۱۰۶٬۸۱۹
ویرایش
ابن مقری، اسماعيل بن ابى‌بکر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE52140AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE52140AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
''' ابن مُقْری، ابومحمد اسماعيل بن ابى بکر بن عبدالله ''' (754- 837ق/1353-1434م)، فقيه، اديب و شاعر يمنى که در برخى منابع به مقری نيز شهرت دارد. | ''' ابن مُقْری، ابومحمد اسماعيل بن ابى بکر بن عبدالله ''' (754- 837ق/1353-1434م)، فقيه، اديب و شاعر يمنى که در برخى منابع به مقری نيز شهرت دارد. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۴: | ||
به گفته سخاوی، وی چندی عهده‌دار حکومت محالب بود؛ زمانى نيز به سفارت قاهره منصوب شد، اما به طمع دستيابى به منصب قاضى القضاتى آن را نپذيرفت (2/292-293). با اينهمه ابن مقری خود در شرح حال خويش در عنوان الشرف اشاره‌ای به اين مناصب نکرده است. وی پس از مرگ الملک الاشرف در 803ق به خدمت فرزند و جانشين او الملک الناصر (حک 803 -829ق) درآمد و کتاب عنوان الشرف را به او تقديم کرد. | به گفته سخاوی، وی چندی عهده‌دار حکومت محالب بود؛ زمانى نيز به سفارت قاهره منصوب شد، اما به طمع دستيابى به منصب قاضى القضاتى آن را نپذيرفت (2/292-293). با اينهمه ابن مقری خود در شرح حال خويش در عنوان الشرف اشاره‌ای به اين مناصب نکرده است. وی پس از مرگ الملک الاشرف در 803ق به خدمت فرزند و جانشين او الملک الناصر (حک 803 -829ق) درآمد و کتاب عنوان الشرف را به او تقديم کرد. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| خط ۷۳: | خط ۶۹: | ||
وی تا پايان عمر به احترام زيست و سرانجام در زبيد درگذشت. | وی تا پايان عمر به احترام زيست و سرانجام در زبيد درگذشت. | ||
== آثار== | |||
ابن مقری بخش مهمى از زندگى خود را صرف تأليف و تصنيف کرد. | |||
بسياری از اين آثار امروزه به چاپ رسيده يا نسخ خطى آن موجود است. برخى از قصايد او نيز در ضمن ديگر کتب حفظ شده است، اما به رغم ستايش‌های مبالغه آميزی که از هنر و به ويژه اشعار او شده، سروده‌های وی عموماً تبعيت از سبک مصنوع و پرتکلف آن روزگار است. | بسياری از اين آثار امروزه به چاپ رسيده يا نسخ خطى آن موجود است. برخى از قصايد او نيز در ضمن ديگر کتب حفظ شده است، اما به رغم ستايش‌های مبالغه آميزی که از هنر و به ويژه اشعار او شده، سروده‌های وی عموماً تبعيت از سبک مصنوع و پرتکلف آن روزگار است. | ||
آثار منثور او نيز بيشتر اختصار يا شرح آثار ديگران بوده است. | آثار منثور او نيز بيشتر اختصار يا شرح آثار ديگران بوده است. | ||
الف - چاپى: | الف - چاپى: | ||
1. ارشاد الغاوی فى مسائل الحاوی، | 1.ارشاد الغاوی فى مسائل الحاوی، | ||
اين کتاب که در فقه شافعى تأليف شده و مختصر الحاوی الصغير قزوينى (د 665ق) است، سخت مورد توجه علمای شافعى بوده، از اين رو شرح‌های بسياری بر آن نوشته‌اند که شرح خود مؤلف از جمله آنهاست. | اين کتاب که در فقه شافعى تأليف شده و مختصر الحاوی الصغير قزوينى (د 665ق) است، سخت مورد توجه علمای شافعى بوده، از اين رو شرح‌های بسياری بر آن نوشته‌اند که شرح خود مؤلف از جمله آنهاست. | ||
اين اثر در 1302 و نيز در 1320ق در قاهره به چاپ رسيده است؛ | اين اثر در 1302 و نيز در 1320ق در قاهره به چاپ رسيده است؛ | ||
2. روض الطالب، | 2.روض الطالب، | ||
که در غالب منابع با نام الروض آمده، مختصر الروضه تأليف نووی در فروع فقه شافعى است. | که در غالب منابع با نام الروض آمده، مختصر الروضه تأليف [[نووی، یحیی بن شرف|نووی]] در فروع فقه شافعى است. | ||
3. ديوان، | اين کتاب در 1313ق به همراه شرح [[انصاری، زکریا بن محمد|زکريا انصاری]] (اسنى المطالب) در 4 مجلد در قاهره به چاپ رسيده است؛ | ||
3.ديوان، | |||
که در اواخر عمر شاعر گردآوری شده و در 1305ق در بمبئى به چاپ رسيده است. | که در اواخر عمر شاعر گردآوری شده و در 1305ق در بمبئى به چاپ رسيده است. | ||
از اين کتاب با عنوان مجموع شرف‌الدين ابى الذبيح... المقری نيز ياد شده است؛ | از اين کتاب با عنوان مجموع شرف‌الدين ابى الذبيح... المقری نيز ياد شده است؛ | ||
4. عنوان الشرف الوافى، | 4.عنوان الشرف الوافى، | ||
