تشيع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

یک- او منتقدانه چنین نوشته است: مؤلف... كوشيده است كه باتکیه‌بر دين‏شناسى تطبيقى، سابقه‏اى براى عزاداری امام حسين بيابد، كه البته بيشتر به جامعه و تاريخ عراق نظر داشته؛ در اين مورد سابقه سوگ سياوش را نيز يكى از نويسندگان معاصر ايران به نحوى به عزادارى امام حسين ربط داده كه تفصيل آن خواندنى است: (رجوع كنيد به «سوگ سياوش» نوشته شاهرخ مسكوب ص 83- 100). به عقيده مترجم، هرچند توجيهات بالا از نظرگاه روان‌شناسی تاريخى، پر بيراه نيست و ليكن همچنان که مؤلف در صفحات بعد تشريح كرده، بزرگداشت سالروز شهادت امام حسين - كه در نظر همه مسلمانان يك پيشواى بحق بود و خونش را به‌ناحق ريختند يك موضوع اسلامى و انسانى بوده و تأثير عظيم قيام امام، به‌زودی يك رنگ اسطوره‏اى به عاشورا داده كه نمونه‌‏اش روايات منقول در متن است، و لزومى ندارد عزادارى عاشورا را به اسطوره‏اى قديم ربط دهيم <ref> همان، پاورقی ص 46- 47</ref>.

سه- همچنین مترجم چنین انتقاد کرده است: خواننده توجه دارد كه استناد بابيه به شیخی گری و حتى مواريث تشيع رسمى، بدان معنى نيست كه بابيگرى، شاخه‏اى از تشيع باشد و اگر بتوان شیخی گری را در شكل اوليه آن، گونه‏اى دوازده‌امامی گری غاليانه شمرد، بارى بابيگرى را جز تحريف شیخی گری نمى‌‏توان دانست كه به‌سرعت از اینجاوآنجا عناصرى از تصوف و غالی گری قديم و مذاهب باطنى التقاط كرد و هم در زمان باب، به دست بابيان مطلع‏تر از او، به‌صورت نحله‏اى مستقل از تشيع درآمد كه حتى شيخيان، محتاطانه از آن تبرى جستند. حاصل آنكه اظهارنظر مؤلف دائر بر انشعاب شيخيه و بابيه از شاخه اصوليان شيعى، خالى از اشتباه نيست؛ همين‏قدر مى‌‏توان گفت كه بابيگرى، جلوه ديگرى از غالی گری و باطنيگرى قديم و متأثر از حروفيه و نقطويه بوده، كه انتشار عقايد شيخيه پیش‌درآمد آن بوده است <ref> همان، پاورقی ص 400- 401</ref>.