بازاندیشی در آیین استنباط
| بازانديشي در آيين استنباط | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاظمی موسوی، سید احمد (نويسنده) محقق داماد، مصطفی (مقدمهنويس) |
| عنوانهای دیگر | نگاهي به سير تاريخي اصول فقه و رويکردهاي نوين مصالح - مقاصدجويانه و هرمنوتيکي |
| ناشر | نگاه معاصر |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1395ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-9357-97-3 |
| موضوع | اصول فقه - اصول فقه - تاریخ - اصول فقه شیعه - تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2ب2ک 155 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بازاندیشی در آیین استنباط: نگاهی به سیر تاریخی اصول فقه و رویکردهای نوین مصالح- مقاصدجویانه و هرمنوتیکی، نوشته سید احمد کاظمی موسوی (متولد ۹ شهریور ۱۳۱۸ رشت) حقوقدان، پژوهشگر دینی و استاد مطالعات اسلامی است. این کتاب به بررسی سیر تاریخی و تحولات اصول فقه پرداخته و رویکردهای نوین در اجتهاد، از جمله مقاصد شریعت و هرمنوتیک را برای بازنگری در شیوه استنباط احکام شرعی عرضه میکند.
ساختار
کتاب شامل مقدمه دکتر سید مصطفی محقق داماد، پیشگفتار نویسنده، درآمد، ده فصل اصلی، سخن پایانی، منابع، واژهنامه فارسی-انگلیسی و نمایه است.
گزارش محتوا
فصل یکم به پیدایش اصول فقه بهعنوان آیین استنباط اختصاص دارد. در این فصل، ریشههای تاریخی اصول فقه، از جمله منابع چهارگانه (قرآن، سنت، اجماع، و قیاس) بررسی میشود و دیدگاه شافعی و رساله او بهعنوان نخستین تدوین در این حوزه موردتوجه قرار میگیرد[۱].
فصل دوم رویکرد متکلمان معتزلی و اشعری به اصول فقه را شرح میدهد. در این بخش، نقش علم کلام در شکلگیری و تکامل اصول فقه تحلیل شده و مباحث مطرح شده توسط متکلمانی چون ابوالحسین بصری و قاضی عبدالجبار موردبررسی قرار میگیرد[۲].
فصل سوم به کارکرد اصول فقه نزد حنفیان نخستین میپردازد. این فصل چگونگی استفاده عملی حنفیان اولیه از اصول فقه را نشان میدهد، با تمرکز بر روشهایی مانند قیاس و بررسی سهم فقهایی چون ابوحنیفه و جصاص رازی در این زمینه[۳].
فصل چهارم روند پذیرش و پیشرفت اصول فقه در مذهب شیعه را دنبال میکند. این بخش به سیر تاریخی ورود مباحث اصولی به حوزه شیعه و نقش علمای بزرگی مانند سید مرتضی، شیخ مفید، و شیخ طوسی در تدوین و توسعه آن میپردازد[۴].
فصل پنجم پیشرفت نظری اصول فقه و استفاده از موازین منطقی را تشریح میکند. این فصل چگونگی تأثیرپذیری اصول فقه از منطق و فلسفه را نشان داده و آرای متفکرانی چون ابن حزم، امامالحرمین جوینی، غزالی و فخرالدین رازی، آمدی و سبکی، در این باره مورد مداقه قرار میگیرد[۵].
فصل ششم به موضوع راهیافتن ملاحظات اجتماعی در اصول فقه اختصاص دارد. در این بخش، جایگاه و اهمیت ملاحظات اجتماعی و مصالح (همچون مصالح مرسله و مقاصد شریعت) در فرایند استنباط احکام، بهویژه با تاکید بر تلاشهای شاطبی، بحث[۶].
فصل هفتم بازاندیشی اصول فقه در دوره معاصر را بررسی میکند. این فصل به بررسی دیدگاههای معاصر اهلسنت و علمای حنفی دوره متاخر، ابن نجیم زینالدین، ولیالله دهلوی، شوکانی، محمد ابوزهره، وهبه زحیلی در خصوص کارایی و بهروزرسانی اصول فقه میپردازد [۷].
فصل هشتم دور جدید اصولگرایی شیعه و گسترش اصول عملی را موردبحث قرار میدهد. این بخش تحولات متأخر اصول فقه شیعه، بهخصوص گرایش به اصول عملی و نقش علمایی چون وحید بهبهانی، شیخ مرتضی انصاری و آخوند خراسانی، محمدرضا مظفر، در این حرکت را توضیح میدهد[۸].
فصل نهم به رویکردهای نوین در آیین استنباط میپردازد. این فصل، رهیافتهای فقهی معاصر و پیشنهادهای اصلاحی در روش استنباط را مطرح کرده و دیدگاههای متفکرانی مانند محمد اقبال، ابوزید و محمد کمالی را که بر مقاصد شریعت و واقعیات اجتماعی تأکید دارند، معرفی میکند[۹].
فصل دهم موضوع هرمنوتیک جدید و تبدل فهمها در خوانش شریعت را بررسی میکند. این فصل، اهمیت هرمنوتیک در درک متون دینی و شریعت را توضیح داده و تلاشهایی که برای بازنگری در تفسیر متون مقدس بر اساس ملاحظات تاریخی، زبانی، و اجتماعی صورتگرفته را واکاوی میکند و به دیدگاه نصر حامد ابوزید، محمد ارکون، محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش و جاسر عوده اشاره میکند[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.