۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب السيَر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ش' به 'ی‌ش') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''كتاب السيَر'''، اثر [[فزاري، ابي اسحاق|ابواسحاق فزاری]] (متوفی 186ق) به روایت محمد بن وضاح قرطبی از عبدالملک بن حبیب مصیصی از او، کتابی است به زبان عربی با موضوع فقه اسلامی [اهل سنت]. | '''كتاب السيَر'''، اثر [[فزاري، ابي اسحاق|ابواسحاق فزاری]] (متوفی 186ق) به روایت محمد بن وضاح قرطبی از عبدالملک بن حبیب مصیصی از او، کتابی است به زبان عربی با موضوع فقه اسلامی [اهل سنت]. | ||
«السیر» جمع سیره به معنی روش است و این نام به جهت دلالت بر مغازی و شئون جهاد و متعلقات آن، در لسان فقها غلبه یافته است؛ لذا از نام این کتاب | «السیر» جمع سیره به معنی روش است و این نام به جهت دلالت بر مغازی و شئون جهاد و متعلقات آن، در لسان فقها غلبه یافته است؛ لذا از نام این کتاب می‌توان فهمید که در رابطه با جهاد و شئون سیاسی در آن بحث شده است. همچنین این اثر از اولین و قدیمی‌ترین آثار نوشته شده دراینارتباط است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
بزرگان اهل تسنن گفته‌اند راویان کتاب السیر فزاری، معاویة بن عمرو و محبوب بن موسی و مسیب بن واضح و عبدالملک بن حبیب بزار هستند. فزاری خودش کتاب را بر مجاهدین و اهل مصیصة میخوانده و علما و طلاب علم از اقصی نقاط عالم اسلامی پیشش میآمدهاند. درهرحال متن کتاب از خود اوست و دیگران این متن را از او بهصورت مضبوط تلقی کرده‌اند؛ ولی راویان ذکر شده در ابتدای این پاراگراف در اخذ متن از او مشهورتر شده‌اند و دیگرانی چون معاویه بن عمرو رومی، محبوب بن موسی فراء ابوصالح انطاکی، مسیب بن واضح سلمی تلمنسی، از این افراد نقل کرده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/64 ر.ک: همان، ص64-65]</ref> | بزرگان اهل تسنن گفته‌اند راویان کتاب السیر فزاری، معاویة بن عمرو و محبوب بن موسی و مسیب بن واضح و عبدالملک بن حبیب بزار هستند. فزاری خودش کتاب را بر مجاهدین و اهل مصیصة میخوانده و علما و طلاب علم از اقصی نقاط عالم اسلامی پیشش میآمدهاند. درهرحال متن کتاب از خود اوست و دیگران این متن را از او بهصورت مضبوط تلقی کرده‌اند؛ ولی راویان ذکر شده در ابتدای این پاراگراف در اخذ متن از او مشهورتر شده‌اند و دیگرانی چون معاویه بن عمرو رومی، محبوب بن موسی فراء ابوصالح انطاکی، مسیب بن واضح سلمی تلمنسی، از این افراد نقل کرده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/64 ر.ک: همان، ص64-65]</ref> | ||
این کتاب به لحاظ روشی از کتب طبقه اول در اسلام است و از طریق آن | این کتاب به لحاظ روشی از کتب طبقه اول در اسلام است و از طریق آن می‌توان حکمی مبنی بر وضع روشهای تألیفی در قرن دوم هجری به لحاظ اسانید و اتصالات آن و رجال حدیث و تبویب این کتاب‌ها و ترتیب و تقسیمشان و کیفیت استنباط احکام توسط نویسندگان آنها از نصوص، صادر کرد.<ref>ر.ک: همان، ص77</ref> بدون شک این اثر در نیمه اول قرن دوم هجری قبل از نهضت ترجمه نوشته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/78 ر.ک: همان، 78]</ref> | ||
از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عده‌ای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتاب‌های زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد می‌کردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابویوسف قاضیر را نقل می‌کند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئله‌ای به حدیث شریف استدلال می‌کند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل می‌کند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را | از ویژگیهای این اثر این است که اولین کتابی است که در موضوع مغازی و سیرهها و جهاد و احکام فقهی آن و متعلقات جهاد مانند نفیر و تجهیز عده‌ای و ترتیب صفوف جنگ، حمل فی سبیل الله، مباحث مربوط به غنیمت و تحریم غلول، بیان حکم مرتد، علاقه مسلمانان به اهل ذمه و محاربین و بیان احکام آنان و... مطلب نوشته است. هرچند بعدها کتاب‌های زیادی در این باب نوشته شد، ولی بههرحال این اولین کتابی است که در این رابطه نوشته شده است. البته کتاب السیر محمد بن حسن شیبانی متوفی 189 قمری نیز در همین عهد نوشته شده ولی از لحاظ روش و... با این کتاب متفاوت است؛ زیرا کتاب شیبانی از روایت ابی سلیمان جوزجانی تبعیت کرده و با آن زیاداتی است و آن را مانند شیوه اهل رأی در آن دوران نگاشته که بر حدیث شریف در محدوده محدودی اعتماد می‌کردند و بیشتر سعی در استنباط و تنظیر داشتند، همچنین رأی ابوحنیفه و ابویوسف قاضیر را نقل می‌کند و البته در حجت و استنباط خالی از قوت نیست و در کل نصوص در کتاب محمد شیبانی کم است و معمولاً حاوی آرای اجتهادی است؛ اما این کتاب (کتاب حاضر) شیوه دیگری دارد یعنی برای هر مسئله‌ای به حدیث شریف استدلال می‌کند و اگر روایتی نبود به قول صحابی تمسک میجوید. نویسنده روایت رو یا قول صحابی را با استناد به اقوال تابعین مستدل می‌کند تا به اساتیدش از اتباع تابعین مانند اوزاعی و ثوری و هشام بن عروه و مانند آنان برسد که ملتزم به نصوص و روایات بودند؛ بنابراین این اثر را می‌توان مصدر اصیلی برای شناخت فقه سلف صحابه و تابعین دانست که البته دارای ابداع در ترتیب و إحکام در نص است؛ و به دلیل همین ویژگی بوده که شافعی این کتاب را بر همه کتاب‌های همعصرش، ترجیح می‌داد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/78 ر.ک: همان، ص78-79]</ref> | ||
این اثر همچنین خزانه مهمی در شناخت مذاهب علمای آن زمان در جنگ و جهاد و سیر و ارتباطات دولتها و روابط سیاسی مربوط به آن دوران و... است و در لابهلای مطالبش آرای بسیاری از سلف مانند نخعی و ابن جریج و ابن عون و شعبی و مکحول و لیث و سعید بن مسیب و حسن بصری و عطاء و دیگران هست؛ که از این طریق | این اثر همچنین خزانه مهمی در شناخت مذاهب علمای آن زمان در جنگ و جهاد و سیر و ارتباطات دولتها و روابط سیاسی مربوط به آن دوران و... است و در لابهلای مطالبش آرای بسیاری از سلف مانند نخعی و ابن جریج و ابن عون و شعبی و مکحول و لیث و سعید بن مسیب و حسن بصری و عطاء و دیگران هست؛ که از این طریق می‌توان کیفیت استنباطشان و موارد اختلافشان را هم فهمید. همچنین این کتاب، خزانه فقه اوزاعی و ثوری است زیرا نویسنده آن شاگردی آنان را کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> همچنین ظرافت خاصی در متن روایات این کتاب به لحاظ متنی و سندی هست زیرا خواننده در آن اسانید با ارزشی را میبیند که میان راوی و پیامبر(ص) فاصله‌ای جز صحابی و تابعی نیست. همچنین این کتاب نصوصی اصیل از فتوحات اسلامیه اولی مانند قبرس و بلاد فارس و مغرب و رهبری این فتوحات و ارتباط این فتوحات با مرکز خلافت در مدینه و شام به دست می‌دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/81 ر.ک: همان، ص81]</ref> بهعلاوه، در این متن، نصوص فقهی مهمی وجود دارد مانند لقطه و نبش قبر و تحدید رکاز و حکم آن، بیع و شراء، ربا و خیانت، فروش آزاد (غیر عبد)، فرماندهی در جنگها و غیره، و بیعت و ملزومات آن از طاعت و ضرورت شرعی و معنا و حکم آن.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/82 ر.ک: همان، ص82]</ref> | ||
با همه این موارد، [[ابن سعد، محمد بن سعد|محمد بن سعد]]، در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات]]، نویسنده این اثر (السیر) را به کثرت اشتباه در حدیثش نقد کرده است که البته از نظر محقق این کتاب یعنی دکتر فاروق حماده، این نقد بر این نویسنده وارد نیست یعنی اشتباه او در اسانید و متون قطعاً غیروارد است بلکه او دراینارتباط ثقه و ضابط است و از هر شبهه‌ای حتی تدلیس به دور است؛ او تنها در یک مورد یعنی در بیان اسم یک نفر که محدثان نامش را آورده‌اند اشتباه داشته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/82 ر.ک: همان]</ref> | با همه این موارد، [[ابن سعد، محمد بن سعد|محمد بن سعد]]، در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|الطبقات]]، نویسنده این اثر (السیر) را به کثرت اشتباه در حدیثش نقد کرده است که البته از نظر محقق این کتاب یعنی دکتر فاروق حماده، این نقد بر این نویسنده وارد نیست یعنی اشتباه او در اسانید و متون قطعاً غیروارد است بلکه او دراینارتباط ثقه و ضابط است و از هر شبهه‌ای حتی تدلیس به دور است؛ او تنها در یک مورد یعنی در بیان اسم یک نفر که محدثان نامش را آورده‌اند اشتباه داشته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41437/1/82 ر.ک: همان]</ref> | ||