پرش به محتوا

كتاب الملة و نصوص أخری: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۶ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎م' به 'ی‌م'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ش' به 'ی‌ش')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ی‎م' به 'ی‌م')
خط ۲۶: خط ۲۶:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
كتاب الملة، شامل دو بخش است: بخش نخست (ده بند اول)، ملت (دین‎ و آیین) و رابطه آن با فلسفه، رئیس‎ ملت و جانشینانش و پیشه فقه و پیوندش با فلسفه‎ را معرفی می‌کند<ref>ر.ک: علی‎محمدی، علی، ص62</ref>.
كتاب الملة، شامل دو بخش است: بخش نخست (ده بند اول)، ملت (دین‎ و آیین) و رابطه آن با فلسفه، رئیس‎ ملت و جانشینانش و پیشه فقه و پیوندش با فلسفه‎ را معرفی می‌کند<ref>ر.ک: علی‌محمدی، علی، ص62</ref>.


در اینجا به دو بند از این بخش اشاره می‌شود:
در اینجا به دو بند از این بخش اشاره می‌شود:
خط ۴۲: خط ۴۲:
# در همه موارد بخش افعال دین، عدالت‎ باید‎ تعریف‎ شود<ref>ر.ک: همان، ص297، همان، ص46</ref>.
# در همه موارد بخش افعال دین، عدالت‎ باید‎ تعریف‎ شود<ref>ر.ک: همان، ص297، همان، ص46</ref>.


بخش‎ دوم ‎(بندهای 11-27)، علم مدنی را به‎طور عام و مدنی را به‎مثابه بخشی از فلسفه به‎طور خاص معرفی می‌نماید. این بخش از کتاب، فصل پنجم کتاب [[إحصاء العلوم|إحصاء العلوم‎ فارابی]]، یعنی «درباره علم مدنی، علم‎ فقه و علم کلام» را به ذهن خواننده متبادر می‌سازد<ref>ر.ک: علی‎محمدی، علی، ص62</ref>.
بخش‎ دوم ‎(بندهای 11-27)، علم مدنی را به‎طور عام و مدنی را به‎مثابه بخشی از فلسفه به‎طور خاص معرفی می‌نماید. این بخش از کتاب، فصل پنجم کتاب [[إحصاء العلوم|إحصاء العلوم‎ فارابی]]، یعنی «درباره علم مدنی، علم‎ فقه و علم کلام» را به ذهن خواننده متبادر می‌سازد<ref>ر.ک: علی‌محمدی، علی، ص62</ref>.


مقایسه دو متن نشان می‌دهد که آن‎ها تا حد بسیاری، به‎ویژه بندهای 11-18 كتاب الملة و صفحات 102-108 کتاب إحصاء‎ العلوم - ‎که به اهتمام عثمان امین منتشر شده است - ‎انطباق دارد و این انطباق ضمن‎ اینکه پیوند محکم دو کتاب را نشان می‌دهد، موجب طرح پرسش درباره تفاوت‎های دو متن‎ می‌شود.
مقایسه دو متن نشان می‌دهد که آن‎ها تا حد بسیاری، به‎ویژه بندهای 11-18 كتاب الملة و صفحات 102-108 کتاب إحصاء‎ العلوم - ‎که به اهتمام عثمان امین منتشر شده است - ‎انطباق دارد و این انطباق ضمن‎ اینکه پیوند محکم دو کتاب را نشان می‌دهد، موجب طرح پرسش درباره تفاوت‎های دو متن‎ می‌شود.
خط ۶۰: خط ۶۰:
یکی دیگر از بخش‎های این اثر، رساله «دعاء عظيم» است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله نمونه‌ای‎ از تعظیم و اعزاز را در ناحیه افعال زبانی در قالب دعاهایی‎ کوتاه در مجموعه‌ای‎ گردآوری‎ نـموده و نـیایشی فـیلسوفانه را رقم زده‎ است‎. البته برخی‎ از‎ این‎ دعاها درخواست چیزی‎ از‎ حق مـتعال نـیست و تنها تسبیح و تحمید الهی است یا عرض حال بنده‌ای گرفتار<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>.
یکی دیگر از بخش‎های این اثر، رساله «دعاء عظيم» است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله نمونه‌ای‎ از تعظیم و اعزاز را در ناحیه افعال زبانی در قالب دعاهایی‎ کوتاه در مجموعه‌ای‎ گردآوری‎ نـموده و نـیایشی فـیلسوفانه را رقم زده‎ است‎. البته برخی‎ از‎ این‎ دعاها درخواست چیزی‎ از‎ حق مـتعال نـیست و تنها تسبیح و تحمید الهی است یا عرض حال بنده‌ای گرفتار<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>.


