۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جوزجانی، ابراهیم بن یعقوب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==دلیل شهرت به سعدی== | ==دلیل شهرت به سعدی== | ||
او را به سبب انتسابش به سعد بن ابی‌وقاص صحابی معروف پیامبر(ص)، سعدی نامیده‌اند | او را به سبب انتسابش به سعد بن ابی‌وقاص صحابی معروف پیامبر(ص)، سعدی نامیده‌اند. | ||
عجلی از یکی از معاصرانش به نام ابراهیم سعدی نام برده و او را از فرزندان عمر بن سعد معرفی کرده است که به نظر می‌رسد همین جوزجانی باشد | عجلی از یکی از معاصرانش به نام ابراهیم سعدی نام برده و او را از فرزندان عمر بن سعد معرفی کرده است که به نظر می‌رسد همین جوزجانی باشد. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
تاریخ ولادت جوزجانی مشخص نیست، اما با توجه به تاریخ فوت برخی شیوخ وی، از جمله حسین بن علی جعفی (متوفی ۲۰۳ق) و محمد بن عبید طنافسی کوفی (متوفی ۲۰۵ق)، احتمالاً در اواخر قرن دوم به دنیا آمده است | تاریخ ولادت جوزجانی مشخص نیست، اما با توجه به تاریخ فوت برخی شیوخ وی، از جمله حسین بن علی جعفی (متوفی ۲۰۳ق) و محمد بن عبید طنافسی کوفی (متوفی ۲۰۵ق)، احتمالاً در اواخر قرن دوم به دنیا آمده است. | ||
==سفر برای کسب دانش== | ==سفر برای کسب دانش== | ||
جوزجانی، مانند دیگر محدثان، برای کسب علم از بزرگان عصر خود، به شهرها و مراکز علمی سفر می‌کرد. دارقطنی از اقامت وی در مکه، بصره و رمله خبر داده است | جوزجانی، مانند دیگر محدثان، برای کسب علم از بزرگان عصر خود، به شهرها و مراکز علمی سفر می‌کرد. دارقطنی از اقامت وی در مکه، بصره و رمله خبر داده است. | ||
==نقل حدیث از اصرم== | ==نقل حدیث از اصرم== | ||
وی در همدان، محدث مشهوری به نام اصرم بن حوشب را دیده و از او حدیث نگاشته است. همچنین، از حضور خود در بغداد خبر داده است | وی در همدان، محدث مشهوری به نام اصرم بن حوشب را دیده و از او حدیث نگاشته است. همچنین، از حضور خود در بغداد خبر داده است. | ||
==اقامت در عراق== | ==اقامت در عراق== | ||
[[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]، جوزجانی را عراقی معرفی کرده که ظاهراً به سبب اقامت او در عراق بوده است | [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]، جوزجانی را عراقی معرفی کرده که ظاهراً به سبب اقامت او در عراق بوده است. | ||
==سفر به مصر و دمشق== | ==سفر به مصر و دمشق== | ||
ابوسعید بن یونس از ورود جوزجانی به مصر در ۲۴۵ق، خبر داده است. شرح‌حال‌نویسان درباره سکونت وی در دمشق نیز اتفاق نظر دارند | ابوسعید بن یونس از ورود جوزجانی به مصر در ۲۴۵ق، خبر داده است. شرح‌حال‌نویسان درباره سکونت وی در دمشق نیز اتفاق نظر دارند. | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
وی نزد بسیاری از محدثان عصر خود تلمذ کرد، که از مشهورترین آنان [[ابونعیم فضل بن دکین]]، [[ابوغسان مالک بن اسماعیل نهدی]] و [[حماد بن عیسی جهنی]] بودند. مزی، فهرست کاملی از مشایخ جوزجانی را آورده است | وی نزد بسیاری از محدثان عصر خود تلمذ کرد، که از مشهورترین آنان [[ابونعیم فضل بن دکین]]، [[ابوغسان مالک بن اسماعیل نهدی]] و [[حماد بن عیسی جهنی]] بودند. مزی، فهرست کاملی از مشایخ جوزجانی را آورده است. | ||
==نقل حدیث از جوزجانی== | ==نقل حدیث از جوزجانی== | ||
[[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]]، [[نسائی، احمد بن علی|نسایی]]، [[ابوداود، سلیمان بن اشعث|ابوداوود سجستانی]]، [[ابوزرعه عبدالرحمان بن عمر دمشقی]] و [[ابوبشر محمد بن احمد دولابی]]، از جمله کسانی بودند که از جوزجانی حدیث نقل کرده‌اند | [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذی]]، [[نسائی، احمد بن علی|نسایی]]، [[ابوداود، سلیمان بن اشعث|ابوداوود سجستانی]]، [[ابوزرعه عبدالرحمان بن عمر دمشقی]] و [[ابوبشر محمد بن احمد دولابی]]، از جمله کسانی بودند که از جوزجانی حدیث نقل کرده‌اند. | ||
