پرش به محتوا

گنجینه بهارستان (علوم قرآنی و روایی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۷ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ع' به 'ه‌ع')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌ها')
خط ۳۱: خط ۳۱:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه کتاب مطالب ارزنده‌ای در مورد ویژگی‎ها و اهداف این مجموعه نوشتار ذکر شده است از جمله اینکه،‎ این اثر در پی جمع‎آوری آثار و رسائلی است که: الف) از لحاظ کمی پس از تصحیح، حداکثر در حدود صد صفحه باشند؛ ب) رساله‎هایی آورده شده است که حداقل یک نسخه از آن از در کتابخانه مجلس موجود است؛ ج) چون هدف اصلی از این نوشتار بازخوانی و احیای رساله‌های موجود در کتابخانه مجلس است، اصراری بر بهره برداری از نسخ موجود در دیگر کتابخانه‌ها نیست؛ د) اولویت با در این مجموعه با رسائلی است که تا کنون به زیور طبع آراسته نشده است.
در مقدمه کتاب مطالب ارزنده‌ای در مورد ویژگی‎ها و اهداف این مجموعه نوشتار ذکر شده است از جمله اینکه،‎ این اثر در پی جمع‎آوری آثار و رسائلی است که: الف) از لحاظ کمی پس از تصحیح، حداکثر در حدود صد صفحه باشند؛ ب) رساله‌هایی آورده شده است که حداقل یک نسخه از آن از در کتابخانه مجلس موجود است؛ ج) چون هدف اصلی از این نوشتار بازخوانی و احیای رساله‌های موجود در کتابخانه مجلس است، اصراری بر بهره برداری از نسخ موجود در دیگر کتابخانه‌ها نیست؛ د) اولویت با در این مجموعه با رسائلی است که تا کنون به زیور طبع آراسته نشده است.


در جلد اول کتاب، هفده رساله جمع‎آوری‌شده است که در دو بخش عمده علوم قرآنى و علوم روایى مطالب را عرضه می‌کند. در بخش علوم قرآنى به ترتیب رساله‎های زیر است:
در جلد اول کتاب، هفده رساله جمع‎آوری‌شده است که در دو بخش عمده علوم قرآنى و علوم روایى مطالب را عرضه می‌کند. در بخش علوم قرآنى به ترتیب رساله‌های زیر است:
# رسم القرآن: از کهن‎ترین رسائل فارسى در زمینه رسم‌الخط‍‎ قرآن که توسط‍‎ ابوبکر بن احمد بن حسین بن مهران نیشابورى(295-381ق) تألیف گردیده و داراى اهمیت ویژه‌اى در زمینه کتابت قرآن هست. رساله حاضر، به تاریخ ۱۰۱۴ هجرى کتابت یافته است، از این رساله تحریرهاى متعددى به عربى یا به ترجمه فارسى در دست است. یکى از نسخه‎هاى فارسى آن در مجموعه رسائل فارسى (دفتر چهارم) بنیاد پژوهش‎هاى اسلامى آستان قدس تحت عنوان اختلافات هجاء قرآنى با مقدمه‌اى سودمند انتشار یافته است که در مواردى نه اندک، با نسخه کتابخانه مجلس اختلاف دارد<ref>مقدمه، صفحه بیست‎وهشت</ref>.
# رسم القرآن: از کهن‎ترین رسائل فارسى در زمینه رسم‌الخط‍‎ قرآن که توسط‍‎ ابوبکر بن احمد بن حسین بن مهران نیشابورى(295-381ق) تألیف گردیده و داراى اهمیت ویژه‌اى در زمینه کتابت قرآن هست. رساله حاضر، به تاریخ ۱۰۱۴ هجرى کتابت یافته است، از این رساله تحریرهاى متعددى به عربى یا به ترجمه فارسى در دست است. یکى از نسخه‌هاى فارسى آن در مجموعه رسائل فارسى (دفتر چهارم) بنیاد پژوهش‎هاى اسلامى آستان قدس تحت عنوان اختلافات هجاء قرآنى با مقدمه‌اى سودمند انتشار یافته است که در مواردى نه اندک، با نسخه کتابخانه مجلس اختلاف دارد<ref>مقدمه، صفحه بیست‎وهشت</ref>.
# سلك البيان: تألیف ملا محمدجعفر استرآبادى(1198-1263ق) معروف به شریعتمدار که در آن به بیان کلمات قرآنى که احتمال اشتباه در قرائت آن‌ها وجود دارد پرداخته و به ترتیب سوره‎هاى قرآن، به‌تفصیل کلمات مزبور را بیان کرده است. ازآنجاکه در این مجموعه بنا بر اختصار است، سعى شده تا متنى ویراسته و در حد امکان نزدیک به متن مؤلف ارائه گردد و از تقدیم و تعلیق و تحلیل محتوا احتراز گردیده. تنها اندکى تغییر در رسم‌الخط‍‎ رساله به‌عمل‎آمده تا براى خواننده امروزى نامأنوس نباشد. نادرستی‎ها و ناهمگونی‎های نسخه با حرف رمز «س» در پاورقی‎ها مشخص شده است<ref>همان</ref>.
