|
|
خط ۲۶: |
خط ۲۶: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| '''کشف الريبة في أحکام الغيبة''' تألیف زينالدين بن على جبعى عاملى معروف به [[شهيد ثانى]] (م 966 ق) است. | | '''كشف الریبة في أحكام الغیبة'''، تألیف زینالدین بن على جبعى عاملى معروف به شهید ثانى (متوفی 966 ق) است. این رساله یکی از ده رساله شهید ثانی است که در یک مجلد با عنوان «رسائل الشهید السعید الفقیه زینالدین بن علی بن الجبعی العاملی» به چاپ رسیده است. این نسخه از کتاب به چاپ سنگی در قم منتشر است. |
| این رساله یکی از ده رساله از نوشتههای شهید ثانی است که توسط انتشارات مکتبة بصيرتي در قم با عنوان [[رسائل الشهيد الثاني (طبع قدیم)]] به چاپ رسیده است. | |
|
| |
|
| ==سبک تأليف==
| | كشف الغیبة، بهطور مستقل در سال 1421ق در جمعیة المعارف الاسلامیة الثقافیة بیروت منتشر شده است. |
| | با عنوان «رسائل الشهيد الثاني»، مجموعه دیگری نیز به همت واحد احیاء تراث دفتر تبلیغات اسلامی تحت اشراف رضا مختاری منتشر شده است. این مجموعه دوجلدی حاوی چهل رساله کوتاه از شهید ثانی است. رسالهها در چهارده بخش ارائه شده است و در بخش دوازدهم تحت عنوان «ترجمة الشهيد بقلمه الشريف» زندگینامه خودنوشت شهید ذکر شده است<ref>ر.ک: پایدار، محمد، ص57-56</ref>. |
|
| |
|
| | در این کتاب تعریف غیبت و اقسام و احکام آن، و احادیث و روایات پرهیز از آن گردآوری و دستهبندی شده است. در خاتمه نیز دوازده روایت در تشویق به دوستی و نزدیکى قلبهای مؤمنین بیان شده است. |
|
| |
|
| در اين كتاب تعريف غيبت و اقسام و احكام آن، و احاديث و روايات باب غيبت و مباحث اخلاقى آن ذكر شده است و در خاتمه نيز 12 روايت در تشويق به مودت و نزديكى قلبهاى مؤمنين بيان شده است. | | این کتاب داراى حاشیهاى از سید محمد بن محمود حسینى لواسانى تهرانى معروف به عصار است که در سال 1305ق با اصل کتاب چاپ شده است. آقابزرگ تهرانى در الذریعة درباره آن عبارت «هو كتاب نفيس» را ذکر نموده است<ref>ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، جلد 18، ص37</ref>. این کتاب یکبار توسط سید میرزا على بن محمدحسینى شهرستانى (م 1344 ق) ترجمه شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. همچنین توسط میرزا حسن بن عبدالرزاق لاهیجى (م 1121 ق) ترجمه شده است که علاوه بر ترجمه به تلخیص مباحث آن و تحقیقات بیشترى در بعضى از زمینهها اقدام نموده است و نام آن را «تألیف المحبة» یا «تزکیة الصحبة» نامیده است<ref>ر.ک: امین، محسن، جلد 5، ص133</ref>. |
|
| |
|
| سبک نگارش آن فقه استدلالى است و روايات متعددى در آن بررسى و به آنان استناد شده است و نظريات فقها در آن كمتر مطرح شده است.