==تضعیف رجال امامیه توسط جوزجانی== | ==تضعیف رجال امامیه توسط جوزجانی== | ||
در منابع کهن رجالی، به انحراف جوزجانی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] اشارات متعددی شده است. همان گونه که ابن‌حجر عسقلانی نیز نوشته، گفته‌های جوزجانی در تضعیف رجال امامی و متشیع در کتاب «أحوال الرجال»، دال بر همین امر است | در منابع کهن رجالی، به انحراف جوزجانی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] اشارات متعددی شده است. همان گونه که ابن‌حجر عسقلانی نیز نوشته، گفته‌های جوزجانی در تضعیف رجال امامی و متشیع در کتاب «أحوال الرجال»، دال بر همین امر است. | ||
==جرح و تضعیف ابوحنیفه توسط جوزجانی== | ==جرح و تضعیف ابوحنیفه توسط جوزجانی== | ||
جوزجانی، [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] را نیز در زمره ضعفا آورده و همان موضع عمومی اهل حدیث را در جرح و تضعیف ابوحنیفه آغاز کرده است | جوزجانی، [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] را نیز در زمره ضعفا آورده و همان موضع عمومی اهل حدیث را در جرح و تضعیف ابوحنیفه آغاز کرده است. | ||
==ثقه دانستن جوزجانی توسط نسایی و ابن حبان== | ==ثقه دانستن جوزجانی توسط نسایی و ابن حبان== | ||
بااین‌حال، [[نسائی، احمد بن علی|نسایی]] و [[دارقطنی، علی بن عمر|دارقطنی]]، جوزجانی را ثقه دانسته و [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]] او را در سنت استوار و از لحاظ مقام علمی، در حدیث، حافظ معرفی کرده و افزوده که جوزجانی گاهی، به دلیل صلابتش، از حد تجاوز کرده است | بااین‌حال، [[نسائی، احمد بن علی|نسایی]] و [[دارقطنی، علی بن عمر|دارقطنی]]، جوزجانی را ثقه دانسته و [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]] او را در سنت استوار و از لحاظ مقام علمی، در حدیث، حافظ معرفی کرده و افزوده که جوزجانی گاهی، به دلیل صلابتش، از حد تجاوز کرده است. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
[[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]]، تاریخ وفات جوزجانی را بعد از ۲۴۴ق و ابوسعید بن یونس وفات او را در ۲۵۶ق دانسته، اما [[احمد بن محمد تمیمی]]، تاریخ درگذشت جوزجانی را اول ذی‌قعده ۲۵۹ق، ذکر کرده است | [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]]، تاریخ وفات جوزجانی را بعد از ۲۴۴ق و ابوسعید بن یونس وفات او را در ۲۵۶ق دانسته، اما [[احمد بن محمد تمیمی]]، تاریخ درگذشت جوزجانی را اول ذی‌قعده ۲۵۹ق، ذکر کرده است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
«أحوال الرجال» که موضوع آن راویان ضعیف و ضعفاست، ظاهراً تنها اثر کامل موجود جوزجانی است که یک نسخه خطی از آن در کتابخانه ظاهریه دمشق (مجموعه ۳۴۹) نگهداری می‌شود. صبحی بدری سامرایی، این کتاب را منتشر کرده است | «أحوال الرجال» که موضوع آن راویان ضعیف و ضعفاست، ظاهراً تنها اثر کامل موجود جوزجانی است که یک نسخه خطی از آن در کتابخانه ظاهریه دمشق (مجموعه ۳۴۹) نگهداری می‌شود. صبحی بدری سامرایی، این کتاب را منتشر کرده است. | ||
عبدالعلیم بستوی نیز به‌ضمیمه تحقیق خویش درباره شیوه جرح و تعدیل جوزجانی در کتاب «الإمام الجوزجاني ومنهجه في الجرح والتعديل» (ریاض و فیصل‌آباد ۱۴۱۱)، «أحوال الرجال» را با نام «الشجرة في أحوال الرجال» چاپ کرده است، اما نام درست این کتاب، همان گونه که سامرایی نیز نوشته، أحوال الرجال است و کلمه «الشجرة» بعدها به آن افزوده شده است | عبدالعلیم بستوی نیز به‌ضمیمه تحقیق خویش درباره شیوه جرح و تعدیل جوزجانی در کتاب «الإمام الجوزجاني ومنهجه في الجرح والتعديل» (ریاض و فیصل‌آباد ۱۴۱۱)، «أحوال الرجال» را با نام «الشجرة في أحوال الرجال» چاپ کرده است، اما نام درست این کتاب، همان گونه که سامرایی نیز نوشته، أحوال الرجال است و کلمه «الشجرة» بعدها به آن افزوده شده است. | ||
