۶۱٬۱۸۹
ویرایش
مرزبان‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
اثر حاضر، در واقع، تعریب متن ترکی ترجمهشده از فارسی است. | اثر حاضر، در واقع، تعریب متن ترکی ترجمهشده از فارسی است. | ||
البته علامه قزوینی و شاید پیش از وی «هوتسما» در دائرةالمعارف اسلامی با تکیه به قول حاجی خلیفه در «كشف الظنون»، این کتاب را بدون توجه به محتوای آن تألیف ابن عربشاه بشمار آوردهاند، نه ترجمه از متن ترکی یا فارسی و ابن عربشاه نیز خود در آغاز کتاب با تکیه به لفظ «وضعت»، آب صافی روی دست همه ریخته است <ref>ر.ک: افراسیابی، غلامرضا، 1382، ص6</ref>. | البته علامه قزوینی و شاید پیش از وی «هوتسما» در دائرةالمعارف اسلامی با تکیه به قول حاجی خلیفه در «كشف الظنون»، این کتاب را بدون توجه به محتوای آن تألیف ابن عربشاه بشمار آوردهاند، نه ترجمه از متن ترکی یا فارسی و ابن عربشاه نیز خود در آغاز کتاب با تکیه به لفظ «وضعت»، آب صافی روی دست همه ریخته است<ref>ر.ک: افراسیابی، غلامرضا، 1382، ص6</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمتها و عبرتهایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، بهاختصار موضوع ابواب نهگانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-11</ref>. | در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمتها و عبرتهایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، بهاختصار موضوع ابواب نهگانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-11</ref>. | ||
در باب اول، به سبب نامگذاری کتاب به «مرزبان‌نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایتها و داستانهایی است که بین مرزبان و دستور (وزیر) نقل میشود تا نتایج سیاسی و مملکتداری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان کیکاووس - برادر ملک عادل انوشیروان - بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگتر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم به ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوههای پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که میکوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک میپردازد <ref>ر.ک: عزتیپرور، احمد، 1378، ص172-173</ref>. | در باب اول، به سبب نامگذاری کتاب به «مرزبان‌نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایتها و داستانهایی است که بین مرزبان و دستور (وزیر) نقل میشود تا نتایج سیاسی و مملکتداری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان کیکاووس - برادر ملک عادل انوشیروان - بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگتر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم به ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوههای پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که میکوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک میپردازد<ref>ر.ک: عزتیپرور، احمد، 1378، ص172-173</ref>. | ||
در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایتهای مربوط به اجنه و عفریتها، سعی میشود سوء ظن شاه نسبت به برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref> | در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایتهای مربوط به اجنه و عفریتها، سعی میشود سوء ظن شاه نسبت به برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
یکی از مهمترین ویژگیهای درونی این اثر، محتوای آن است. مرزبان‌نامه شامل مجموعه حکایاتی است که تاریخ وقوع آنها با توجه به محتوای درونیاش، مربوط به ایران قبل از اسلام و حتی دورههای بسیار کهنتر از آن است؛ مثل آنچه درباره بابل و حوادث آن میگوید که سابقهای بس کهن دارد<ref>رضایی، مهدی، 1389، ص51</ref>. | یکی از مهمترین ویژگیهای درونی این اثر، محتوای آن است. مرزبان‌نامه شامل مجموعه حکایاتی است که تاریخ وقوع آنها با توجه به محتوای درونیاش، مربوط به ایران قبل از اسلام و حتی دورههای بسیار کهنتر از آن است؛ مثل آنچه درباره بابل و حوادث آن میگوید که سابقهای بس کهن دارد<ref>رضایی، مهدی، 1389، ص51</ref>. | ||
ویژگی دیگر این اثر، آن است که نام تمام مکانهایی که در این کتاب ثبت شده، همه متعلق به قلمرو ایران قبل از اسلام است و هیچ اسمی مربوط به قلمرو اسلام در آن دیده نمیشود <ref>ر.ک: همان، ص53</ref>. | ویژگی دیگر این اثر، آن است که نام تمام مکانهایی که در این کتاب ثبت شده، همه متعلق به قلمرو ایران قبل از اسلام است و هیچ اسمی مربوط به قلمرو اسلام در آن دیده نمیشود<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>. | ||
در این کتاب به داستانها و حجم زیادی از مطالب برخورد میکنیم که توصیه به زهد و قناعت و پرهیز میکند که ممکن است ابتدا این تصویر برای خواننده به وجود آید که این افکار، متأثر از اندیشههای عارفانه و صوفیانه اسلامی است؛ درحالیکه بهیقین باید دانست که این اندیشهها متأثر از دین مانی و تا حدی متأثر از آیین مزدک است<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>. | در این کتاب به داستانها و حجم زیادی از مطالب برخورد میکنیم که توصیه به زهد و قناعت و پرهیز میکند که ممکن است ابتدا این تصویر برای خواننده به وجود آید که این افکار، متأثر از اندیشههای عارفانه و صوفیانه اسلامی است؛ درحالیکه بهیقین باید دانست که این اندیشهها متأثر از دین مانی و تا حدی متأثر از آیین مزدک است<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>. | ||