| | بعدها شهید ثانى کتابى به نام «مستثنیات الغیبة» تألیف نموده است که در هفت مورد استثنائهاى غیبت را ذکر نموده است که به نظر آقابزرگ تهرانى در الذریعة احتمالاً این کتاب جبران بعضى از مباحثى است که در کتاب «کشف الریبة» نیامده است<ref>ر.ک: آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، جلد21، ص1</ref>. |
|
| |
|
| ==اعتبار علمى== | | ==پانویس == |
| | <references/> |
|
| |
|
| | ==منابع مقاله== |
| | #مقدمه و متن کتاب. |
| | # پایدار، محمد، «رسائل الشهید الثانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه دین، اسفند 1380 و فروردین 1381، شماره 53 و 54، ص 56 تا 57؛ به آدرس اینترنتی: |
| | https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33721 |
| | # جبعی عاملی، زینالدین، کشف الغیبة فی احکام الغیبة، بیروت، جمعیة المعارف الاسلامیة الثقافیة، الطبعة الاولی، تشرین الاول 2000م-1421ق. |
| | # آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاوضاء، 1403ق. |
| | # امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403ق. |
|
| |
|
| از زمان نگارش آن، فقهاى بزرگى در موسوعههاى فقهى به آن استدلال نموده و شروح و حواشى بر آن نوشته شده است و ترجمه و خلاصۀ آن نيز نوشته شده است.
| |
|
| |
|
| بعدها [[شهيد ثانى]] كتابى به نام «مستثنيات الغيبة» تأليف نموده است كه در 7 مورد استثنائهاى غيبت را ذكر نموده است كه به نظر [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 21 صفحۀ 1، احتمالا اين كتاب جبران بعضى از مباحثى است كه در كتاب «كشف الريبة» نيامده است.
| |
|
| |
| ==علت تأليف==
| |
|
| |
|
| |
| [[شهيد ثانى]] در مقدمۀ كتاب دربارۀ علت نگارش آن در صفحۀ 284 اين گونه مىنويسد:
| |
|
| |
| هنگامى كه ديدم اكثر كسانى كه به علم و فضل و عدالت منتسب هستند در حالى كه در خواندن نماز و گرفتن روزه و انجام عبادات دقت مىنمايند و از بسيارى از محرمات مثل زنا، نوشيدن شراب و ديگر گناهان پرهيز مىكنند امّا با اين حال قسمت زيادى از وقتشان را صرف مجالسى مىكنند كه در آن آبروى برادران دينيشان و يا مسلمانان ديگران را مىبرند در حالى كه اين كار را گناه نمىدانند و از مؤاخذۀ جبار سماوات و الارض نمىترسند.
| |
|
| |
| و علتى كه آنان را وادار به اين كار مىكند در حالى كه معاصى ديگر را انجام نمىدهند، يا غفلت از حرمت آن و عذابهاى الهى و يا مناقشۀ در آيات و روايات است بر خودم واجب دانستم كه كتابى را بنويسم كه در آن بعضى از روايات و آيات وارد شده در مورد غيبت گردآورى شده است و نام آن را «كشف الريبة عن أحكام الغيبة» ناميدم و به دنبال آن مباحثى از سخن چينى و حسد ذكر نموده و در آخر نيز با رواياتى كه تشويق به برادرى و دوستى و رحمت دارد آن را بپايان رسانيدم.
| |
|
| |
| ==تاريخ تأليف==
| |
|
| |
|
| |
| در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]37/18 تاريخ پايان كتاب را 949ق ذكر نموده است و همينطور در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 310/7 در زندگىنامۀ سليمان بن محمد عاملى (زنده در 951 ق) به نسخهاى از كشف الريبة مربوط به سال 951ق اشاره شده است كه [[شهيد ثانى]] به وى اجازۀ روايت آن را داده است.
| |
|
| |
| با توجه به مطالب بالا آنچه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 36/18 و 37 در مورد نسخۀ سليمان بن محمد جبعى آمده كه در سال 954ق بعد از چهارده ماه از تأليف كتاب نوشته شده است صحيح نمىباشد وى در آنجا مىنويسد: كتبها في جمادى الثانية 954 بعد أربعة أشهر من التأليف.