ظاهراً «الضعفاء» و «الجرح والتعديل» دیگر نام‌های «أحوال الرجال» هستند و سامرایی نیز چنین نظری داده است | ظاهراً «الضعفاء» و «الجرح والتعديل» دیگر نام‌های «أحوال الرجال» هستند و سامرایی نیز چنین نظری داده است. | ||
جوزجانی تألیف این کتاب را وظیفه‌ای دینی برای دقت در احادیث نبوی ذکر کرده و در ادامه، فهرست برخی از رجال ضعیف را آورده و نخست به ذکر برخی از رجال خوارج پرداخته است | جوزجانی تألیف این کتاب را وظیفه‌ای دینی برای دقت در احادیث نبوی ذکر کرده و در ادامه، فهرست برخی از رجال ضعیف را آورده و نخست به ذکر برخی از رجال خوارج پرداخته است. | ||
کتاب «أحوال الرجال» مورد توجه رجالیان اهل سنت بوده است | کتاب «أحوال الرجال» مورد توجه رجالیان اهل سنت بوده است. | ||
===نقل جوزجانی از سماعیات احمد بن حنبل=== | ===نقل جوزجانی از سماعیات احمد بن حنبل=== | ||
همچنین جوزجانی مجموعه‌ای از سماعیات خود از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] را تدوین کرده است که همچون دیگر مجموعه‌هایی که شاگردان [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] از سخنان استاد خود تدوین کرده‌اند، به «المسائل» مشهور بوده است | همچنین جوزجانی مجموعه‌ای از سماعیات خود از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] را تدوین کرده است که همچون دیگر مجموعه‌هایی که شاگردان [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] از سخنان استاد خود تدوین کرده‌اند، به «المسائل» مشهور بوده است. | ||
===کتاب المسائل جوزجانی=== | ===کتاب المسائل جوزجانی=== | ||
ابوبکر احمد بن محمد بن هارون خلال، ضمن ستایش فراوان از جوزجانی، از نامه‌نگاری احمد بن حنبل به جوزجانی سخن گفته و کتاب «المسائل» جوزجانی را اثری دو جلدی ذکر کرده است | ابوبکر احمد بن محمد بن هارون خلال، ضمن ستایش فراوان از جوزجانی، از نامه‌نگاری احمد بن حنبل به جوزجانی سخن گفته و کتاب «المسائل» جوزجانی را اثری دو جلدی ذکر کرده است. | ||
===أمارات النبوة جوزجانی=== | ===أمارات النبوة جوزجانی=== | ||
اثر دیگر وی، «أمارات النبوة» است که فقط گزیده‌ای از آن در ظاهریه دمشق (مجموعه ۱۰۴، گ ۱۶۲ الف ـ ۱۶۹ الف)، باقی مانده و بستوی متن آن را همراه «أحوال الرجال» به چاپ رسانده است | اثر دیگر وی، «أمارات النبوة» است که فقط گزیده‌ای از آن در ظاهریه دمشق (مجموعه ۱۰۴، گ ۱۶۲ الف ـ ۱۶۹ الف)، باقی مانده و بستوی متن آن را همراه «أحوال الرجال» به چاپ رسانده است. | ||
سزگین، نسخه‌ای منتخب از کتاب «[[الأباطيل]]»، اثر [[حسین بن ابراهیم جورقانی]] (متوفی ۵۴۳ق)، را به جوزجانی نسبت داده، که فریوایی به نادرستی این مطلب اشاره کرده است<ref>ر.ک: | سزگین، نسخه‌ای منتخب از کتاب «[[الأباطيل]]»، اثر [[حسین بن ابراهیم جورقانی]] (متوفی ۵۴۳ق)، را به جوزجانی نسبت داده، که فریوایی به نادرستی این مطلب اشاره کرده است<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7654 ر.ک: دانشنامه جهان اسلام]</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
ابراهیمی کوشالی، مقداد، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، | [https://rch.ac.ir/article/Details/7654 ابراهیمی کوشالی، مقداد، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ج11] | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده: | [[رده:آبان(1400)]] | ||