آثار اسلامی مکه و مدینه (طبع قدیم): تفاوت میان نسخه‌ها

تلاش چند ساله معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظم رهبرى- مد ظله العالى -سبب شده تا کتاب‌هاى چندى در زمينه آثار مكه و مدينه در اختيار زائران و مشتاقان قرار گيرد. در شمار نخستين آثارى كه در اين باره نشر يافته همين کتاب بود كه با عجله و با استفاده از مآخذ چندى آماده و نشر گرديد.

در آن زمان نویسنده بيش از هر چيز از مآخذ بهره برده و توفيق تحقيق ميدانى پيش نيامده بود تا اين كه در طى سال‌هاى گذشته آثر مزبور چندين بار به چاپ رسيد. دوستان و مشتاقان وى در ضمن تشویقى يادآور نكاتى مى‌شدند كه برای تكميل و رفع نواقص و خطاهاى کتاب بسيار مفيد بود. نویسنده نيز در طى چند سفر با تحقيقات ميدانى كوشيد تا کتاب حاضر را كامل‌تر و كم نقص‌تر عرضه كند.

در مقدمه کتاب درباره معرفى چند اثر مهم پيرامون مكه و مدينه مى‌نویسد و درباره شهر مكه چنين مى‌نویسد: تاريخ‌نگاران و جغرافى‌دانان، درباره هيچ شهرى به‌اندازه مكه و مدينه، مطلب ننوشته‌اند، دليل آن روشن است؛ چرا كه همه مى‌دانيم اين دو شهر، نزد مسلمانان از قداست برخوردار بوده و ثبت اخبارِ وضعيّتِ شهر، تحوّل و چگونگى بناهاى تاريخى - دينى آن، برای مسلمانان اهميت بسيار دارد. گر چه برخى از اين آثار مكتوبِ كهن، به دلايل مختلف از ميان رفته و حتى نُسْخه‌اى از آنها به دست ما نرسيده است، لیکن، بسيارى از آنها به دست آمده و اخيراً شمارى ديگر در اين باره تأليف شده است.

در بخش اول کتاب، بناهاى مكه با اين موضوعات معرفى شده است: مقدمه‌اى بر جغرافياى جزيره العرب، مكه و كعبه پيش از اسلام، تاريخ مكه در دوره اسلامى، كعبه و مسجدالحرام در دوره اسلامى، تاريخچه بناى بخش‌هاى مسجدالحرام (ساختمان كعبه، پرده كعبه، اركان كعبه، درهاى مسجد، مقامات چهارگانه در مسجد الحرام)، مساجد مكه (مسجد الاجابه، مسجد المتكائ، مسجد شجره، مسجد ردم الاعلى يا مسجد الرايه، مسجد الغنم، مسجد مختفى، مسجد حمزه، مسجد بلاب، مسجد ابوبكر)، مشاعر مقدسه و مساجد آنها (عرفات، مزدلفه، منا، مسجد حنيف، مسجد البيعه، مسجد كوثر، مسجد شجره، مسجد غديرخم و(...، آثار مذهبى و تاريخى مكه مكرمه (شعب ابى‌طالب، مولد النبى(ص)، خانه حضرت خديجه(س)، خانه ارقم، كوه و غار حرا، كوه و غار ثور، قبرستان معلاه، مقبره شهداى فتح). بخش دوم کتاب نيز حاوى اطلاعاتى درباره تاريخ مدينه منوره و آثار و بناهاى آن است. مباحث اين بخش عبارتند از:يثرب و اسلام، مسجد النبى(ص)، قسمت‌هاى داخلى مسجدالنبى(ص)، شرق مدينه، مساجد و اماكن غرب مدينه، بقيع و آثار تاريخى آن، موقعيت غزوه احد و آثار تاريخى آن.