تفريغ الفؤاد لمعرفة المبدأ و المعاد: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}  

تمامی تراجم‎نویسان و شرح‎حال‎نگارانی که به شرح زندگی‎نامه علامه نراقی پرداخته‎اند، بدون شک و تردید، کتاب حاضر را جزء آثار وی برشمرده‎اند که از جمله آنها عبارتند از:

# عزیزالله حسینی کاشانی در کتاب «کشکول امامت»؛

# افشین عاطفی در کتاب «بزرگان کا‎ان»؛

جزء اول، متضمن مباحث مربوط به معرفت و شناخت مبدأ بوده و محتوی سه مقصد و یک خاتمه به شرح ذیل است:  

در مقصد نخست، مباحث مربوط به توحید، در چهار مرحله زیر، مطرح گردیده است:

مرحله اول، بیان توحید ذاتی که همان مقام احدیت می‎باشد و مرحله دوم، توحید صفاتی که مقام واحدیت است و مراد از آن‎ها، این است که خداوند، ترکیب در ذات و تکثر در صفات نداشته و متجزی به ابعاض نبوده و به اعراض متکیف نمی‎شود و ذاتش، حقیقتا بسیط بوده و صفات او، مانند صفات مخلوقات نبوده، وگرنه محدود و معدود می‎شد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31</ref>.

مرحله چهارم، توحید افعالی بوده و مراد از آن، این است که خداوند در صدور افعال خود، محتاج غیر نبوده و شریکی برای وی در افاضه وجود و اعدام موجود، وجود نداشته و هر فعلی، مستند به مشیت و ایجاد اوست و فعل هر فاعلی، در اراده و امداد، نیازمند به اوست. نویسنده در این خصوص، به انتقاد از مجبره پرداخته؛ زیرا معتقدند که تمامی افعال، از طرف خداوند بوده و عبد به‎منزله آلت می‎باشد؛ چراکه بنا بر این قول، تکالیف و فرستادن رسل، کاری باطل و عذاب عاصی و ثواب مطیع، قبیح خواهد بود. مفوضه نیز قائلند که تمامی افعال از طرف بندگان بوده و نسبت و استنادی به خداوند، ندارند. حاصل قول این دو گروه، آن است که خداوند، جهان هستی را خلق نموده و سپس امور آن را وانهاده است<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>.

در خاتمه، به اهمیت توحید و آثار مترتب بر آن، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص43-‎46</ref>.

مقصد دوم، پیرامون رسالت و نبوت بوده و در چهار مرحله، به‎ترتیب زیر، تنظیم شده است:

در مرحله نخست، به بیان و توضیح فرق میان رسول و نبی پرداخته شده و به این نکته اشاره شده است که جبرئیل بر رسول نازل شده و توسط او دیده شده و صدایش شنیده می‎شود، اما نبی، فقط صدای او را شنیده، ولی او را نمی‎بیند<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>.

در مرحله نخست، معنای مراد از لفظ امام در موضوع مورد بحث، تبیین شده است. امام در اینجا، به معنای کسی است که اقتدای به او، همانند اقتدای به پیامبر(ص) واجب بوده و همان گونه که پیامبر(ص) خلیفه خدا در زمین است، امام نیز خلیفه پیامبر(ص) بوده و واجب الاطاعه است<ref>ر.ک: همان، ص75-‎77</ref>.

جزء دوم کتاب، محتوی مسائل مربوط به معاد و کیفیت ظهور حضرت حجت(عج) بوده و در سه مقصد، به‎ترتیب زیر، سامان یافته است:

نویسنده در مقصد نخست، در سه مرحله زیر، به بیان کیفیت مرگ و احوال برزخ پرداخته است:

در مرحله نخست، به چیستی مرگ و فنای همه موجودات ماسوی‎الله و فرشتگان و موکلان مأمور قبض روح مخلوقات اشاره گردیده<ref>ر.ک: همان، ص109-‎112</ref> و در مرحله دوم، به مسائل و موضوعات مربوط به روح، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص113-‎115</ref>. مرحله سوم نیز به چگونگی مرگ اهل برزخ، اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>.

==پانویس ==

==منابع مقاله==