عرفی شیرازی، جمال‌الدین محمد

    از ویکی‌نور
    عرفی شیرازی، جمال‌الدین محمد
    NUR45673.jpg
    نام کاملمحمد بن خواجه زین‌الدین علی بن جمال‌الدین شیرازی
    لقبجمال‌الدین
    تخلصعرفی
    نام پدرخواجه زین‌الدین علی
    ولادت963ق
    محل تولدشیراز
    رحلت999ق
    مدفنهند
    اطلاعات علمی
    برخی آثارکلیات اشعار مولانا عرفی شیرازی

    محمد بن خواجه زین‌الدین علی بن جمال‌الدین شیرازی (963-999ق)، مقلب به جمال‌الدین و متخلص به عرفی، از مشاهیر و شعرای قرن دهم هجری در شیراز، صاحب مثنوی «فرهاد و شیرین».

    ولادت

    عرفی، شاعر خیال‌پرداز سبک هندی، در سال 963ق، در شیراز متولد شد[۱].

    نام و نسب

    نام و نسب او را به‌گونه‌های مختلف ضبط کرده‌اند که به نظر می‌رسد جمال‌‌الدین معروف به «جمال‌الدین سیدی» پسر خواجه زین‌‌الدین بلو ‌(زین بلو) پسر جمال‌الدین سیدی، صحیح‌تر باشد[۲].

    تحصیل

    عرفی در زادگاه خود به تحصیل علم و دانش پرداخت و به‌قدر توان در موسیقی و خط نسخ مهارت به دست آورد. از جوانی به سرودن شعر تمایل داشت و دیری نپایید که در شیراز شهرت یافت و به محافل ادبی آن شهر‌، همچون محفل ادبی که در دکان طراحی میر محمود طرحی شیرازی برگزار می‌شد، راه پیدا کرد و در آنجا با شاعرانی چون غیرتی شیرازی، عارف لاهیجی‌، قیدی شیرازی‌، تقیای شوشتری و تقی‌الدین اوحدی بلیانی آشنایی یافت[۳].

    مهاجرت به هندوستان

    در اوان جوانی از راه دریا به هندوستان مهاجرت کرد[۴]. عبدالباقی می‌‌گوید: سبب ورود او به هند، تشجیع و تشویق امرای هند بود. عرفی در هند با فیضی دکنی برخورد کرده و مصاحبت او را اختیار نموده است. او سپس به‌واسطه دکنی با حکیم مسیح‌الدین ابوالفتح گیلانی آشنا شد و در قصیده‌ای او را مدح گفت. ابوالفتح گیلانی نیز او را به عبدالرحیم خان خانان، سپهسالار ادب‌پرور جلال‌الدین اکبر شاه، معرفی کرد و از آنجا در سلک مداحان ویژه اکبر شاه در لاهور درآمد. عرفی همچنان در لاهور به سر برد تا درگذشت و پس از چندی پیکر او را به نجف منتقل کردند[۵].

    وفات

    وی در سال 999ق، در هند بدرود حیات گفت[۶].

    آثار

    «کلیات» اشعار عرفی مشتمل بر چهارده هزار بیت، شامل قصیده‌، غزل، رباعی، مثنوی و قطعه است. او دو مثنوی به نام‌های «مجمع الابکار» و «فرهاد و شیرین» و ساقی‌نامه‌ای در قالب مثنوی و رساله‌ای به نثر در موضوع تصوف به نام «نفیسه» نیز نگاشته است‌[۷].

    پانویس

    1. ر.ک: بهمنی، یدالله؛ شادی، مهران، ص11
    2. ر.ک: همان
    3. ر.ک: همان
    4. ر.ک: همان
    5. ر.ک: همان، ص12
    6. ر.ک: همان، ص11
    7. ر.ک: همان

    منابع مقاله

    بهمنی، یدالله؛ شادی، مهران، «صور خیال و صنایع ادبی در غزلیات عرفی شیرازی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات زبانی بلاغی، پاییز و زمستان 1390- شماره 4.

    وابسته‌ها