شرح العقائد النسفية (شرح): تفاوت میان نسخه‌ها

شرح العقائد النسفية، یکی از آثار مهم [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] در علم کلام است که از چند وجه اهمیت دارد. این شرح از مشهورترین و معتبرترین شروح رساله «العقائد» [[نسفی، عمر بن محمد|نسفی]] از متکلمان ماتریدی سده 6ق است. در این شرح، [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] پس از متن [[نسفی، عمر بن محمد|نسفی]] به شرح جمله‎به‌جمله و یا گاه کلمه‎به‌کلمه پرداخته ‎است. این خود از یک‎سو هم به تسریع در خواندن متن کمک می‌کند و هم از سوی دیگر سبب شده ‎است تا متن پس از گذشت 5 قرن بدون تغییری محسوس باقی بماند. از سوی دیگر، این متن به جهت در بر داشتن آراء معتزله نیز مفید است؛ چه، اهل سنت و جماعت در مقام رد معتزله، به شرح و بیان دقیق عقاید خود برخاستند. البته [[نسفی، عمر بن محمد|نسفی]] در «العقائد» هیچ اشاره صریحی به معتزله نکرده‎ است، اما [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] هر جا لازم بوده، از آنها یاد کرده و ریشه مخالفت آنها را با اهل سنت بیان کرده است<ref>ر.ک: حاجی حسینی، سارا، ج15، ص672</ref>.

شرح [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] بر کتاب نسفیِ ماتریدی و نیز توجه وی به آراء ماتریدیه، با توجه به اینکه در هیچ‎یک از این دو اثر مذکور، به مکتب کلامی و حتى فقهی خود تصریح نکرده است، بحث‎هایی را درباره تعلق‎ او به هریک از دو فرقه اشاعره و ماتریدیه برانگیخته است. [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] به‎نحوی مبسوط درباره نسبت فلسفه و کلام و مسائل مشترک و متمایز هریک از این دو علم بحث کرده است. در مسئله صفات، او همچون دیگر اشاعره، 7 صفت موسوم به صفات معانی یا «صفات وجودیه» را برای خداوند اثبات می‌کرد که اینهاست: قدرت، اراده، علم، حیات، سمع، بصر و کلام و این صفات را قدیم و زائد بر ذات می‌دانست. به نظر وی اختلاف اصلی میان اشاعره و فلاسفه و معتزله، نه بر سر صفات سلبی، مانند اینکه خداوند در جهت و مکان نیست، که بر سر صفات «ثبوتی حقیقی»، مانند علم و قدرت خداوند بود. البته ماتریدیان و از جمله نسفی، صفت «تکوین» را نیز بر صفات هفت‎گانه افزوده‎ بودند، اما [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]] در این شرح، همچون دیگر اشاعره این رأی را نپذیرفت و معتقد بود که دلیلی وجود ندارد بر اینکه تکوین را صفتی غیر از قدرت و اراده بدانیم<ref>ر.ک: همان، ص673-‎674</ref>.