| |
|
| |
| ==نسخهها==
| |
|
| |
|
| |
| در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]36/18 و 37 به نسخۀ شاگرد مؤلف، شيخ سليمان بن محمد جبعى مربوط به 954ق اشاره شده است. در مقدمهاى بر فقه شيعه صفحات 195 و 196 به نسخههاى خطى متعددى اشاره شده است.
| |
|
| |
| ==حواشى، شروح، ترجمه==
| |
|
| |
|
| |
| اين كتاب داراى حاشيهاى از سيد [[عصار، محمد|محمد بن محمود حسينى لواسانى تهرانى]] معروف به عصار است كه در سال 1305ق با اصل كتاب چاپ شده است (ذ185/6/) [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]36/18 دربارۀ آن عبارت «هو كتاب نفيس» را ذكر نموده است.
| |
|
| |
| اين كتاب يكبار توسط سيد ميرزا على بن محمدحسینى شهرستانى (م 1344 ق) ترجمه شده است.
| |
|
| |
| و بار ديگر بوسيلۀ ميرزا حسن بن عبدالرزاق لاهيجى (م 1121 ق) ترجمه شده است كه علاوه بر ترجمه به تلخيص مباحث آن و تحقيقات بيشترى در بعضى از زمينهها اقدام نموده است و نام آن را «تأليف المحبة» يا «تزكية الصحبة» ناميده است. (ذ30/3/، 130/4، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 133/5).
| |
|
| |
| در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]204/20 و 205 به خلاصۀ ديگرى از اين كتاب نيز اشاره شده است كه در كتابخانۀ شيخ ابوالمجد محمدرضا اصفهانى موجود است و وجود اين نسخه را براى صاحب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] نوشته است.
| |
|
| |
| ==نكته==
| |
|
| |
|
| |
| در خاتمۀ كتاب 12 روايت در تشويق به محبت و دوستى مؤمنين بيان شده است كه روايت دهم آن نامهاى از [[امام صادق]](ع) به عبدالله نجاشى است كه معروف به «الرسالة الأهوازية» مىباشد كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]426/1، 485/2، 36/18 و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 88/8 به آن اشاره شده است.
| |
|
| |
| ==ترجمه==
| |
|
| |
|
| |
| از جمله ترجمههاى اين كتاب عبارت است از:
| |
|
| |
| #تأليف المحبة، كه توسط ميرزا حسن، فرزند عبدالرزاق لاهيجى ترجمه شده و تحقيقاتى به آن افزوده و اصل كتاب را هم تلخيص كرده.
| |
| #ترجمهاى توسط سيد ميرزا على شهرستانى حائرى در قرن 14 هجرى كه همراه با اضافاتى از مترجم منتشر شده است.
| |
|
| |
| ==شرح==
| |
|
| |
|
| |
| كشف الريبة توسط سيد محمد لواسانى، معروف به عصار شرح شده و بيشتر مطالب شرح در حاشيۀ كتاب كه در سال 1302 ه، به چاپ رسيده آمده است.
| |
|
| |
| ==تلخيص==
| |
|
| |
|
| |
| شيخ مرتضى مظاهرى اصفهانى كشف الريبة را در سال 1379 هجرى به فارسى ترجمه كرده و به عنوان تلخيص و منتخب كشف الريبه به چاپ رسانده است.
| |
|
| |
| ==چاپ==
| |
|
| |
| #در سال 1305 هجرى همراه با شرح عصار كه در حواشى آن آمده چاپ شده است.
| |
| #پس از آن در سال 1319 هجرى، همراه با محاسبة النفس چاپ گرديد.
| |
| #چاپ حاضر در برنامه همراه با كتاب محاسبة النفس سيد [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] و محاسبة النفس كفعمى است.
| |
|
| |
| كتاب با خط زيباى نسخ توسط حسن بن عبدالكريم هريسى نوشته شده و متن كتاب به صورت تصحيح شده و با چاپى زيبا در اختيار علاقهمندان قرار گرفته است.
| |
|
| |
|
|
| |
|