۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بحوث منهجية في علوم القرآن الكريم: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21476J1.jpg | عنوان =بحوث منهجية في علوم القرآن الكريم...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
'''بحوث منهجية في علوم القرآن الكريم'''، اثر موسی ابراهیم | '''بحوث منهجية في علوم القرآن الكريم'''، اثر [[ابراهيم، موسي ابراهيم|موسی ابراهیم ابراهیم]]، کتابی است درباره قرآن و علوم مرتبط با آن، که در زمان معاصر و به زبان عربی نوشته شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
در تمهید به دو مطلب پرداخته شده است: ابتدا مختصری از تاریخچه علوم قرآن ذکر شده، سپس از برتری این کتاب و علوم آن بر دیگر آثار عربی و علوم سخن به میان آمده است. | در تمهید به دو مطلب پرداخته شده است: ابتدا مختصری از تاریخچه علوم قرآن ذکر شده، سپس از برتری این کتاب و علوم آن بر دیگر آثار عربی و علوم سخن به میان آمده است. | ||
در زمان خلافت حضرت علی(ع)، ایشان به جهت حفظ اصالت لغت عرب به ابوالاسود دئلی دستور داد که برخی از قواعد ادبیات عربی را وضع کند و از آنجا بود که علم اعراب قرآن کریم آغاز شد<ref>ر.ک: تمهید، ص8</ref>. | در زمان خلافت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، ایشان به جهت حفظ اصالت لغت عرب به ابوالاسود دئلی دستور داد که برخی از قواعد ادبیات عربی را وضع کند و از آنجا بود که علم اعراب قرآن کریم آغاز شد<ref>ر.ک: تمهید، ص8</ref>. | ||
اولین علم از علوم قرآن که در عصر تدوین، مورد توجه قرار گرفت، تفسیر بود و به دنبال آن مباحثی چون کتابت، اسرار قرآن، اعجاز، محکم و متشابه، غریب القرآن و... مطرح گردید<ref>ر.ک: همان</ref>. | اولین علم از علوم قرآن که در عصر تدوین، مورد توجه قرار گرفت، تفسیر بود و به دنبال آن مباحثی چون کتابت، اسرار قرآن، اعجاز، محکم و متشابه، غریب القرآن و... مطرح گردید<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
مؤلف در بحث فضیلت علوم قرآن بر دیگر علوم میگوید: اگر قرآن نبود هیچیک از علوم اسلامی وجود نداشت و تمام این علوم از قرآن متفرع شدهاند. ایشان درباره دیگر علوم همچون طب، هندسه، ریاضیات و علوم طبیعی و اجتماعی و... معتقد است که این علوم نیز مدیون وجود قرآنند؛ زیرا اگر قرآن صحابه و تابعان آنها را به علمآموزی تشویق نمیکرد و درهای تفکر در آفاق و انفس را بر آنها نمیگشود، هرگز دانشمندانی که استوانههای علم بودند و از پیشروان کاروان دانش، پیدا نمیشدند؛ دانشمندانی همچون ابوبکر رازی، ابن | مؤلف در بحث فضیلت علوم قرآن بر دیگر علوم میگوید: اگر قرآن نبود هیچیک از علوم اسلامی وجود نداشت و تمام این علوم از قرآن متفرع شدهاند. ایشان درباره دیگر علوم همچون طب، هندسه، ریاضیات و علوم طبیعی و اجتماعی و... معتقد است که این علوم نیز مدیون وجود قرآنند؛ زیرا اگر قرآن صحابه و تابعان آنها را به علمآموزی تشویق نمیکرد و درهای تفکر در آفاق و انفس را بر آنها نمیگشود، هرگز دانشمندانی که استوانههای علم بودند و از پیشروان کاروان دانش، پیدا نمیشدند؛ دانشمندانی همچون ابوبکر رازی، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]]، [[جابر بن حیان]]، [[ابن نفیس، علی بن ابی‌حزم|ابن نفیس]]، [[ابن هیثم، محمد بن حسن|ابن هیثم]]، خوارزمی، [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] و...<ref>ر.ک: همان، ص8-10</ref>. | ||
در مبحث اول مباحثی چون تعریف قرآن، پدیده وحی، فرق بین قرآن و حدیث قدسی، فرق بین قرآن و حدیث نبوی، کیفیت نزول قرآن و... آمده است. | در مبحث اول مباحثی چون تعریف قرآن، پدیده وحی، فرق بین قرآن و حدیث قدسی، فرق بین قرآن و حدیث نبوی، کیفیت نزول قرآن و... آمده است. | ||
نویسنده وحی را به دو قسم لغوی و اصطلاحی تقسیم نموده و برای هرکدام اقسامی را ذکر نموده است. او میگوید: در قرآن وحی به معنای الهام فطری به انسان، الهام غریزی به حیوان، اشاره سریع، وسوسه شیطان، وحی خداوند به ملائکه با امری که آن را انجام میدهند و وحی خداوند به انبیاء و رسولانش آمده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص16-17</ref>. | نویسنده وحی را به دو قسم لغوی و اصطلاحی تقسیم نموده و برای هرکدام اقسامی را ذکر نموده است. او میگوید: در قرآن وحی به معنای الهام فطری به انسان، الهام غریزی به حیوان، اشاره سریع، وسوسه شیطان، وحی خداوند به ملائکه با امری که آن را انجام میدهند و وحی خداوند به انبیاء و رسولانش آمده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص16-17</ref>. | ||