مقصود از افعال در كتاب الملة، چنان‎که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]‎ معتقد است، فقط افعال‎ بدنی‎ نیست، بلکه‎ افعال زبان نیز هست، مثل ادعیه‎ و یادداشت‎ها؛ بنابراین عجیب نیست که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] دعاء را تألیف کرده باشد‎ تا در آن مقصودش را از «گفته‎هایی که خداوند با آن‎ها‎، تعظیم‎ می‌شود» در كتاب الملة تبیین سازد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص32؛ علی‎محمدی، علی، ص65</ref>.
مقصود از افعال در كتاب الملة، چنان‎که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]‎ معتقد است، فقط افعال‎ بدنی‎ نیست، بلکه‎ افعال زبان نیز هست، مثل ادعیه‎ و یادداشت‎ها؛ بنابراین عجیب نیست که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] دعاء را تألیف کرده باشد‎ تا در آن مقصودش را از «گفته‎هایی که خداوند با آن‎ها‎، تعظیم‎ می‌شود» در كتاب الملة تبیین سازد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص32؛ علی‌محمدی، علی، ص65</ref>.


من الأسئلة اللامعة و الأجوبة الجامعة، آخرین بخش این اثر است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله به‎ اخـبار پیـامبران گـذشته از آدم‎ تا‎ خاتم می‌پردازد و مـرجع نـقل عـموم آن نیز کتب اخبار و قصص است. در انتساب‎ آن‎ به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] تردید جدی وجود‎ دارد‎؛ به‎ویژه‎ اینکه‎ در‎ فهرست‎های قدیمی آثار وی نامی از‎ این‎ رسـاله مـوجود نیست و محتوا و قلم آن با نوشته‎های دیگر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] همخوانی نـدارد‎<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>.
من الأسئلة اللامعة و الأجوبة الجامعة، آخرین بخش این اثر است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله به‎ اخـبار پیـامبران گـذشته از آدم‎ تا‎ خاتم می‌پردازد و مـرجع نـقل عـموم آن نیز کتب اخبار و قصص است. در انتساب‎ آن‎ به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] تردید جدی وجود‎ دارد‎؛ به‎ویژه‎ اینکه‎ در‎ فهرست‎های قدیمی آثار وی نامی از‎ این‎ رسـاله مـوجود نیست و محتوا و قلم آن با نوشته‎های دیگر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] همخوانی نـدارد‎<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>.


شاید بتوان این اثر را به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] انتساب کرد؛ زیرا او در كتاب‎ الملة، هنگام برشمردن انواع «آرایی که در الملة الفاضله» وجود دارد، می‌گوید: «نوع‎ دوم‎ آرایی‎ است که به مدد آن‎ها، انبیا و ملوک فاضل و رؤسای نیکو و امامان هدایت و حقیقت، یعنی کسانی‎ که به‎صورت متوالی در زمان گذشته بوده‌اند، توصیف می‌شوند و داستان مشترک‎ همه آن‎ها و سرنوشت و اعمال خیر‎ اختصاصی‎ هرکدام... بیان می‌شود». ظاهراً این‎گونه آرا باید از اخبار انبیا، ملوک گذشته و کتاب‌های تاریخ‎ و داستان‎ها اخذ شده باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص34؛ علی‎محمدی، علی، ص65</ref>.
شاید بتوان این اثر را به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] انتساب کرد؛ زیرا او در كتاب‎ الملة، هنگام برشمردن انواع «آرایی که در الملة الفاضله» وجود دارد، می‌گوید: «نوع‎ دوم‎ آرایی‎ است که به مدد آن‎ها، انبیا و ملوک فاضل و رؤسای نیکو و امامان هدایت و حقیقت، یعنی کسانی‎ که به‎صورت متوالی در زمان گذشته بوده‌اند، توصیف می‌شوند و داستان مشترک‎ همه آن‎ها و سرنوشت و اعمال خیر‎ اختصاصی‎ هرکدام... بیان می‌شود». ظاهراً این‎گونه آرا باید از اخبار انبیا، ملوک گذشته و کتاب‌های تاریخ‎ و داستان‎ها اخذ شده باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص34؛ علی‌محمدی، علی، ص65</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۷۹: خط ۷۹:
# مقدمه و متن کتاب.
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:207739|مهاجرنیا، محسن، «آشنایی با میراث: كتاب الملة»، مجله علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم، پاییز 1378، شماره 6، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].
#[[:noormags:207739|مهاجرنیا، محسن، «آشنایی با میراث: كتاب الملة»، مجله علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم، پاییز 1378، شماره 6، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].
#[[:noormags:780976|علی‎محمدی، علی، «جایگاه كتاب الملة در میان آثار سیاسی فارابی»، کتاب ماه فلسفه، دی 1388، شماره 28، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].
#[[:noormags:780976|علی‌محمدی، علی، «جایگاه كتاب الملة در میان آثار سیاسی فارابی»، کتاب ماه فلسفه، دی 1388، شماره 28، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].
#[[:noormags:780977|کمپانی زارع، مهدی، نیم‎نگاهی به رسائل فلسفی فارابی، کتاب ماه فلسفه، دی 1388، شماره 28، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].
#[[:noormags:780977|کمپانی زارع، مهدی، نیم‎نگاهی به رسائل فلسفی فارابی، کتاب ماه فلسفه، دی 1388، شماره 28، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)]].


۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش