۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بغداد (چند مقاله در تاريخ و جغرافيای تاريخی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۱ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۳۲
، ۳۱ اکتبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - 'تاريخ بغداد' به 'تاريخ بغداد'
جز (جایگزینی متن - 'ابن اثير' به 'ابن اثير') |
جز (جایگزینی متن - 'تاريخ بغداد' به 'تاريخ بغداد') |
||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
بخش اول: | بخش اول: | ||
عبدالعزيز دوري كه خود در بغداد متولد شده است، مقالهاش تاريخ بغداد را در 13 بخش ارائه كرده است: نامگذاري، بنا، از هارون تا آل بويه،سلجوقيان، مغولان و.... بغداد در قرن دوم هجري ايجاد شد و قرنها مركز فرهنگي جهان اسلام به شمار مىرفت. گذشته از منشأ نامگذاري بغداد كه روشن نيست بناي آن توسط منصور عباسي با عنايت به استراتژيك بودن محل آن گذاشته شد. نويسنده معتقد است كه نقشه بغداد منعكس كننده انديشههاي اجتماعي است. "شهري مدوّر" كه مركز آن نسبت به بخشهاي مختلف، داراي فاصله مساوي بود و به سهولت از آن مراقبت و دفاع ميشد. محلهها از لحاظ قومي يا شغلي همگن بودند. بازارها در نقشه بغداد سهم عمدهاي داشتند و هر حرفهاي و كسبي، بازار يا گذرگاه جداگانهاي داشت. نويسنده در اين مقاله گزارش مختصر، اما جامعي از اوضاع بغداد در دورههاي مختلف تاريخي تا امروز ارائه داده است. در صدر مصادر اين مقاله آثار مورخاني چون طبري، مسعودي، يعقوبي، [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و جغرافىداناني؛ مانند ابنرسته، ابنفقيه، ابنحوقل ديده ميشود. دكتر احمد سوسه توانسته است بر مبناي تحقيقاتش شهر مدوّر بغداد را ترسيم كند كه در پايان مقاله به نقل از كتابش "بغداد مدينة السلام و غزوالمغفول" آمده است. | عبدالعزيز دوري كه خود در بغداد متولد شده است، مقالهاش [[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]] را در 13 بخش ارائه كرده است: نامگذاري، بنا، از هارون تا آل بويه،سلجوقيان، مغولان و.... بغداد در قرن دوم هجري ايجاد شد و قرنها مركز فرهنگي جهان اسلام به شمار مىرفت. گذشته از منشأ نامگذاري بغداد كه روشن نيست بناي آن توسط منصور عباسي با عنايت به استراتژيك بودن محل آن گذاشته شد. نويسنده معتقد است كه نقشه بغداد منعكس كننده انديشههاي اجتماعي است. "شهري مدوّر" كه مركز آن نسبت به بخشهاي مختلف، داراي فاصله مساوي بود و به سهولت از آن مراقبت و دفاع ميشد. محلهها از لحاظ قومي يا شغلي همگن بودند. بازارها در نقشه بغداد سهم عمدهاي داشتند و هر حرفهاي و كسبي، بازار يا گذرگاه جداگانهاي داشت. نويسنده در اين مقاله گزارش مختصر، اما جامعي از اوضاع بغداد در دورههاي مختلف تاريخي تا امروز ارائه داده است. در صدر مصادر اين مقاله آثار مورخاني چون طبري، مسعودي، يعقوبي، [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] و جغرافىداناني؛ مانند ابنرسته، ابنفقيه، ابنحوقل ديده ميشود. دكتر احمد سوسه توانسته است بر مبناي تحقيقاتش شهر مدوّر بغداد را ترسيم كند كه در پايان مقاله به نقل از كتابش "بغداد مدينة السلام و غزوالمغفول" آمده است. | ||
بخش دوم: | بخش دوم: | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
بخش چهارم: | بخش چهارم: | ||