# سلك البيان: تألیف ملا محمدجعفر استرآبادى(1198-1263ق) معروف به شریعتمدار که در آن به بیان کلمات قرآنى که احتمال اشتباه در قرائت آن‌ها وجود دارد پرداخته و به ترتیب سوره‌هاى قرآن، به‌تفصیل کلمات مزبور را بیان کرده است. ازآنجاکه در این مجموعه بنا بر اختصار است، سعى شده تا متنى ویراسته و در حد امکان نزدیک به متن مؤلف ارائه گردد و از تقدیم و تعلیق و تحلیل محتوا احتراز گردیده. تنها اندکى تغییر در رسم‌الخط‍‎ رساله به‌عمل‎آمده تا براى خواننده امروزى نامأنوس نباشد. نادرستی‎ها و ناهمگونی‎های نسخه با حرف رمز «س» در پاورقی‎ها مشخص شده است<ref>همان</ref>.
# عمدة القاري: منظومه‌اى مختصر در علم تجوید که توسط‍‎ مؤلفى ناشناخته به نام حافظ‍‎ شرف به سال 703ق سروده شده؛ رساله داراى یک مقدمه و نه بخش است. در مقدمه به حمد و ثناى پروردگار، پیامبر اکرم(ص) یاران و پیروان ایشان مى‎پردازد و در پى این مقدمه بخشه‌ای نه گانه باب المد، باب الادغام، باب النون الساکنه و التنوین، باب احکام الراات، باب احکام اللامات، باب احکام الوقف، در بیان مخارج، در بیان وقف و بیان وقف کفر مى‎آید<ref>همان</ref>.
# عمدة القاري: منظومه‌اى مختصر در علم تجوید که توسط‍‎ مؤلفى ناشناخته به نام حافظ‍‎ شرف به سال 703ق سروده شده؛ رساله داراى یک مقدمه و نه بخش است. در مقدمه به حمد و ثناى پروردگار، پیامبر اکرم(ص) یاران و پیروان ایشان مى‎پردازد و در پى این مقدمه بخشه‌ای نه گانه باب المد، باب الادغام، باب النون الساکنه و التنوین، باب احکام الراات، باب احکام اللامات، باب احکام الوقف، در بیان مخارج، در بیان وقف و بیان وقف کفر مى‎آید<ref>همان</ref>.
# تحفة الحفاظ‍‎: منظومه‌اى مفصل‎تر از رساله پیشین، تألیف نصرة بن عمر ملقب به سکندر، از دانشمندان قرن نهم هجرى که با نظمى دل‎نشین خلاصه‌اى از همه احکام تجویدى را از شش کتاب دیگر برگزیده است. موضوعات مطروحه در این منظومه، اگرچه نسبت به کتب دیگرى که در علم تجوید نوشته شده، از جامعیت کافى برخوردار نیست، اما ناظم تلاش نموده است تا مطالب مهم‎ علم تجوید را با گزینش از شش کتاب دیگر براى مبتدیان در این علم گرد آورد. مهم‎ترین موضوعات طرح شده در این منظومه عبارتند از: تعریف تجوید، مخارج حروف، مد، نون ساکن، تنوین، قلب، اظهار، ادغام، اخفا، تاء تأنیث، تفخیم و ترقیق را، تلفظ‍‎ واژه الله، وقف، اشمام، روم، تکبیر، اسامى و مولد قرا، شمار آیات و حروف هجا<ref>همان، صفحه بیست‎وهشت و بیست‎ونه</ref>.
# تحفة الحفاظ‍‎: منظومه‌اى مفصل‎تر از رساله پیشین، تألیف نصرة بن عمر ملقب به سکندر، از دانشمندان قرن نهم هجرى که با نظمى دل‎نشین خلاصه‌اى از همه احکام تجویدى را از شش کتاب دیگر برگزیده است. موضوعات مطروحه در این منظومه، اگرچه نسبت به کتب دیگرى که در علم تجوید نوشته شده، از جامعیت کافى برخوردار نیست، اما ناظم تلاش نموده است تا مطالب مهم‎ علم تجوید را با گزینش از شش کتاب دیگر براى مبتدیان در این علم گرد آورد. مهم‎ترین موضوعات طرح شده در این منظومه عبارتند از: تعریف تجوید، مخارج حروف، مد، نون ساکن، تنوین، قلب، اظهار، ادغام، اخفا، تاء تأنیث، تفخیم و ترقیق را، تلفظ‍‎ واژه الله، وقف، اشمام، روم، تکبیر، اسامى و مولد قرا، شمار آیات و حروف هجا<ref>همان، صفحه بیست‎وهشت و بیست‎ونه</ref>.
