۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
ابن ناقیا، عبدالله بن محمد: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب'
جز (جایگزینی متن - 'ابن كثير' به 'ابن كثير') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
ابن ناقيا خطى خوش و خوانا داشت(ابن ابى الوفاء،284/1؛ ابن قطلوبغا،32)و كاتبى ماهر و نويسندهاى چيرهدست بود. | ابن ناقيا خطى خوش و خوانا داشت(ابن ابى الوفاء،284/1؛ ابن قطلوبغا،32)و كاتبى ماهر و نويسندهاى چيرهدست بود. | ||
علاوه بر ديوان | علاوه بر ديوان شعر،کتابى با عنوان ديوان الرسائل نيز به او نسبت دادهاند(ياقوت،همانجا؛قفطى،133/2؛ابن خلكان،99/3؛سيوطى، همانجا).ابن خلكان به شهرت مقامات وى نزد اهل ادب اشاره كرده است(98/3).مقامات ابن ناقيا شامل 9 مقامه است كه در آنها،از مقامهنويسان گذشته تقليد كرده است،به همين جهت در نظر برخى از معاصران،فاقد ارزش ادبى است(فروخ،200/3).ابن ناقيا به حكم آنكه اهل لغت بود،در پايان هر مقامه كلمات ناآشنا را شرح داده است (نك:مطلوب،22-28).ظاهرا منظور ابن ناقيا از نوشتن مقامات آن بود كه مفاسد اجتماع را در قالب حكايت و طنز بازگو كند(نك: 2 lE ). | ||
ابن ناقيا از دانشهاى متنوع زمان خود،آنچنانكه شايستۀ يك كاتب اديب است،برخوردار بوده و اين تبحّر و تتبّع،در نوشتههاى او به خوبى جلوه كرده و به نوشتهها و تأليفاتش استوارى و ملاحتى درخور تحسين بخشيده است(قفطى،ابن خلكان،همانجاها؛ابن ابى الوفاء، 283/1؛فروخ،199/3). | ابن ناقيا از دانشهاى متنوع زمان خود،آنچنانكه شايستۀ يك كاتب اديب است،برخوردار بوده و اين تبحّر و تتبّع،در نوشتههاى او به خوبى جلوه كرده و به نوشتهها و تأليفاتش استوارى و ملاحتى درخور تحسين بخشيده است(قفطى،ابن خلكان،همانجاها؛ابن ابى الوفاء، 283/1؛فروخ،199/3). | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
1.الجمان فى تشبيهات القرآن،در فن بلاغت.اين اثر از يك سو | 1.الجمان فى تشبيهات القرآن،در فن بلاغت.اين اثر از يك سو کتابى در رديف کتابهاى التشبيهات تأليف ابن ابى عون(ه م)و ابن كتّانى(ه م)است(نك:فروخ،459/3؛مطلوب،33-35)و از سوى ديگر در زمرۀ کتابهاى بلاغت و اعجاز قرآن چون مجاز القرآن ابو عبيده معمر بن مثنى(ه م)و تلخيص البيان عن مجازات القرآن شريف رضى(ه م)جاى دارد.مؤلف کتاب خود را به شيوۀ همين دو کتاب اخير،به ترتيب سورههاى قرآن تدوين كرده است.زركشى | ||
(414/3)و سيوطى(الاتقان،42/1)از ابن ناقيا به عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده،ياد | (414/3)و سيوطى(الاتقان،42/1)از ابن ناقيا به عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده،ياد | ||
كردهاند. | كردهاند.کتاب الجمان تفسير ارزندهاى است كه توضيح 226 آيه از قرآن مجيد را دربر دارد و از آنجا كه مؤلف در همۀ فصول آن در پى | ||
اثبات برترى تشبيهات قرآنى بر ديگر تشبيهات همانند | اثبات برترى تشبيهات قرآنى بر ديگر تشبيهات همانند است،کتابش در زمينۀ اعجاز قرآن نيز مفيد مىتواند بود.وى در اين کتاب علاوه بر | ||
شرح لغات،به قرائات و داورى دربارۀ آنها نيز مىپردازد(براى نمونه، نك:ص 53،168،190)و از نحويان و لغتشناسان بزرگ چون فرّاء | شرح لغات،به قرائات و داورى دربارۀ آنها نيز مىپردازد(براى نمونه، نك:ص 53،168،190)و از نحويان و لغتشناسان بزرگ چون فرّاء | ||
و مبرّد بارها نقل قول مىكند(نك:ص 56،74،127،142،168، 285)و از شعر گذشتگان،خاصه ابن معتز(ه م)شاهد بسيار مىآورد | و مبرّد بارها نقل قول مىكند(نك:ص 56،74،127،142،168، 285)و از شعر گذشتگان،خاصه ابن معتز(ه م)شاهد بسيار مىآورد | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
(نك:فهارس). | (نك:فهارس). | ||