بغداد را در روزگار آخرين خلفاي عباسي كه همزمان با حكومت سلجوقيان بوده و از اهميت ويژهاي برخوردار است، مورد مطالعه قرار داده است. فتح بغداد به دست سلجوقيان دوران تازهاي را در تاريخ خاورميانه رقم زد. پديد آمدن نظام حكومتي جديد در بغداد دگرگونىهايي در پي داشت و حضور خلافت در آنها پيچيدگىهاي خاصي را ايجاد كرد كه نويسنده در صدد تبيين آنها است. توسعه قدرت سلجوقيان واكنشهايي را در برداشت كه در نتيجه اوضاع مصيبت باري را در تمامي زمينههاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي بر جاي نهاد. در طول قرن ششم در رابطه با منابع تاريخي به جز خلاصه نگارىهاي كوچكي، نظير تذكره ابن حمدون، در اين زمينه چيز ديگري وجود ندارد. خلافت در پايان قرن ششم و ابتداي قرن هفتم مدت كوتاهي عظمت خود را باز مىيابد.در اين مدت حيات فرهنگي در بغداد احيا مىشود. آثاري مانند: تاريخ بغداد ابن ساعي و شرح نهجالبلاغه ابن ابىالحديد در اين دوران به نگارش درميآيند. نويسنده مقالهاش را با اين سطور به پايان مىبرد: "سر انجام واقعه شوم زماني روي مىدهد كه هولاكو سر كرده مغولان بغداد را محاصره مىكند؛ در حالى كه نه تنها هيچ اميري را ياراي كمك رساني به بغداديان نيست، بلكه بعضي از آنان به اكراه وادار به شركت در اين محاصره مىشوند. مقاومت به زودي در هم مىشكند، خليفه مستعصم كه مذاكره و چارهگري را محال يا دون شأن خود مىپنداشت، تسليم مىشود، با اين حال او و تمام خاندانش را مىكشند و اين پايان خلاف در بغداد است، پايان خلافتي واقعي. اگر نگوييم همه شهر، ولي قسمت اعظم آن ويران مىگردد و توده عظيمي از مردم قتل عام مىشوند. بغداد از اين پس نيز به حيات خود ادامه مىدهد؛ اما در پايان اين تحولات به صورت پايتخت و مركز ايالتي امپراتوري بزرگ، بريده و جدا افتاده از بقيه پيكر اسلام". در اين مقاله نيز آدرس منابع نيامده است و در بخش كتابشناسي مقاله عبارتي آمده است كه عذر تقصير است: "دادن مآخذ كتابشناسي دقيق و كامل براي مقالهاي كه موضوعش بدين وسعت و كليت است، غير ممكن مينمايد. بنابراين كافي است تنها منابع ادبي اصلي را در اين جا يادآور شويم". واضح است كه ارزش يك مقاله علمى به ارجاعات وابسته است. | بغداد را در روزگار آخرين خلفاي عباسي كه همزمان با حكومت سلجوقيان بوده و از اهميت ويژهاي برخوردار است، مورد مطالعه قرار داده است. فتح بغداد به دست سلجوقيان دوران تازهاي را در تاريخ خاورميانه رقم زد. پديد آمدن نظام حكومتي جديد در بغداد دگرگونىهايي در پي داشت و حضور خلافت در آنها پيچيدگىهاي خاصي را ايجاد كرد كه نويسنده در صدد تبيين آنها است. توسعه قدرت سلجوقيان واكنشهايي را در برداشت كه در نتيجه اوضاع مصيبت باري را در تمامي زمينههاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي بر جاي نهاد. در طول قرن ششم در رابطه با منابع تاريخي به جز خلاصه نگارىهاي كوچكي، نظير تذكره ابن حمدون، در اين زمينه چيز ديگري وجود ندارد. خلافت در پايان قرن ششم و ابتداي قرن هفتم مدت كوتاهي عظمت خود را باز مىيابد.در اين مدت حيات فرهنگي در بغداد احيا مىشود. آثاري مانند: [[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]] ابن ساعي و شرح نهجالبلاغه ابن ابىالحديد در اين دوران به نگارش درميآيند. نويسنده مقالهاش را با اين سطور به پايان مىبرد: "سر انجام واقعه شوم زماني روي مىدهد كه هولاكو سر كرده مغولان بغداد را محاصره مىكند؛ در حالى كه نه تنها هيچ اميري را ياراي كمك رساني به بغداديان نيست، بلكه بعضي از آنان به اكراه وادار به شركت در اين محاصره مىشوند. مقاومت به زودي در هم مىشكند، خليفه مستعصم كه مذاكره و چارهگري را محال يا دون شأن خود مىپنداشت، تسليم مىشود، با اين حال او و تمام خاندانش را مىكشند و اين پايان خلاف در بغداد است، پايان خلافتي واقعي. اگر نگوييم همه شهر، ولي قسمت اعظم آن ويران مىگردد و توده عظيمي از مردم قتل عام مىشوند. بغداد از اين پس نيز به حيات خود ادامه مىدهد؛ اما در پايان اين تحولات به صورت پايتخت و مركز ايالتي امپراتوري بزرگ، بريده و جدا افتاده از بقيه پيكر اسلام". در اين مقاله نيز آدرس منابع نيامده است و در بخش كتابشناسي مقاله عبارتي آمده است كه عذر تقصير است: "دادن مآخذ كتابشناسي دقيق و كامل براي مقالهاي كه موضوعش بدين وسعت و كليت است، غير ممكن مينمايد. بنابراين كافي است تنها منابع ادبي اصلي را در اين جا يادآور شويم". واضح است كه ارزش يك مقاله علمى به ارجاعات وابسته است. | ||
== وضعيت== | == وضعيت== | ||