۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
نفائس الفنون في عرائس العيون: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
'''نفائس الفنون فى عرائس العيون'''، دائرة المعارفى است به زبان فارسى، تأليف علامه [[شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود| | '''نفائس الفنون فى عرائس العيون'''، دائرة المعارفى است به زبان فارسى، تأليف علامه [[شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود|شمسالدين محمد بن محمود آملى]]، از علماى قرن هشتم هجرى، متوفاى 753ق. | ||
ظاهرا كتاب با هدف تدريس به طلاب مدرسه سلطانيه تأليف شده است. | ظاهرا كتاب با هدف تدريس به طلاب مدرسه سلطانيه تأليف شده است. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
بخش دوم، به علوم اوايل اختصاص يافته و مشتمل بر 5 مقاله و هر مقاله، مشتمل بر چند فن و هر فن، متضمن فصول گوناگونى است. در اين بخش نيز 75 علم از علوم اوايل كه بر 33 فن بنا شده، معرفى مى‌گردد. | بخش دوم، به علوم اوايل اختصاص يافته و مشتمل بر 5 مقاله و هر مقاله، مشتمل بر چند فن و هر فن، متضمن فصول گوناگونى است. در اين بخش نيز 75 علم از علوم اوايل كه بر 33 فن بنا شده، معرفى مى‌گردد. | ||
شمسالدين آملى، در اين كتاب، به شيوه نويسندگان كتب علمى قرن هفتم و هشتم، نظير [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] و قطبالدين شيرازى، مطالب غامض علمى را در ساده‌ترين و روان‌ترين عبارات، به نثر مرسل آن روز نوشته است و در خطبه آغازين كتاب، به شيوه مرسوم عصر خود از نثر مصنوع پيروى كرده كه در اين كار هم توانايى خود را به خوبى نشان مى‌دهد. | |||
فصل مربوط به علم انشا نيز به نثر مصنوع نوشته شده، امّا در فصول ديگر، كار، متفاوت است، چون بيشتر مطالب از كتاب‌هاى ديگران به همان صورت نقل شده و اگر در جايى اسلوب نثر قديم‌تر از شيوه عصر مؤلف است، در آن تغييرى نداده. در بخش‌هايى هم به نظر مى‌رسد كه مطالب، توسط خود آملى از متن عربى به پارسى ترجمه شده است. | فصل مربوط به علم انشا نيز به نثر مصنوع نوشته شده، امّا در فصول ديگر، كار، متفاوت است، چون بيشتر مطالب از كتاب‌هاى ديگران به همان صورت نقل شده و اگر در جايى اسلوب نثر قديم‌تر از شيوه عصر مؤلف است، در آن تغييرى نداده. در بخش‌هايى هم به نظر مى‌رسد كه مطالب، توسط خود آملى از متن عربى به پارسى ترجمه شده است. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
ه) فروع رياضى، شامل: علم هيئت، علم مناظر، متوسطات، علم حساب، علم جبر و مقابله، علم مساحت، علم صور كواكب، علم ارقام و اسطرلاب، علم مسالك و ممالك، وفق اعداد، علم رمل، علم حيل و ملاعب. | ه) فروع رياضى، شامل: علم هيئت، علم مناظر، متوسطات، علم حساب، علم جبر و مقابله، علم مساحت، علم صور كواكب، علم ارقام و اسطرلاب، علم مسالك و ممالك، وفق اعداد، علم رمل، علم حيل و ملاعب. | ||
شمسالدين آملى با حوصله تمام اين بخش‌ها را تعريف مى‌كند و مورد بررسى قرار مى‌دهد و از آن‌جا كه طبع شاعرانه‌اى داشته، در جاى جاى كتاب اشعار فراوانى را مى‌آورد. | |||
نفائس الفنون، اطلاعات سودمندى در باره آنچه كه در روزگار نويسنده در امور جارى و ادارى مملكت، حاكم بوده به ما مى‌دهد، از جمله پاره‌اى از اصطلاحات ديوانى را اين‌طور توضيح مى‌دهد: | نفائس الفنون، اطلاعات سودمندى در باره آنچه كه در روزگار نويسنده در امور جارى و ادارى مملكت، حاكم بوده به ما مى‌دهد، از جمله پاره‌اى از اصطلاحات ديوانى را اين‌طور توضيح مى‌دهد: | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
كتبى مثل«جامع المعارف» تأليف ابوالفتح، ناصر بن محمد، «رساله شرقيّه» از | كتبى مثل«جامع المعارف» تأليف ابوالفتح، ناصر بن محمد، «رساله شرقيّه» از صفىالدين عبدالمؤمن، «ادوار» از شخصى به نام سلمك، «حدائق الانوار» يا «جامع العلوم» امام [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، «طبايع حيوان» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «نصيحة الملوك» غزالى، «جامع الحكايات»، «حدائق السّحر فى دقائق الشعر» از رشيدالدين وطواط، «مجمع الامثال»، «صحاح ستّه»، «[[اخلاق ناصری]]»، «معيار الاشعار»، «حدود العالم»، «نزهت‌نامه» و... از جمله مآخذ كتاب مزبور مى‌باشد. | ||
كتاب، به خاطر اينكه علوم مختلف را از منابع معتبر جمع‌آورى كرده و به جهت دقتى كه مؤلف در بيان صحيح و دقيق مطالب داشته، بسيار ارزش‌مند است. | كتاب، به خاطر اينكه علوم مختلف را از منابع معتبر جمع‌آورى كرده و به جهت دقتى كه مؤلف در بيان صحيح و دقيق مطالب داشته، بسيار ارزش‌مند است. | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
اين مطلب با تفصيل بيشترى در «نزهت‌نامه» علائى آمده است و آملى بدون هيچ‌گونه اظهار نظرى، به نقل آن پرداخته است. | اين مطلب با تفصيل بيشترى در «نزهت‌نامه» علائى آمده است و آملى بدون هيچ‌گونه اظهار نظرى، به نقل آن پرداخته است. | ||
در علوم عَزائم و جفر و دعوت كواكب، مطالبى آمده است كه جا داشت دانشمندى مثل | در علوم عَزائم و جفر و دعوت كواكب، مطالبى آمده است كه جا داشت دانشمندى مثل شمسالدين آملى كه با آراء فلسفى و علمى [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و خواجه نصير آشناست، به نقد علمى آن مطالب مى‌پرداخت. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
#مستعلى، غلام‌رضا، زندگى‌نامه [[شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود| | #مستعلى، غلام‌رضا، زندگى‌نامه [[شمس‌الدین آملی، محمد بن محمود|شمسالدين محمد بن محمود آملى]]، مجله دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران، تابستان 1378، ش 150، ص 293 - 327؛ | ||
#احمد سلطانى، منيره، نفائس الفنون فى عرائس العيون، كيهان فرهنگى، اسفند 1364، ش 24، ص 23 - 24؛ | #احمد سلطانى، منيره، نفائس الفنون فى عرائس العيون، كيهان فرهنگى، اسفند 1364، ش 24، ص 23 - 24؛ | ||
#مقدمه مؤلف؛ | #مقدمه مؤلف؛ | ||