لحن و سبك نگارش ابن ناقيا در | لحن و سبك نگارش ابن ناقيا در کتاب الجمان با لحن و سبك وى در مقامات و اشعارش سخت متفاوت است و اين امر،با توجه به گفتههاى خود او در خاتمۀ کتاب(ص 385)كه از كهنسالى و نابسامانى وضع زندگانى مىنالد،شگفت نمىنمايد(قس:مطلوب، 11،33).اين کتاب به كوشش احمد مطلوب و خديجه حديثى در بغداد (1387 ق1968/ م)همراه با مقدمهاى مبسوط و محققانه و در همان سال در كويت به كوشش عدنان زرزور و محمد رضوان دايه به چاپ رسيده است. | ||
2.مقامات.اين اثر،همراه با مقامات احمد بن ابى بكر رازى حنفى و 7 مقامه و يك | 2.مقامات.اين اثر،همراه با مقامات احمد بن ابى بكر رازى حنفى و 7 مقامه و يك کتاب ديگر به كوشش رشر[1]در استانبول(1331 ق | ||
1913/ م)منتشر شده است.در اين چاپ،مقامههاى يكم و هفتم نيامده است.هوار[2]مقدمۀ مقامات و مقامۀ نخستين او را به فرانسه برگردانيده | 1913/ م)منتشر شده است.در اين چاپ،مقامههاى يكم و هفتم نيامده است.هوار[2]مقدمۀ مقامات و مقامۀ نخستين او را به فرانسه برگردانيده | ||
و همراه با شرح حال و ترجمۀ اشعارى از ابن ناقيا به چاپ رسانيده است(ص 454-435). | و همراه با شرح حال و ترجمۀ اشعارى از ابن ناقيا به چاپ رسانيده است(ص 454-435). | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
شرح الفصيح،كه شرح و توضيحى است بر | شرح الفصيح،كه شرح و توضيحى است بر کتاب الفصيح ثعلب كوفى در لغت(ابن خلكان،همانجا؛سيوطى،بغية، همانجا).از مقدمۀ کتاب چنين برمىآيد كه اين شرح را ابن ناقيا بر جمعى از شاگردانش املا مىكرده است(نك:حاجى خليفه،1273/2). | ||
نسخۀ خطى اين اثر ضمن مجموعهاى به شمارۀ(74)22 در | نسخۀ خطى اين اثر ضمن مجموعهاى به شمارۀ(74)22 در کتابخانۀ عمومى اوقاف موصل موجود است(احمد،167/3).عبد الوهاب محمد على عدوانى در 1973 م در دانشكدۀ ادبيات دانشگاه قاهره،اين کتاب را به عنوان رسالۀ فوق ليسانس موضوع تحقيق خود قرار داده | ||
است(مرزوك،264). | است(مرزوك،264). | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
1.آغانى المحدثين يا المختصر فى الاغانى (نك:فروخ،200/3).ظاهرا اين اثر همان اختصار يك جلدى الاغانى است كه ابن خلكان(همانجا)گزارش كرده و همان المحدث فى الاغانى است كه ابن فضل الله عمرى از آن نقل كرده است(نك:جواد، 122)؛2.ديوان الرسائل(ابن خلكان،99/3؛سيوطى،همان،67/2؛ حاجى خليفه،799/1)،كه بايد مجموعهاى از نامههاى نمونۀ ابن ناقيا بوده باشد و احتمال يكى بودن آن با ملح المكاتب(نك:شم 4)وجود دارد؛3.ديوان بزرگ شعر وى(ابن خلكان،98/3-99؛ابن ابى الوفاء،سيوطى،همانجاها)؛4.ملح المكاتب(جواد،120،به نقل از الوافى صفدى)،يا ملح | 1.آغانى المحدثين يا المختصر فى الاغانى (نك:فروخ،200/3).ظاهرا اين اثر همان اختصار يك جلدى الاغانى است كه ابن خلكان(همانجا)گزارش كرده و همان المحدث فى الاغانى است كه ابن فضل الله عمرى از آن نقل كرده است(نك:جواد، 122)؛2.ديوان الرسائل(ابن خلكان،99/3؛سيوطى،همان،67/2؛ حاجى خليفه،799/1)،كه بايد مجموعهاى از نامههاى نمونۀ ابن ناقيا بوده باشد و احتمال يكى بودن آن با ملح المكاتب(نك:شم 4)وجود دارد؛3.ديوان بزرگ شعر وى(ابن خلكان،98/3-99؛ابن ابى الوفاء،سيوطى،همانجاها)؛4.ملح المكاتب(جواد،120،به نقل از الوافى صفدى)،يا ملح الکتابة فى الرسائل(ابن ابى الوفاء،284/1)يا ملح الکتاب فى الرسائل(ابن قطلوبغا،32)كه ظاهرا مجموعهاى از نوادر رسائل بوده است؛5.ملح الممالحة،كه بايد جنگى از نوادر و | ||
فكاهيات بوده باشد.ياقوت(165/5)از اين اثر نقل كرده است(نيز نك:ابن خلكان،98/3).[3] | فكاهيات بوده باشد.ياقوت(165/5)از اين اثر نقل كرده است(نيز نك:ابن خلكان،98/3).[3] | ||
(1). rehcseR.O | (1). rehcseR.O | ||