بهگزینه شعر عرفی شیرازی: شاعر سبک هندی در آغاز دورۀ صفوی
بهگزینۀ شعر عرفی شیرازی: شاعر سبک هندی در آغاز دورۀ صفوی تألیف جمالالدین محمد عرفی شیرازی (۹۶۳-۹۹۹ق)، به کوشش سید علی موسوی گرمارودی؛ این کتاب دربرگیرندۀ زندگینامۀ عرفی شیرازی از شاعران برجستۀ سبک هندی در آغاز دورۀ صفوی و گزیدهای از اشعار اوست. عرفی شیرازی که از میان ۲۷۰ شاعر ایرانی عصر صفویه که به هند رفتهاند، پس از صائب از نخستین برجستگان این دوره به شمار میرود، در قصاید خود استواری لفظ و فخامت زبان خراسانی و شور و سوز بیان عراقی را با نازکخیالی و مضمونگرایی سبک هندی درآمیخته است.
| بهگزینۀ شعر عرفی شیرازی: شاعر سبک هندی در آغاز دورۀ صفوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عرفی شیرازی، جمالالدین محمد (نویسنده) موسوی گرمارودی، سید علی (محقق) |
| ناشر | هرمس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1392 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-363-823-8 |
| موضوع | شعر فارسی -- قرن ۱۰ ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 6031 |
ساختار
این کتاب در ۱۵۰ صفحه و به صورت گزیدهای از اشعار عرفی شیرازی تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «بهگزینۀ شعر عرفی شیرازی: شاعر سبک هندی در آغاز دورۀ صفوی» به کوشش سید علی موسوی گرمارودی، در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات هرمس در تهران منتشر شده است. این اثر گزیدهای از اشعار جمالالدین عرفی شیرازی، شاعر برجستۀ آغاز دورۀ صفویه است که در سال ۹۶۳ هجری قمری در شیراز متولد شد و در سال ۹۹۹ هجری قمری در لاهور درگذشت.
عرفی شیرازی در زادگاه خود شیراز تحصیل کرد و در دکّان میرمحمود طرحی که مرکز اجتماع شاعران بود، با ادیبان نشست و برخاست داشت. در بیست سالگی به آبله دچار شد و چهرۀ زیبایش مجدّر گردید. وی در سال ۹۹۶ هجری قمری دیوانی مشتمل بر ۲۶ قصیده، ۲۷۰ غزل و ۷۰۰ قطعه و رباعی ترتیب داد، در حالی که پیش از آن شش هزار بیت از شعرهایش را از دست داده بود.
عرفی در دورهای میزیست که شعر فارسی در گذار از مکتب وقوع به سبک هندی قرار داشت و او یکی از شاعران برجستۀ سبک «وقوع ـ هندی» محسوب میشود. از میان نه قالب شعری در دیوان عرفی، قصیده و غزل او از برجستگی خاصی برخوردار است. از ۵۲ قصیدۀ موجود در دیوان او، نوزده قصیده در توحید و نعت پیامبر اکرم(ص) و مدح امام علی(ع) و نوزده قصیدۀ دیگر در مدح اکبرشاه و سه تن دیگر از حکمرانان هند سروده شده است.
اشعار عرفی از نمونههای درخشان شعر فارسی است که استواری لفظ و فخامت زبان خراسانی و شور و سوز بیان عراقی را با نازکخیالی و مضمونگرایی سبک هندی درهم آمیخته است. مطلعهای قصاید او بسیار زیبا و باشکوه است، همچون:
| صبحدم چون بر دمد دل، صور شیونزای من | آسمان صحن قیامت گردد از غوغای من |
غزلیات عرفی نیز هم از نظر مضمونیابی هندیترند و هم سرشار از طراوت و ترنم غزلهای سبک عراقی، مانند:
| گر نخل وفا بر ندهد، چشم تری هست | تا ریشه در آب هست، امید ثمری هست | |
| آن دل که پریشان شود از نالۀ بلبل | در دامنش آویز که با وی خبری هست |
عرفی مانند اغلب معاصران خود شاعری فاضل و باسواد و محیط به علوم و معارف عصر خویش بود که این ویژگی سبب شده شعر او آمیخته به اصطلاحات علوم و مطالب نظری باشد. از غزلیات نغز اوست:
| چرا خجل نکند چشم اشکبار مرا | که آرزوی دل آورده در کنار مرا | |
| به راه عشق بگیرم زشوق بال و پری | که نی پیاده شمارند و نه سوار مرا | |
| نه رام مردم اهلم نه صید مرشد شهر | نشستهام که نسیمی کند شکار مرا |
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات