۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كلیات شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی متخلص بعراقی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۰۲:۳۵
، ۲۵ ژوئن ۲۰۱۷جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - 'حكيم ترمذى' به 'حكيم ترمذى ') |
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''كليات عراقى'''، حاوى مجموعه آثار فارسى [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر| | '''كليات عراقى'''، حاوى مجموعه آثار فارسى [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|فخرالدين عراقى]] است كه با تحقيق و تصحيح استاد [[نفیسی، سعید|سعيد نفيسى]] به چاپ رسيده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
مجموع آثار عراقى كه در اين كتاب گرد آمده، شامل«ديوان عراقى»، «عشاقنامه يا ده نامه»، «كتاب لمعات» و «من اصطلاحات [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر| | مجموع آثار عراقى كه در اين كتاب گرد آمده، شامل«ديوان عراقى»، «عشاقنامه يا ده نامه»، «كتاب لمعات» و «من اصطلاحات [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|فخرالدين عراقى]] عليه الرحمة» است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۲۴۷: | خط ۲۴۷: | ||
2. «عشاقنامه يا ده نامه»: وى در اين بخش، اشعارى را در تحميد و تسبيح خدا سروده و از جوهر انسان و تصفيه نهاد و نعت حضرت محمد مصطفى(ص) و خلفاى راشدين و نصيحت و حكايات و... سخن گفته است. | 2. «عشاقنامه يا ده نامه»: وى در اين بخش، اشعارى را در تحميد و تسبيح خدا سروده و از جوهر انسان و تصفيه نهاد و نعت حضرت محمد مصطفى(ص) و خلفاى راشدين و نصيحت و حكايات و... سخن گفته است. | ||
روشى كه عراقى در نظم «عشاقنامه» به كار برده و اساس را بر ده مثنوى عاشقانه و ده غزل گذاشته است، پس از وى، در ميان شاعران متصوف ايران كراراً رواج داشته است و از آن جمله، اوحدى مراغى، ده نامهاى به نام | روشى كه عراقى در نظم «عشاقنامه» به كار برده و اساس را بر ده مثنوى عاشقانه و ده غزل گذاشته است، پس از وى، در ميان شاعران متصوف ايران كراراً رواج داشته است و از آن جمله، اوحدى مراغى، ده نامهاى به نام وجيهالدين شاه يوسف در سال 705ق، به پايان رسانيد و نظامالدين عبيد زاكانى، عشاق نامهى خود را در سال 754ق تمام كرد. | ||
عشّاق نامهى عراقى، تركيبى است از مثنوى و غزل و مجموعاً شامل 1063 بيت است و به «ده نامه» نيز معروف است كه به نام | عشّاق نامهى عراقى، تركيبى است از مثنوى و غزل و مجموعاً شامل 1063 بيت است و به «ده نامه» نيز معروف است كه به نام شمسالدين محمد، صاحب ديوان جوينى، بين سالهاى 680 - 683ق و بر وزن حديقهى سنائى سروده و به او تقديم نموده است. اين منظومه، شامل ده فصل و هر فصل مشتمل بر مثنوى و غزل در بارهى مبحثى از عرفان است و بعدها منشأ ايجاد منظومههايى به نام «ده نامه» گرديد. | ||
3. «كتاب لمعات»: اين بخش، به ظن غالب، در قونيه بعد از حضور در مجلس [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] نگارش يافته، ولى شيوهى نگارش آن بيشتر، از «سوانح العشاق» [[غزالی، احمد بن محمد|احمد غزالى]] متأثر است. كتاب، در بيان مراتب عشق است و مشتمل بر يك مقدمه و بيست و هشت لمعه است. | 3. «كتاب لمعات»: اين بخش، به ظن غالب، در قونيه بعد از حضور در مجلس [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]] نگارش يافته، ولى شيوهى نگارش آن بيشتر، از «سوانح العشاق» [[غزالی، احمد بن محمد|احمد غزالى]] متأثر است. كتاب، در بيان مراتب عشق است و مشتمل بر يك مقدمه و بيست و هشت لمعه است. | ||
| خط ۲۷۳: | خط ۲۷۳: | ||
«محبوب چون خواهد كه محب را بركشد، نخست، هر لباسى كه از هر عالمى با او همراه شده باشد، از وى بركشد و بدان خلعت صفات خويش در پوشاند، پس به همه نامهاى خودش بخواند و به جاى خودش بنشاند». | «محبوب چون خواهد كه محب را بركشد، نخست، هر لباسى كه از هر عالمى با او همراه شده باشد، از وى بركشد و بدان خلعت صفات خويش در پوشاند، پس به همه نامهاى خودش بخواند و به جاى خودش بنشاند». | ||
بخش«من اصطلاحات [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر| | بخش«من اصطلاحات [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|فخرالدين عراقى]] عليه الرحمة»، در توضيح اصطلاحات مشهور ميان متصوفه و مشتمل بر سه مطلب است: | ||
مطلب اول، در باره كلماتى است كه اكثر آنها به محبوب اختصاص دارد و پارهاى به محب، مانند سر، پير، ملاحت، مكر، فريب و... | مطلب اول، در باره كلماتى است كه اكثر آنها به محبوب اختصاص دارد و پارهاى به محب، مانند سر، پير، ملاحت، مكر، فريب و... | ||
| خط ۲۸۶: | خط ۲۸۶: | ||
مرحوم استاد نفيسى، از سه نسخه در تصحيح كتاب سود جستهاند كه عبارتند از: | مرحوم استاد نفيسى، از سه نسخه در تصحيح كتاب سود جستهاند كه عبارتند از: | ||
الف) سفينهاى شامل اشعار اميرخسرو دهلوى و حافظ شيرازى و سلمان ساوجى و بساطى سمرقندى و [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر| | الف) سفينهاى شامل اشعار اميرخسرو دهلوى و حافظ شيرازى و سلمان ساوجى و بساطى سمرقندى و [[عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر|فخرالدين عراقى]] و ابن يمين و [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|حكيم ترمذى]] و مناظرهى اطعمهى شيرازى و اشعار نظامى و قسمتى از لمعات عراقى، به خط على بن [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|حكيم ترمذى]] كه آن را در ظهر پنج شنبه غره محرم 836ق، به پايان رسانيده است؛ | ||
ب) مجموعهاى شامل مقدمهى ديوان و لمعات و ده نامه يا عشاقنامه و ديوان عراقى كه مربوط به اوايل قرن نهم قمرى در تركيه است؛ | ب) مجموعهاى شامل مقدمهى ديوان و لمعات و ده نامه يا عشاقنامه و ديوان عراقى كه مربوط به اوايل قرن نهم قمرى در تركيه است؛ | ||
ج) مجموعهاى شامل لمعات و اصطلاحات صوفيه عراقى به خط | ج) مجموعهاى شامل لمعات و اصطلاحات صوفيه عراقى به خط بهاءالدين بن جلالالدين درجزينى است و درغرهى ذى الحجه 1097ق، به پايان رسانيده است. | ||
قابل توجه اينكه، كليهى نسخِ خطى مورد استفاده مرحوم نفيسى، مربوط به قرن نهم به بعد مىباشد. | قابل توجه اينكه، كليهى نسخِ خطى مورد استفاده مرحوم نفيسى، مربوط به قرن نهم به بعد مىباشد. | ||