سرّ العالمین و کشف ما في الدارین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سر العالمين و كشف ما في الدارين'''، نوشته [[ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی‏]] (450-505ق) در آداب ملک، سیاست و اخلاق است که در 25 مقاله فراهم آمده است و با مقدمه و پژوهش ایمن عبدالجابر بحیری عرضه شده است.

این کتاب را غزالى، در جواب درخواست عده‌اى از ملوک نوشته است که البته خود، ارزش فراوانى براى آن قائل است و حفظ و حراست آن را لازم شمرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17-18</ref>.

غزالى، در مقدمه، وعده سى مقاله را مى‌دهد، ولى در متن، فقط بیست‌وپنج مقاله را با دو فصل پس از آن، ذکر مى‌کند. مُلک و پادشاهى، طریقه نشستن، خوابیدن و خورد و خوراک حاکم، آنچه شایسته و بایسته است که او انجام دهد، ترتیب حاشیه دولت، آرایش سپاه و انتخاب سپاهیان به هنگام اراده جنگ و آداب سفر حاکم، برخی از موضوع‌های این مقاله‌ها را شکل داده است<ref>ر.ک: فهرست موضوعات، ص194-193</ref>‏.

این، در حالی است که برخی از آثار دانشمندان بزرگ اهل سنت، نشان می‌دهد که این کتاب از غزالی می‌باشد؛ مثلاً [[محمد بن احمد ذهبی]] (673-‌748ق)، مورخ و محدث سلفى مشهور در «سير أعلام النبلاء» می‌نویسد: ابوحامد در کتابش «سرّ العالمين و كشف ما في الدارين» در حاشیه حدیث «مَن كنتُ مولاهُ فعليٌّ مولاه» گزارش کرده که بعد از این سخنِ پیامبر(ص)، عمر به علی گفت: «خوشا به حالت که سرور همه مردان و زنان باایمان شدی».

از اندیشمندان شیعی نیز [[فیض کاشانی]] (متوفای 1091ق)، که کتاب [[المحجة البيضاء]] خود را با الگوگیری از [[إحیاء العلوم]] غزالی و در راستای ویرایش آن تألیف نموده است، در مقدمه این کتاب، انتساب کتاب «سر العالمين» به غزالی را مسلّم دانسته و گزارش کرده که این کتاب بعد از گرویدن غزالی به تشیع تألیف شده است. قاضی نورالله شوشتری (۹۵۶-۱۰۱۹ق)، شهید ثالث، فقیه اصولی و محدث رجالی شیعه نیز همین دیدگاه را دارد. درعین‌حال، حسن انصاری، پژوهشگر معاصر، بر این باور است که غزالی، شیعی و زیدی نبوده، بلکه شافعی و پیروی مذهب اشعری بوده و بسیاری از آثاری که امروزه به نام او ثبت است، در حقیقت از او نیست. انصاری بر اساس اسناد زیدی نشان می‌دهد که «سر العالمين» مورد توجه زیدیه بوده و به آن برای اثبات تشیع غزالی استناد می‌کرده‌اند. در واقع، شماری از زیدیان با اطمینان خاطر زیادی تلاش داشته‌اند که او را از خود بشمار آورند<ref>ر.ک: انصاری، حسن</ref>‏.