پرش به محتوا

غريب الحديث (هروی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'غریب الحدیث (ابهام زدایی)' به 'غریب الحدیث (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ')
جز (جایگزینی متن - 'غریب الحدیث (ابهام زدایی)' به 'غریب الحدیث (ابهام‌زدایی)')
 
(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = [[ابوعبید، قاسم بن سلام]] (نويسنده)  
| پدیدآوران = [[ابوعبید، قاسم بن سلام]] (نويسنده)  
| زبان =عربي
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏/الف2غ4 110 BP  
| کد کنگره =‏/الف2غ4 110 BP  
| موضوع =
| موضوع =
خط ۲۴: خط ۲۴:
}}
}}


{{کاربردهای دیگر|غریب الحدیث (ابهام زدایی)}}
{{کاربردهای دیگر|غریب الحدیث (ابهام‌زدایی)}}
'''غريب الحديث'''، اثر [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید قاسم بن سلام هروی]] (متوفی 224ق/838م)، کتابی است در شرح واژه‌های مشکل به‌کاررفته در احادیث نبوی و آثار صحابه که با تصحیح محمد عظیم‌الدین به چاپ رسیده است.
'''غريب الحديث'''، اثر [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید قاسم بن سلام هروی]] (متوفی 224ق/838م)، کتابی است در شرح واژه‌های مشکل به‌کاررفته در احادیث نبوی و آثار صحابه که با تصحیح محمد عظیم‌الدین به چاپ رسیده است.


خط ۴۷: خط ۴۷:
گفتنی است که نقدها‌ و خرده‌گیری‌هایی هم‌ بر‌ کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] صورت گرفت و کسی همچون ابن قتیبه (متوفی 276ق)، به تألیف «إصلاح غلط أبي‌عبيد» پرداختند و ابراهیم حربی (متوفی 285ق)، حدیث آن را بدون اصل می‌دانست. در داوری میان نقدها‌ و اقبال‌ها،‌ می‌توان اقبال به کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] را گسترده‌تر دانست؛ زیرا از میان کتاب‌های متعدد تألیف‌شده در نیمه نخست قرن سوم، همچون کتاب ابن اعرابی (متوفی 231ق) و شیبانی (متوفی 231ق) و اثرم‌ (متوفی 232‌ق) و البیری (متوفی 239 یا 238ق) و نیز کتاب بزرگ شمر بن حمدویه هروی، تنها کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] به دست ما رسیده است و این، نشان از نسخه‌برداری فراوان و استقبال از این کتاب‌ است‌. همچنین از ردیه‌های کتاب، همچون کتاب حسن بن عبداللّه اصفهانی مشهور به «لَغدَه» (متوفی قرن 3) و علی بن حمزه بصری (متوفی 325ق)، تنها نامی باقی مانده است. گرچه برخی از این‌ رد و نقدها‌ بعدها به‌وسیله کسانی همچون‌ ابن‌ عبدون‌ (متوفی 527ق)، یوسف بن عبدالله تمیمی (متوفی 336ق)، ابوعبداللّه مروزی (متوفی 294ق) و محمد بن قاسم انباری (متوفی 328ق) پاسخ داده شدند؛ اما نگرش نقادانه‌ واصلاح‌گرانه‌ به‌ کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]]، نشان از قابلیت آن برای‌ توسعه‌ و تدقیق داشت<ref>ر.ک: همان، ص95-‌96</ref>.
گفتنی است که نقدها‌ و خرده‌گیری‌هایی هم‌ بر‌ کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] صورت گرفت و کسی همچون ابن قتیبه (متوفی 276ق)، به تألیف «إصلاح غلط أبي‌عبيد» پرداختند و ابراهیم حربی (متوفی 285ق)، حدیث آن را بدون اصل می‌دانست. در داوری میان نقدها‌ و اقبال‌ها،‌ می‌توان اقبال به کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] را گسترده‌تر دانست؛ زیرا از میان کتاب‌های متعدد تألیف‌شده در نیمه نخست قرن سوم، همچون کتاب ابن اعرابی (متوفی 231ق) و شیبانی (متوفی 231ق) و اثرم‌ (متوفی 232‌ق) و البیری (متوفی 239 یا 238ق) و نیز کتاب بزرگ شمر بن حمدویه هروی، تنها کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] به دست ما رسیده است و این، نشان از نسخه‌برداری فراوان و استقبال از این کتاب‌ است‌. همچنین از ردیه‌های کتاب، همچون کتاب حسن بن عبداللّه اصفهانی مشهور به «لَغدَه» (متوفی قرن 3) و علی بن حمزه بصری (متوفی 325ق)، تنها نامی باقی مانده است. گرچه برخی از این‌ رد و نقدها‌ بعدها به‌وسیله کسانی همچون‌ ابن‌ عبدون‌ (متوفی 527ق)، یوسف بن عبدالله تمیمی (متوفی 336ق)، ابوعبداللّه مروزی (متوفی 294ق) و محمد بن قاسم انباری (متوفی 328ق) پاسخ داده شدند؛ اما نگرش نقادانه‌ واصلاح‌گرانه‌ به‌ کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]]، نشان از قابلیت آن برای‌ توسعه‌ و تدقیق داشت<ref>ر.ک: همان، ص95-‌96</ref>.


