۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
گنجینه بهارستان (علوم قرآنی و روایی): تفاوت میان نسخه‌ها
گنجینه بهارستان (علوم قرآنی و روایی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۸:۵۷
، ۸ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ت‌و' به 'ت‌و'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ها' به 'ه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'ت‌و' به 'ت‌و') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
در جلد اول کتاب، هفده رساله جمعآوریشده است که در دو بخش عمده علوم قرآنى و علوم روایى مطالب را عرضه می‌کند. در بخش علوم قرآنى به ترتیب رساله‌های زیر است: | در جلد اول کتاب، هفده رساله جمعآوریشده است که در دو بخش عمده علوم قرآنى و علوم روایى مطالب را عرضه می‌کند. در بخش علوم قرآنى به ترتیب رساله‌های زیر است: | ||
# رسم القرآن: از کهنترین رسائل فارسى در زمینه رسم‌الخط قرآن که توسط ابوبکر بن احمد بن حسین بن مهران نیشابورى(295-381ق) تألیف گردیده و داراى اهمیت ویژه‌اى در زمینه کتابت قرآن هست. رساله حاضر، به تاریخ ۱۰۱۴ هجرى کتابت یافته است، از این رساله تحریرهاى متعددى به عربى یا به ترجمه فارسى در دست است. یکى از نسخه‌هاى فارسى آن در مجموعه رسائل فارسى (دفتر چهارم) بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس تحت عنوان اختلافات هجاء قرآنى با مقدمه‌اى سودمند انتشار یافته است که در مواردى نه اندک، با نسخه کتابخانه مجلس اختلاف دارد<ref>مقدمه، صفحه | # رسم القرآن: از کهنترین رسائل فارسى در زمینه رسم‌الخط قرآن که توسط ابوبکر بن احمد بن حسین بن مهران نیشابورى(295-381ق) تألیف گردیده و داراى اهمیت ویژه‌اى در زمینه کتابت قرآن هست. رساله حاضر، به تاریخ ۱۰۱۴ هجرى کتابت یافته است، از این رساله تحریرهاى متعددى به عربى یا به ترجمه فارسى در دست است. یکى از نسخه‌هاى فارسى آن در مجموعه رسائل فارسى (دفتر چهارم) بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس تحت عنوان اختلافات هجاء قرآنى با مقدمه‌اى سودمند انتشار یافته است که در مواردى نه اندک، با نسخه کتابخانه مجلس اختلاف دارد<ref>مقدمه، صفحه بیست‌وهشت</ref>. | ||
# سلك البيان: تألیف ملا محمدجعفر استرآبادى(1198-1263ق) معروف به شریعتمدار که در آن به بیان کلمات قرآنى که احتمال اشتباه در قرائت آن‌ها وجود دارد پرداخته و به ترتیب سوره‌هاى قرآن، به‌تفصیل کلمات مزبور را بیان کرده است. ازآنجاکه در این مجموعه بنا بر اختصار است، سعى شده تا متنى ویراسته و در حد امکان نزدیک به متن مؤلف ارائه گردد و از تقدیم و تعلیق و تحلیل محتوا احتراز گردیده. تنها اندکى تغییر در رسم‌الخط رساله بهعملآمده تا براى خواننده امروزى نامأنوس نباشد. نادرستیها و ناهمگونیهای نسخه با حرف رمز «س» در پاورقیها مشخص شده است<ref>همان</ref>. | # سلك البيان: تألیف ملا محمدجعفر استرآبادى(1198-1263ق) معروف به شریعتمدار که در آن به بیان کلمات قرآنى که احتمال اشتباه در قرائت آن‌ها وجود دارد پرداخته و به ترتیب سوره‌هاى قرآن، به‌تفصیل کلمات مزبور را بیان کرده است. ازآنجاکه در این مجموعه بنا بر اختصار است، سعى شده تا متنى ویراسته و در حد امکان نزدیک به متن مؤلف ارائه گردد و از تقدیم و تعلیق و تحلیل محتوا احتراز گردیده. تنها اندکى تغییر در رسم‌الخط رساله بهعملآمده تا براى خواننده امروزى نامأنوس نباشد. نادرستیها و ناهمگونیهای نسخه با حرف رمز «س» در پاورقیها مشخص شده است<ref>همان</ref>. | ||
# عمدة القاري: منظومه‌اى مختصر در علم تجوید که توسط مؤلفى ناشناخته به نام حافظ شرف به سال 703ق