونیز همین بخش از تاریخ طبرى (ویژۀ امام حسین(ع))، به اهتمام حجت‌الله جودکی ترجمه و تصحیح شده و ذیل عنوان قیام جاوید: گردانیدۀ مقتل الحسین ابى مخنف منتشر شده است. (چاپ اوّل: تهران، مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی تبیان، ١٣٧٧).

واپسین سخن اینکه منقولات طبرى از کتاب مقتل الحسین ابومخنف به اهتمام حسن غفّارى استخراج و ذیل عنوان مقتل الحسین علیه‌السّلام منتشر شده است. (قم، کتابخانة آیت‌الله مرعشى، محرّم ١٣٩٨). همچنین محمدهادى یوسفى غروى به استخراج منقولات طبری از مقتل الحسین ابومخنف پرداخته و آن را ذیل عنوان وقعةالطّف به چاپ سپرده است. (چاب اوّل: مؤسّسة النّشر الاسلامى، 1409ق).

مشابه کتاب حاضر، کتابى با همین عنوان است که بخش اوّل آن با عنوان استشهادالحسین، برشى از تاریخ ابن کثیر دربارۀ امام حسین(ع) است و در بخش دوم آن رسالۀ رأس الحسین، از ابن تیمیه، آمده است.<ref> اسفندیاری، محمد، ص226-228</ref>