۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۹ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۴۷
، ۹ نوامبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - 'علامه طباطبايى' به 'علامه طباطبايى'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'علامه طباطبايى' به 'علامه طباطبايى') |
||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
اين مكاتبات از سوى شيخ و با پرسشى در باره اضافه اشراقيه شروع شد، ولى سرانجام بعد از چندين مكاتبه، سيد عصبانى شد و با اشاره به لقبش، «واحد العين» و اين نكته عارفانه كه: «خداوند چشم او را از غير خودش كور كرده» و بعد اين دعاى نامتعارف كه: «خدا كورترش كند»، اعلام كرد كه هيچ دوست ندارد كثرت را ببيند و در باره آن بينديشد و لذا آن مكاتبات را عاشقانه قطع كرد. | اين مكاتبات از سوى شيخ و با پرسشى در باره اضافه اشراقيه شروع شد، ولى سرانجام بعد از چندين مكاتبه، سيد عصبانى شد و با اشاره به لقبش، «واحد العين» و اين نكته عارفانه كه: «خداوند چشم او را از غير خودش كور كرده» و بعد اين دعاى نامتعارف كه: «خدا كورترش كند»، اعلام كرد كه هيچ دوست ندارد كثرت را ببيند و در باره آن بينديشد و لذا آن مكاتبات را عاشقانه قطع كرد. | ||
درهرحال، نظر و پاسخ اصلى شيخ عبارت از «وحدت تشكيكى وجود» است، ولى سيد از «وحدت شخصى وجود» جانبدارى مىكند. علامه طباطبايى و آيتالله حسينى تهرانى در تعليقاتشان بر اين مكاتبات از «وحدت شخصى وجود» حمايت كردهاند. | درهرحال، نظر و پاسخ اصلى شيخ عبارت از «وحدت تشكيكى وجود» است، ولى سيد از «وحدت شخصى وجود» جانبدارى مىكند. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و آيتالله حسينى تهرانى در تعليقاتشان بر اين مكاتبات از «وحدت شخصى وجود» حمايت كردهاند. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
با نظر به ارزش والا و منحصربهفرد اين اثر در موضوع «وحدت يا كثرت وجود» از نظر عرفانى و موشكافىهاى فوقالعادهاى كه در آن صورت گرفته و از آنجا كه اصل اثر به زبان فارسى - عربى (زبان علمى و اصطلاحى رايج در حوزههاى علميه آن روز و امروز) همراه با قيدهاى متعدد و بهطور كامل فنى و اصطلاحى (فلسفى و عرفانى) نگارش يافته، گزارش محتوا بسيار مشكل است و لكن گزيدهاى از مهمترين نكتههاى مطرحشده با گزينشى حسابشده از نصوص متن گزارش مىشود: | با نظر به ارزش والا و منحصربهفرد اين اثر در موضوع «وحدت يا كثرت وجود» از نظر عرفانى و موشكافىهاى فوقالعادهاى كه در آن صورت گرفته و از آنجا كه اصل اثر به زبان فارسى - عربى (زبان علمى و اصطلاحى رايج در حوزههاى علميه آن روز و امروز) همراه با قيدهاى متعدد و بهطور كامل فنى و اصطلاحى (فلسفى و عرفانى) نگارش يافته، گزارش محتوا بسيار مشكل است و لكن گزيدهاى از مهمترين نكتههاى مطرحشده با گزينشى حسابشده از نصوص متن گزارش مىشود: | ||
مقدمه: مؤلف با ذكر چگونگى پيدايش اين مكاتبات عرفانى و نيز اين نكته كه استاد علامه طباطبايى مكتوبات مذكور را در حوزه علميه قم در روزهاى پنجشنبه و جمعه تدريس مىكرد و نظر خودشان را در باره هريك از آن مكتوبات مرقوم كردند، ولى با كمال تأسف به اتمام نرسيد و فقط براى سه مكتوب اول سيد و همچنين سه مكتوب اول شيخ نوشته شد، تأكيد مىكند كه خودش اين مهم را به پايان رسانده و آن محاكمات را تكميل كرده است. | مقدمه: مؤلف با ذكر چگونگى پيدايش اين مكاتبات عرفانى و نيز اين نكته كه استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] مكتوبات مذكور را در حوزه علميه قم در روزهاى پنجشنبه و جمعه تدريس مىكرد و نظر خودشان را در باره هريك از آن مكتوبات مرقوم كردند، ولى با كمال تأسف به اتمام نرسيد و فقط براى سه مكتوب اول سيد و همچنين سه مكتوب اول شيخ نوشته شد، تأكيد مىكند كه خودش اين مهم را به پايان رسانده و آن محاكمات را تكميل كرده است. | ||
نويسنده با گزارش اجمالى شرح حال آيتالله سيد احمد كربلايى و آيتالله شيخ محمدحسين غروى اصفهانى و علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] و شيخ فريدالدين عطار نيشابورى و نيز ذكر مطالبى از هريك و عظمت عطار و محبت او به اميرالمؤمنين(ع) و اينكه: {| class="wikitable poem" | نويسنده با گزارش اجمالى شرح حال آيتالله سيد احمد كربلايى و آيتالله شيخ محمدحسين غروى اصفهانى و علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] و شيخ فريدالدين عطار نيشابورى و نيز ذكر مطالبى از هريك و عظمت عطار و محبت او به اميرالمؤمنين(ع) و اينكه: {| class="wikitable poem" | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