نویسنده، مبحث دوم را به اسباب نزول اختصاص داده است. ایشان در این مبحث معنی اسباب نزول، آیاتی که برایشان اسباب نزول نقل شده و آیاتی که سبب نزول ندارند، فواید شناخت اسباب نزول، راه دستیابی به اسباب نزول، اولین و آخرین چیزی که از قرآن نازل شده را مورد بحث و بررسی قرار داده است. | نویسنده، مبحث دوم را به اسباب نزول اختصاص داده است. ایشان در این مبحث معنی اسباب نزول، آیاتی که برایشان اسباب نزول نقل شده و آیاتی که سبب نزول ندارند، فواید شناخت اسباب نزول، راه دستیابی به اسباب نزول، اولین و آخرین چیزی که از قرآن نازل شده را مورد بحث و بررسی قرار داده است. | ||
ایشان میگوید: اولین سورهای که بهصورت کامل بر پیامبر نازل شده، سوره مدثر و اولین آیاتی که بر پیامبر نازل شده آیات ابتدایی سوره علق است. در مورد آخرین آیهای که بر پیامبر نازل شده، اختلاف است؛ برخی آیه 278 سوره بقره و گروهی آیه 281 همین سوره را آخرین آیه میدانند. به نظر نویسنده نظر دوم ارجح است<ref>ر.ک: همان، ص33-34</ref>. | ایشان میگوید: اولین سورهای که بهصورت کامل بر پیامبر نازل شده، سوره مدثر و اولین آیاتی که بر پیامبر نازل شده آیات ابتدایی سوره علق است. در مورد آخرین آیهای که بر پیامبر نازل شده، اختلاف است؛ برخی آیه 278 سوره بقره و گروهی آیه 281 همین سوره را آخرین آیه میدانند. به نظر نویسنده نظر دوم ارجح است<ref>ر.ک: همان، ص33-34</ref>. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۵: | ||
مبحث هشتم، به تفسیر و مفسران اختصاص دارد. نویسنده ابتدا به بیان پیدایش و تکامل تفسیر پرداخته، سپس از تفاوت تفسیر و تأویل سخن گفته و در ادامه انواع و اقسام تفسیر مأثور و تفسیر به رأی را ذکر نموده است. در تفسیر مأثور ابتدا دو قسم تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن با سنت را توضیح داده، سپس سه بحث تفسیر صحابه، تفسیر تابعین و اسرائیلیات در کتب تفسیر را تشریح کرده است. | مبحث هشتم، به تفسیر و مفسران اختصاص دارد. نویسنده ابتدا به بیان پیدایش و تکامل تفسیر پرداخته، سپس از تفاوت تفسیر و تأویل سخن گفته و در ادامه انواع و اقسام تفسیر مأثور و تفسیر به رأی را ذکر نموده است. در تفسیر مأثور ابتدا دو قسم تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر قرآن با سنت را توضیح داده، سپس سه بحث تفسیر صحابه، تفسیر تابعین و اسرائیلیات در کتب تفسیر را تشریح کرده است. | ||
از دیگر مطالب این مبحث، مراتب تفسیر، آداب مفسر، طبقات مفسرین، مشهورترین مفسران و کتب تفسیری در قدیم و معاصر است<ref>ر.ک: همان، ص91-122</ref>. | از دیگر مطالب این مبحث، مراتب تفسیر، آداب مفسر، طبقات مفسرین، مشهورترین مفسران و کتب تفسیری در قدیم و معاصر است<ref>ر.ک: همان، ص91-122</ref>. | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۸: | ||
در مبحث بیستوچهارم، موضوع وجوه و نظائر در قرآن مطرح شده است. وجوه، جمع وجه و در لغت لفظی است مشترک که در چند معنا بهکار رفته است و نظائر، عبارت است از الفاظی که در معنا با هم توافق دارند. | در مبحث بیستوچهارم، موضوع وجوه و نظائر در قرآن مطرح شده است. وجوه، جمع وجه و در لغت لفظی است مشترک که در چند معنا بهکار رفته است و نظائر، عبارت است از الفاظی که در معنا با هم توافق دارند. | ||
برخی از علما این باب را از انواع اعجاز قرآنی بشمار آورده اند؛ چون احیانا یک واژه به بیست یا بیش از بیست معنا منصرف میگردد؛ چیزی که عادتا در کلام بشری یافت نمیشود. | برخی از علما این باب را از انواع اعجاز قرآنی بشمار آورده اند؛ چون احیانا یک واژه به بیست یا بیش از بیست معنا منصرف میگردد؛ چیزی که عادتا در کلام بشری یافت نمیشود. | ||
از جمله فواید معرفت وجوه و نظائر در قرآن، آگاهی بر سعه معانی قرآن و تناسب آیات و کلمات آن با یکدیگر است<ref>ر.ک: همان، ص237-241</ref>. | از جمله فواید معرفت وجوه و نظائر در قرآن، آگاهی بر سعه معانی قرآن و تناسب آیات و کلمات آن با یکدیگر است<ref>ر.ک: همان، ص237-241</ref>. | ||
| خط ۹۸: | خط ۱۰۲: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||