خط ۵۱: خط ۵۱:
# سلوة الشيعة: گردآوری اشعار منسوب به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] پیشینه‌اى دیرینه در میان مسلمانان، اعم‎ از شیعى و سنى، دارد. ابوالحسن على بن احمد فنجگردى(م 513ق) نیز رساله حاضر را که کهن‎ترین مجموعه اشعار منسوب به حضرت است که به دست ما رسیده، با گزینش 64 قطعه از اشعار منسوب فراهم آورده. این رساله که شیفتگان فراوانى از اهل تحقیق چشم‌انتظار نشر آن بوده‌اند در مواردى با دو چاپ موجود دیوان منسوب به حضرت على(ع) نیز مورد مقایسه قرار گرفته است<ref>همان</ref>.
# سلوة الشيعة: گردآوری اشعار منسوب به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] پیشینه‌اى دیرینه در میان مسلمانان، اعم‎ از شیعى و سنى، دارد. ابوالحسن على بن احمد فنجگردى(م 513ق) نیز رساله حاضر را که کهن‎ترین مجموعه اشعار منسوب به حضرت است که به دست ما رسیده، با گزینش 64 قطعه از اشعار منسوب فراهم آورده. این رساله که شیفتگان فراوانى از اهل تحقیق چشم‌انتظار نشر آن بوده‌اند در مواردى با دو چاپ موجود دیوان منسوب به حضرت على(ع) نیز مورد مقایسه قرار گرفته است<ref>همان</ref>.
# فضل الصلوات: فضیلت صلوات بر پیامبر گرامى اسلام و اهل‎بیت وى مورد اتفاق فرق مختلف اسلام بوده و از دیرباز تا امروز کتاب‌ها و رسائلى در این زمینه به رشته تحریر درآمده. رساله حاضر نیز یکى از آثار مختصر اما ارزشمند در این زمینه است. [[کاشفی، حسین|واعظ‍‎ سبزوارى]] که [[روضة الشهداء]] و [[جواهر التفسیر]] از معروف‎ترین آثار وى است، در این رساله که منتخبى از کتاب تحفة الصلوات خود اوست، به بیان فضیلت و فوائد و آداب و کیفیت صلوات بر پیامبر و اهل‎بیت وى پرداخته است<ref>همان، صفحه سی‎ویک و سی‎ودو</ref>.
# فضل الصلوات: فضیلت صلوات بر پیامبر گرامى اسلام و اهل‎بیت وى مورد اتفاق فرق مختلف اسلام بوده و از دیرباز تا امروز کتاب‌ها و رسائلى در این زمینه به رشته تحریر درآمده. رساله حاضر نیز یکى از آثار مختصر اما ارزشمند در این زمینه است. [[کاشفی، حسین|واعظ‍‎ سبزوارى]] که [[روضة الشهداء]] و [[جواهر التفسیر]] از معروف‎ترین آثار وى است، در این رساله که منتخبى از کتاب تحفة الصلوات خود اوست، به بیان فضیلت و فوائد و آداب و کیفیت صلوات بر پیامبر و اهل‎بیت وى پرداخته است<ref>همان، صفحه سی‎ویک و سی‎ودو</ref>.
# ضوابط‍‎ الأسماء و اللواحق: [[طریحی، فخرالدین بن محمد|شیخ فخرالدین طریحى]](م 1085ق) در این رساله مختصر به بیان کنیه‎ها و القاب پیامبر و امامان(ع) و اصحاب و راویان و سپس فرق شیعه و بیانى در علت وقوع اشتباهاتى در اسناد احادیث را مى‎آورد<ref>همان، صفحه سی‎ودو</ref>.
# ضوابط‍‎ الأسماء و اللواحق: [[طریحی، فخرالدین بن محمد|شیخ فخرالدین طریحى]](م 1085ق) در این رساله مختصر به بیان کنیه‌ها و القاب پیامبر و امامان(ع) و اصحاب و راویان و سپس فرق شیعه و بیانى در علت وقوع اشتباهاتى در اسناد احادیث را مى‎آورد<ref>همان، صفحه سی‎ودو</ref>.
# أدعیه میریه: حسن ختام این مجموعه، رساله‌اى دیگر از [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]](م 1040ق) است، مشتمل بر دعاهاى منقول از خط‍‎ میر که با مقدمه مصحح محترم آقاى [[اوجبی، علی|على اوجبى]]، آغاز شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
# أدعیه میریه: حسن ختام این مجموعه، رساله‌اى دیگر از [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]](م 1040ق) است، مشتمل بر دعاهاى منقول از خط‍‎ میر که با مقدمه مصحح محترم آقاى [[اوجبی، علی|على اوجبى]]، آغاز شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.


۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش