رسائل حکمیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رسائل حکمیه'''، تألیف میرزا علی‎اکبر مدرس یزدی (متوفی 1344ق)، معروف به حکمی یزدی یا حکیم الهی، مشتمل بر چند رساله فلسفی فارسی است. محمود حکمی یزدی، بر این اثر مقدمه نوشته است.  

پرسش‎های فلسفی بدیع‎الملک که با مطالعه نسبی آثار متفکران اروپایی شکل گرفته است، نخستین بار به‎صورت شش سؤال از محضر میرزا علی‎اکبر پرسش شده است. نکته حائز اهمیت در پرسش‎های بدیع‎الملک روح کنجکاو و تلاشگر وی است که در شناسایی فرهنگ‎های دیگر به‎خوبی نمایان می‌شود. وی با زبان فرانسه مأنوس بوده و با اطلاع نسبی به آثار حکمای جدید اروپایی و از آن جمله بیکن، دکارت، کانت و هگل به‎خوبی توانسته است مطالب آنان را که تا آن زمان برای متفکران ایرانی کاملاً ناشناخته بود، در خلال پرسش‎های خود با حکیمان مشهور هم‎عصر خود در میان گذارد و از آنان پاسخ و تبیین آن سؤال‎ها را تقاضا کند. حکیم یزدی، پس از دریافت سؤالات مزبور فقط به چهار سؤال بدیع‎الملک پاسخی موجز داده، می‎نویسد: «از این بیانات، جواب از سؤال پنجم و ششم نیز معلوم شد» و در ادامه این مطلب، پاسخ خود را «نخبه و نتیجه» تحقیقات حکما و عرفای پیشین دانسته و سائل را هشدار می‎دهد که فهم و دریافت این‎گونه مسائل مقدمات بسیاری می‎خواهد و زمان زیادی را باید صرف آن کرد و همچنین می‎افزاید که حکمای سلف درباره این مسائل، کتاب‎ها و رسائل فراوانی نوشته‎اند و براهین بی‌شماری اقامه کرده‎اند و خلاصه آنکه وی نباید ورود به این موضوع را سهل بپندارد و باید توجه داشته باشد که پاسخ‎گویی به این نوع مسائل نیز به‎هیچ‎وجه کار ساده و آسانی نیست. عین عبارت حکیم یزدی چنین است: «نیز معلوم شد این مطالب مقدمات زیادی دارد و کتاب‎ها در این مطالب تصنیف شده و زمان زیاد می‎خواهد و عمر زیاد در آن‎ها باید صرف بشود و بر هریک از این مطالب براهین عدیده اقامه شده؛ اینکه ذکر شد نخبه و نتیجه است». حکیم یزدی در خاتمه جوابیه خود می‎گوید: «اگر از این مختصرات، چیزی بر نواب والا معین بشود، مایه خرسندی من است و الا شرمساری خواهم داشت که نتوانستم چیز مفید بنویسم»<ref>ر.ک: همان، ص130-128</ref>.

بدیع‎الملک که ظاهراً پاسخ‎های کوتاه میرزا علی‎اکبر، وی را خرسند نساخته، پس از دریافت جوابیه اول حکیم یزدی، یک سؤال دیگر (یعنی همان سؤالی که در آن نام حکمای فرنگ را آورده است)، بر سؤالات قبلی خود افزوده و برای دومین بار از حکیم یزدی تقاضای پاسخ به آن سؤالات را می‎کند. میرزا علی‎اکبر این بار پاسخی مفصل‎تر به سؤالات وی می‎دهد<ref>ر.ک: همان، ص132</ref>.

#[[:noormags:749568|محقق داماد، سید مصطفی، «نخبگان علم و عمل ایران: میرزا علی‎اکبر مدرس حکمی یزدی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه فرهنگستان علوم، شماره 3، ص103 تا 144]].