نكته: «تكرر بيانات و اصرار آن بزرگوار بر براهين اثبات كثرت حقيقيه، بحمد الله بر اين حقير واضح و آشكار شد كه: آن شخص كه كلام بر طريقه ذوق المتألهين تا حال مىداشت، اشتباه كرده بود و اين براهين و لزوم شناعتى كه فرموده بوديد، در او اثر نمىگذارد. گويا خداوند متعال چشم او را از غير خود كور كرده بود؛ خداوند كورترش كند. مىگويد: توهم مفاسد شنيعه از ديدن تعدد است و عدم طلوع آفتاب حقيقت. مىكده حمام نيست» (همان، ص 156). | نكته: «تكرر بيانات و اصرار آن بزرگوار بر براهين اثبات كثرت حقيقيه، بحمد الله بر اين حقير واضح و آشكار شد كه: آن شخص كه كلام بر طريقه ذوق المتألهين تا حال مىداشت، اشتباه كرده بود و اين براهين و لزوم شناعتى كه فرموده بوديد، در او اثر نمىگذارد. گويا خداوند متعال چشم او را از غير خود كور كرده بود؛ خداوند كورترش كند. مىگويد: توهم مفاسد شنيعه از ديدن تعدد است و عدم طلوع آفتاب حقيقت. مىكده حمام نيست» (همان، ص 156). | ||
بخش دوم: اين بخش، مشتمل بر تذييل و محاكمات علامه طباطبايى است: | بخش دوم: اين بخش، مشتمل بر تذييل و محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] است: | ||
علامه، نخست اشارهاى به شرح حال و منزلت سيد و شيخ داشته و بعد مطالبى در باره هريك از اين مكاتبات مطرح كردهاند به شرح زير: | علامه، نخست اشارهاى به شرح حال و منزلت سيد و شيخ داشته و بعد مطالبى در باره هريك از اين مكاتبات مطرح كردهاند به شرح زير: | ||
| خط ۲۴۰: | خط ۲۴۰: | ||
2. استاد آشتيانى در سال 1361ش، مقالات مذكور را در كتابى مستقل تحت عنوان «مكاتبات عرفانى بين سيد احمد حائرى و شيخ محمدحسين غروى»، جمع و بدون هيچ تغييرى منتشر كرد. | 2. استاد آشتيانى در سال 1361ش، مقالات مذكور را در كتابى مستقل تحت عنوان «مكاتبات عرفانى بين سيد احمد حائرى و شيخ محمدحسين غروى»، جمع و بدون هيچ تغييرى منتشر كرد. | ||
3. رساله محاكمات علامه طباطبايى كه شامل تعليقات ايشان بر شش مكتوب آغازين از اين مكاتبات عرفانى بود، بهوسيله استاد حسن حسنزاده آملى تصحيح و در يادنامه شهيد آيتالله قدوسى در سال 1361ش، منتشر شد. | 3. رساله محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] كه شامل تعليقات ايشان بر شش مكتوب آغازين از اين مكاتبات عرفانى بود، بهوسيله استاد حسن حسنزاده آملى تصحيح و در يادنامه شهيد آيتالله قدوسى در سال 1361ش، منتشر شد. | ||
4. استاد آيتالله سيد محمدحسين حسينى تهرانى كه از برخى تعليقات انتقادى آيتالله سيد جلالالدين آشتيانى رنجيده بود، در سال 1410ق، مكاتبات مذكور را همراه با تعليقات علامه طباطبايى و تذييلهايى از خودش بدون يادكرد از تلاش علمى استاد آشتيانى، تحت عنوان «مكاتيب حكمى و عرفانى» و سپس در سال 1417ق، تحت عنوان «توحيد علمى و عينى در مكاتيب حكمى و عرفانى» منتشر كرد و در جانبدارى از سيد احمد كربلايى همه توان خود را به كار برد و افزون بر بحث و استدلال، حتى از اشعار متعدد عربى و فارسى و خاطره و داستان نيز براى اثبات نظرش بهره گرفت (توحيد علمى و عينى، صص 327، 337، 325 و...). | 4. استاد آيتالله سيد محمدحسين حسينى تهرانى كه از برخى تعليقات انتقادى آيتالله سيد جلالالدين آشتيانى رنجيده بود، در سال 1410ق، مكاتبات مذكور را همراه با تعليقات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و تذييلهايى از خودش بدون يادكرد از تلاش علمى استاد آشتيانى، تحت عنوان «مكاتيب حكمى و عرفانى» و سپس در سال 1417ق، تحت عنوان «توحيد علمى و عينى در مكاتيب حكمى و عرفانى» منتشر كرد و در جانبدارى از سيد احمد كربلايى همه توان خود را به كار برد و افزون بر بحث و استدلال، حتى از اشعار متعدد عربى و فارسى و خاطره و داستان نيز براى اثبات نظرش بهره گرفت (توحيد علمى و عينى، صص 327، 337، 325 و...). | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۲۵۳: | خط ۲۵۳: | ||
3. جاويدان خرد (دوفصلنامه)، زير نظر سيد حسين نصر، نشريه انجمن شاهنشاهى فلسفه ايران، سال اول: شماره اول و سال دوم: شماره اول و سال چهارم: شماره اول. | 3. جاويدان خرد (دوفصلنامه)، زير نظر سيد حسين نصر، نشريه انجمن شاهنشاهى فلسفه ايران، سال اول: شماره اول و سال دوم: شماره اول و سال چهارم: شماره اول. | ||
4. يادنامه شهيد آيتالله قدوسى، به ضميمه رساله محاكمات از استاد علامه | 4. يادنامه شهيد آيتالله قدوسى، به ضميمه رساله محاكمات از استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]، انتشارات شفق، قم 1363ش. | ||