سروده شده؛ رساله داراى یک مقدمه و نه بخش است. در مقدمه به حمد و ثناى پروردگار، پیامبر اکرم(ص) یاران و پیروان ایشان مىپردازد و در پى این مقدمه بخشه‌ای نه گانه باب المد، باب الادغام، باب النون الساکنه و التنوین، باب احکام الراات، باب احکام اللامات، باب احکام الوقف، در بیان مخارج، در بیان وقف و بیان وقف کفر مىآید<ref>همان</ref>. | # عمدة القاري: منظومه‌اى مختصر در علم تجوید که توسط مؤلفى ناشناخته به نام حافظ شرف به سال 703ق سروده شده؛ رساله داراى یک مقدمه و نه بخش است. در مقدمه به حمد و ثناى پروردگار، پیامبر اکرم(ص) یاران و پیروان ایشان مىپردازد و در پى این مقدمه بخشه‌ای نه گانه باب المد، باب الادغام، باب النون الساکنه و التنوین، باب احکام الراات، باب احکام اللامات، باب احکام الوقف، در بیان مخارج، در بیان وقف و بیان وقف کفر مىآید<ref>همان</ref>. | ||
# تحفة الحفاظ: منظومه‌اى مفصلتر از رساله پیشین، تألیف نصرة بن عمر ملقب به سکندر، از دانشمندان قرن نهم هجرى که با نظمى دلنشین خلاصه‌اى از همه احکام تجویدى را از شش کتاب دیگر برگزیده است. موضوعات مطروحه در این منظومه، اگرچه نسبت به کتب دیگرى که در علم تجوید نوشته شده، از جامعیت کافى برخوردار نیست، اما ناظم تلاش نموده است تا مطالب مهم علم تجوید را با گزینش از شش کتاب دیگر براى مبتدیان در این علم گرد آورد. مهمترین موضوعات طرح شده در این منظومه عبارتند از: تعریف تجوید، مخارج حروف، مد، نون ساکن، تنوین، قلب، اظهار، ادغام، اخفا، تاء تأنیث، تفخیم و ترقیق را، تلفظ واژه الله، وقف، اشمام، روم، تکبیر، اسامى و مولد قرا، شمار آیات و حروف هجا<ref>همان، صفحه | # تحفة الحفاظ: منظومه‌اى مفصلتر از رساله پیشین، تألیف نصرة بن عمر ملقب به سکندر، از دانشمندان قرن نهم هجرى که با نظمى دلنشین خلاصه‌اى از همه احکام تجویدى را از شش کتاب دیگر برگزیده است. موضوعات مطروحه در این منظومه، اگرچه نسبت به کتب دیگرى که در علم تجوید نوشته شده، از جامعیت کافى برخوردار نیست، اما ناظم تلاش نموده است تا مطالب مهم علم تجوید را با گزینش از شش کتاب دیگر براى مبتدیان در این علم گرد آورد. مهمترین موضوعات طرح شده در این منظومه عبارتند از: تعریف تجوید، مخارج حروف، مد، نون ساکن، تنوین، قلب، اظهار، ادغام، اخفا، تاء تأنیث، تفخیم و ترقیق را، تلفظ واژه الله، وقف، اشمام، روم، تکبیر، اسامى و مولد قرا، شمار آیات و حروف هجا<ref>همان، صفحه بیست‌وهشت و بیست‌ونه</ref>. | ||
# مرادیه: این رساله نیز در علم تجوید به نگارش درآمده و مؤلف ناشناس آن در سده دهم هجرى مىزیسته است<ref>همان، صفحه | # مرادیه: این رساله نیز در علم تجوید به نگارش درآمده و مؤلف ناشناس آن در سده دهم هجرى مىزیسته است<ref>همان، صفحه بیست‌ونه</ref>. | ||
# تفسیر آیة الکرسى: به دلیل اهمیت و عمق معنایى این آیه شریفه، دانشمندان مسلمان بسیارى به تفسیر آن همت گماشته‌اند. از آن جمله [[خفری، محمد بن احمد|شمس‌الدین خفرى]] متکلم، حکیم، منجم و فقیه بلندپایه عصر صفوى، در این رساله که به زبان عربى نگارش یافته، به گفته خود به بیان بعضى از لطایف سید آیات، یعنى آیة الکرسى، پرداخته و در پایان خواصى را نیز براى آن ذکر کرده است<ref>همان</ref>. | # تفسیر آیة الکرسى: به دلیل اهمیت و عمق معنایى این آیه شریفه، دانشمندان مسلمان بسیارى به تفسیر آن همت گماشته‌اند. از آن جمله [[خفری، محمد بن احمد|شمس‌الدین خفرى]] متکلم، حکیم، منجم و فقیه بلندپایه عصر صفوى، در این رساله که به زبان عربى نگارش یافته، به گفته خود به بیان بعضى از لطایف سید آیات، یعنى آیة الکرسى، پرداخته و در پایان خواصى را نیز براى آن ذکر کرده است<ref>همان</ref>. | ||
# [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]: شرحى دیگر بر آیة الکرسى از فرزند [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین شیرازى]] (م 1070ق) این شرح به زبان فارسى و در سه نمایش سامان یافته: 1) تشخیص دینى که اکراه نباشد.2) تحقیق معنى طاغوت و کفر بدان و 3) تبیین مراد از [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]. در نمایش سوم، به‌تفصیل مصادیق [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]] را که [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و فرزندان گرامى آن حضرت هستند، با تمسک به آیات و روایات بیان نموده<ref>همان</ref>. | # [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]: شرحى دیگر بر آیة الکرسى از فرزند [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین شیرازى]] (م 1070ق) این شرح به زبان فارسى و در سه نمایش سامان یافته: 1) تشخیص دینى که اکراه نباشد.2) تحقیق معنى طاغوت و کفر بدان و 3) تبیین مراد از [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]]. در نمایش سوم، به‌تفصیل مصادیق [[العروة الوثقی|عروة الوثقى]] را که [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و فرزندان گرامى آن حضرت هستند، با تمسک به آیات و روایات بیان نموده<ref>همان</ref>. | ||
# فضیلت سوره توحید: نگاشته میرداماد(969-1040ق) دانشمند برجسته عصر صفوى که علیرغم ایجاز و اختصار، با استناد به جوامع روایى شیعه و تفسیر کبیر امام فخر رازى فضیلت سوره توحید را بیان کرده و به توجیه و تفسیر آن دسته از روایات که [[امام على(ع)|حضرت على(ع)]] را به سوره توحید تشبیه کرده‌اند، پرداخته است. نگارنده در این رساله به آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] همچون: [[التوحيد]]، [[امالی شيخ صدوق|الأمالي]]، [[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی)|عيون أخبار الرضا علیه‌السلام]] و دایرةالمعارف روایى [[الكافي (ط. دارالحديث)|الکافى]] نوشته [[کلینی، محمد بن یعقوب|ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینى]] و [[التفسير الكبير (فخر رازی)|التفسير الكبير امام فخر رازى]] و دو اثر مهم خود یعنى [[شرح تقدمة تقويم الإيمان في فضائل أميرالمؤمنين(ع)|شرح تقدمة تقويم الإيمان]] و [[تقويم الإيمان و شرحه كشف الحقائق|تقويم الإيمان]] استناد کرده است<ref>همان، صفحه | # فضیلت سوره توحید: نگاشته میرداماد(969-1040ق) دانشمند برجسته عصر صفوى که علیرغم ایجاز و اختصار، با استناد به جوامع روایى شیعه و تفسیر کبیر امام فخر رازى فضیلت سوره توحید را بیان کرده و به توجیه و تفسیر آن دسته از روایات که [[امام على(ع)|حضرت على(ع)]] را به سوره توحید تشبیه کرده‌اند، پرداخته است. نگارنده در این رساله به آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]] همچون: [[التوحيد]]، [[امالی شيخ صدوق|الأمالي]]، [[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی)|عيون أخبار الرضا علیه‌السلام]] و دایرةالمعارف روایى [[الكافي (ط. دارالحديث)|الکافى]] نوشته [[کلینی، محمد بن یعقوب|ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینى]] و [[التفسير الكبير (فخر رازی)|التفسير الكبير امام فخر رازى]] و دو اثر مهم خود یعنى [[شرح تقدمة تقويم الإيمان في فضائل أميرالمؤمنين(ع)|شرح تقدمة تقويم الإيمان]] و [[تقويم الإيمان و شرحه كشف الحقائق|تقويم الإيمان]] استناد کرده است<ref>همان، صفحه بیست‌ونه و سی</ref>. | ||
و در بخش علوم روایى به ترتیب: | و در بخش علوم روایى به ترتیب: | ||