آنچه موجب اهمیت و توجه ویژه به کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبیده]] می‌شود، آن است که نویسنده آن، در طول چندین دهه از بسیاری از محدثان عراق، شام، حجاز و مصر حدیث آموخته و از نظر رجالی، کسانی چون احمد بن حنبل و اسحاق بن راهویه و یحیی بن معین او را برتر از آن دانسته‌اند که تنها با لفظ ثقه از وی یاد کنند. البته انتقاداتی در این‌باره به وی نیز مطرح شده است. او با حدیث برخوردی ناقدانه داشته، بررسی‌های سندی در کار او مطرح هستند. او همچنین نسخ کتاب با سنت را ممکن می‌شمرده و این می‌توانست مبنایی مؤثر در فقه الحدیث وی باشد، ولی اساساً گراینده به آن بود که تا حد ممکن به محکم بودن آیات و عدم نسخ قائل شود. بیش از آن که محدثان توجهشان به اسانید و روایات [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] باشد، به بیانات او در پیرامون یک حدیث به‌عنوان مفسر توجه می‌نمودند<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.
آنچه موجب اهمیت و توجه ویژه به کتاب [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبیده]] می‌شود، آن است که نویسنده آن، در طول چندین دهه از بسیاری از محدثان عراق، شام، حجاز و مصر حدیث آموخته و از نظر رجالی، کسانی چون احمد بن حنبل و اسحاق بن راهویه و یحیی بن معین او را برتر از آن دانسته‌اند که تنها با لفظ ثقه از وی یاد کنند. البته انتقاداتی در این‌باره به وی نیز مطرح شده است. او با حدیث برخوردی ناقدانه داشته، بررسی‌های سندی در کار او مطرح هستند. او همچنین نسخ کتاب با سنت را ممکن می‌شمرده و این می‌توانست مبنایی مؤثر در فقه الحدیث وی باشد، ولی اساساً گراینده به آن بود که تا حد ممکن به محکم بودن آیات و عدم نسخ قائل شود. بیش از آن که محدثان توجه‌شان به اسانید و روایات [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] باشد، به بیانات او در پیرامون یک حدیث به‌عنوان مفسر توجه می‌نمودند<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.


این کتاب از بدو تألیف مورد توجه محدثان بزرگ بغداد چون احمد بن حنبل و یحیی بن معین قرار گرفته است و در اندک زمانی در شرق و غرب بلاد اسلامی رواج یافته است. ابن درستویه که [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] را به‌عنوان نقطه عطفی در تألیف غريب الحديث بازمی‌شناسد، کتاب وی را به‌عنوان اثری جامع که مخاطبان را از مراجعه به کتب پیشین بی‌نیاز ساخته، معرفی می‌کند. او در تدوین کتابش، باورهای رسمی اصحاب حدیث را مد نظر داشته و محتاط بوده تا به‌خصوص احادیث اعتقادی به‌گونه‌ای که شبهه تأویل و تعطیل صفات به بار آورد، تفسیر نشوند<ref>ر.ک: همان</ref>.
این کتاب از بدو تألیف مورد توجه محدثان بزرگ بغداد چون احمد بن حنبل و یحیی بن معین قرار گرفته است و در اندک زمانی در شرق و غرب بلاد اسلامی رواج یافته است. ابن درستویه که [[ابوعبید، قاسم بن سلام|ابوعبید]] را به‌عنوان نقطه عطفی در تألیف غريب الحديث بازمی‌شناسد، کتاب وی را به‌عنوان اثری جامع که مخاطبان را از مراجعه به کتب پیشین بی‌نیاز ساخته، معرفی می‌کند. او در تدوین کتابش، باورهای رسمی اصحاب حدیث را مد نظر داشته و محتاط بوده تا به‌خصوص احادیث اعتقادی به‌گونه‌ای که شبهه تأویل و تعطیل صفات به بار آورد، تفسیر نشوند<ref>ر.ک: همان</ref>.