مطالب اين کتاب که موضوع اصلى آن فقه است، به گونه‌ای مرتب شده که از اتصال حروف و کلماتى که در 4 ستون عمودی (دو ستون در آغاز و پايان و دو ستون نيز در ميانه سطور) از هر صفحه آن آمده، رساله‌هايى در 4 علم ديگر يعنى عروض، تاريخ، نحو و قوافى فراهم مى‌آيد. | مطالب اين کتاب که موضوع اصلى آن فقه است، به گونه‌ای مرتب شده که از اتصال حروف و کلماتى که در 4 ستون عمودی (دو ستون در آغاز و پايان و دو ستون نيز در ميانه سطور) از هر صفحه آن آمده، رساله‌هايى در 4 علم ديگر يعنى عروض، تاريخ، نحو و قوافى فراهم مى‌آيد. | ||
گويند ابن مقری اين کتاب را در رقابت با فيروزآبادی (د 817ق)، صاحب قامون، تأليف کرده که در آن هنگام قاضى القضاه يمن بود و مقام و منصب او طبعاً نظر کسانى چون ابن مقری را به خود جلب کرده بود. | گويند ابن مقری اين کتاب را در رقابت با فيروزآبادی (د 817ق)، صاحب قامون، تأليف کرده که در آن هنگام قاضى القضاه يمن بود و مقام و منصب او طبعاً نظر کسانى چون ابن مقری را به خود جلب کرده بود. | ||
سبک اين کتاب که تأليف آن در زمان الملک الاشرف آغاز شد و در آغاز حکومت فرزند او الملک الناصر به پايان رسيد، سبب شد که آثاری به تقليد از آن پديد آيد. ازآن جمله مى‌توان به النفحه المسکيه و التحفه المکيه سيوطى و تأليفى از ابن کميل دمياطى و نيز تحفه السنيه عبدالله افندی وصاف که به ضميمه عنوان الشرف منتشر شده، اشاره کرد. عنوان الشرف بارها به چاپ‌رسيده‌است: قاهره (1272 و 1318ق) | سبک اين کتاب که تأليف آن در زمان الملک الاشرف آغاز شد و در آغاز حکومت فرزند او الملک الناصر به پايان رسيد، سبب شد که آثاری به تقليد از آن پديد آيد. ازآن جمله مى‌توان به [[النفحه المسکيه و التحفه المکيه]] [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]] و تأليفى از [[ابن کميل دمياطى]] و نيز تحفه السنيه [[عبدالله افندی وصاف]] که به ضميمه عنوان الشرف منتشر شده، اشاره کرد. عنوان الشرف بارها به چاپ‌رسيده‌است: قاهره (1272 و 1318ق)،حيدرآباد دکن (1272ق)، حلب و کلکته(1294ق). | ||
نسخه‌های مستقلى از برخى رساله‌های اين کتاب نيز با نام‌های مختلف در دست است. مثلاً رساله ابن مقری که در حقيقت بخش تاريخ اين کتاب است و در آن از تاريخ سلسله بنى رسول سخن رفته، نيز المجموع فى العربيه، که همان رساله نحو اين کتاب است و ابن مقری خود آن را به اين نام خوانده است. | نسخه‌های مستقلى از برخى رساله‌های اين کتاب نيز با نام‌های مختلف در دست است. مثلاً رساله ابن مقری که در حقيقت بخش تاريخ اين کتاب است و در آن از تاريخ سلسله بنى رسول سخن رفته، نيز المجموع فى العربيه، که همان رساله نحو اين کتاب است و ابن مقری خود آن را به اين نام خوانده است. | ||
ب - خطى: | ب - خطى: | ||
1. بديعيه، | 1.بديعيه، | ||
در مدح الملک الناصر که شاعر آن را در معارضه با بديعيه صفى‌الدين موصلى سروده است. | در مدح الملک الناصر که شاعر آن را در معارضه با بديعيه صفى‌الدين موصلى سروده است. | ||
نسخه‌های فراوانى از اين قصيده با شرح آن به قلم خود ابن مقری، در کتابخانه‌های لندن، پاريس، لايپزيگ، قاهره، صنعا، موصل، استانبول و تهران موجود است. | نسخه‌های فراوانى از اين قصيده با شرح آن به قلم خود ابن مقری، در کتابخانه‌های لندن، پاريس، لايپزيگ، قاهره، صنعا، موصل، استانبول و تهران موجود است. | ||
ابن مقری در مقدمه شرح اشاره مى‌کند که قصيده را به فرمان الملک‌الناصر سروده و در آن از صنايع بديعى هيچ فرونگذاشته است؛ | ابن مقری در مقدمه شرح اشاره مى‌کند که قصيده را به فرمان الملک‌الناصر سروده و در آن از صنايع بديعى هيچ فرونگذاشته است؛ | ||
2. جدول فى الميراث الشرعى، | 2. جدول فى الميراث الشرعى، | ||
3. الرکاز المخمس فيما قيل من الاوجه فى الماءِ المشمس، | 3.الرکاز المخمس فيما قيل من الاوجه فى الماءِ المشمس، | ||
نسخه‌هايى از آن در دارالکتب موجود است؛ | نسخه‌هايى از آن در دارالکتب موجود است؛ | ||
3. عقيده اسماعيل المقری، | 3.عقيده اسماعيل المقری، | ||
در اصول دين؛ نسخه‌ای از اين رساله در دانشگاه ملک سعود رياض موجود است. | در اصول دين؛ نسخه‌ای از اين رساله در دانشگاه ملک سعود رياض موجود است. | ||
نسخه‌های مستقلى از برخى قصيده‌های او نيز با نام‌های مختلف در کتابخانه‌های جهان موجود است. | نسخه‌های مستقلى از برخى قصيده‌های او نيز با نام‌های مختلف در کتابخانه‌های جهان موجود است. | ||