تفسیر النسائي: تفاوت میان نسخه‌ها

1. مصححان در مقدمه خودشان كه زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را معين نكرده‌اند، با بيان تعريف لغوى و اصطلاحى تفسير و انواع آن و چگونگى سير و تطور تفسير در روزگار صحابه و تابعين و پيروان تابعين و با ذكر شرح حال مفصلى از نويسنده و آثار علمى او و منزلت علمى وى، به‌تفصيل وارد بحث از روش علمى او در اثر حاضر شده‌اند (ر.ك: مقدمه كتاب، ج1، ص5-150).

2. نويسنده در تفسير اين آيه مباركه: ''' «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ» ''' (اسراء: 85)، از علقمه به نقل از عبدالله، اين روايت را آورده است: داشتم با پيامبر (ص) در مدينه راه مى‌رفتم... بر گروهى از يهود گذر كرديم، پس برخى از آنان پرسيدند اى ابوالقاسم براى ما از روح سخن بگو، پس پيامبر(ص) مدتى تأمل كرد و بعد سرش را بالا آورد و ما فهميديم كه به او وحى مى‌شود؛ وقتى وحى تمام شد گفت: ''' «الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا» ''' (اسراء: 85)  (ر.ك: متن كتاب، ج1، ص670) . نويسنده در موارد متعددى، مانند اين مورد، هيچ توضيحى بر روايت منقول نيفزوده است.

3. نويسنده در تفسير سوره قدر نوشته است: «رسول خدا(ص) در ركوعش مى‌گفت: ''' «سبوح قدوس رب الملائكة و الروح» ''' و همچنين اين روايت را آورده است كه عائشه به پيامبر(ص) گفت: اگر شب قدر را دريافتم چه بگويم؟ گفت: مى‌گويى: «اللهم إنك عفو تحب العفو فاعف عني»؛ «خدايا! تو بخشنده‌اى و عفو و بخشش را دوست دارى پس مرا ببخش» (همان، ج2، ص538-539).

4. نويسنده در تفسير سوره كوثر اين روايت را از انس بن مالك آورده است: پيامبر(ص) در جلوى روى ما در مسجد بود كه سرش را پايين انداخت و بعد سرش را بلند كرد و لبخند زد. پس من گفتم چه چيزى تو را خنداند اى رسول خدا؟ گفت سوره «كوثر» بر من نازل شد؛ آيا مى‌دانيد كوثر چيست؟ گفتيم خدا و رسولش داناترند. گفت: آن نهرى است كه خداى تبارك و تعالى به من وعده داده در بهشت كه ظروفش بيشتر از تعداد ستارگان است و امت من در كنار آن حوض بر من وارد مى‌شوند...» (ر.ك: همان، ج2، ص555-556).

5. نويسنده در تفسير آيه مباركه ''' «إِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ» ''' (سبأ: 50)، چنين روايت كرده است: از ابوموسى اشعرى نقل است كه مردمانى در نزد رسول خدا(ص) بودند و هريك با صداى بلند فرياد مى‌زدند: «لا إله إلا الله و الله أكبر»، پس پيامبر(ص) گفت: شما ناشنوا و غايب را نمى‌خوانيد! بعد گفت: اى ابوموسى! آيا مى‌خواهى تو را بر گنجى از گنج‌هاى بهشت راهنمايى كنم؟ گفتم: بله؛ گفت: مى‌گويى: لا حول و لا قوة إلا بالله (ر.ك: همان، ج2، ص611).

مصححان، در پايان جلد دوم اثر حاضر، فهارس فنى متعددى (آيات، روايات و آثار، معجم مفهرس الفاظ روايات و آثار، مسانيد، شيوخ مصنف، رجال اسناد - جز صحابه (اصحاب المسانيد) و شيوخ - اسباب نزول، ناسخ و منسوخ، قرائات، مُدُن و بلدان و اماكن و غزوات و منابع) و همچنين فهرست مطالب را آورده‌اند. مصححان همچنين تصاويرى از نسخه خطى اين كتاب را آورده‌اند (همان، ج1، ص145-149). دانستنى است كه مصححان تعليقاتى بر اثر حاضر نوشته و به‌صورت پى‌نوشت بعد از اتمام مطالب نويسنده آورده و برخى از روايات تفسيرى را افزوده‌اند (ر.ك: مقدمه كتاب، ج1، ص573-628).