پرش به محتوا

حفظ البدن (رساله‌ای فارسی در بهداشت و تندرستی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نـ' به 'ن'
جز (جایگزینی متن - 'یـ' به 'ی')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'نـ' به 'ن')
خط ۴۲: خط ۴۲:
مقاله نخست: در بیان عـلامات‌ امـزجه بر سبیل اجمال مشتمل بر دو باب:  
مقاله نخست: در بیان عـلامات‌ امـزجه بر سبیل اجمال مشتمل بر دو باب:  


باب اول در بیان نـشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و‌ نامعتدل‌ از‌ هشت روی ظاهر گردد:
باب اول در بیان نشانه‌های مزاج‌ها بر طریق کلی: مزاج معتدل و‌ نامعتدل‌ از‌ هشت روی ظاهر گردد:
# سختی، نرمی، گرمی وسردی اندام‌ها؛
# سختی، نرمی، گرمی وسردی اندام‌ها؛
# فربه یا‌ لاغر‌ بودن؛
# فربه یا‌ لاغر‌ بودن؛
# رنـگ پوست و به‌ویژه چهره (از 11 رنگ سخن می‌گوید، اما 10 رنگ برمی‌شمرد: سپید، به رنگ گـچ‌، به‌ رنگ‌ عاج، به رنگ ارزیز، زردی، اشقر، سرخ، سبزارنگ بی‌سرخی، تاریک، سیاه)؛
# رنگ پوست و به‌ویژه چهره (از 11 رنگ سخن می‌گوید، اما 10 رنگ برمی‌شمرد: سپید، به رنگ گـچ‌، به‌ رنگ‌ عاج، به رنگ ارزیز، زردی، اشقر، سرخ، سبزارنگ بی‌سرخی، تاریک، سیاه)؛
# موی (در‌ ضمن‌ آن‌ دوازده پرسش با پاسخ‌ آمده است؛ از جمله پرسش درباره سپید‌ شدن مو و پاسخ آن)؛
# موی (در‌ ضمن‌ آن‌ دوازده پرسش با پاسخ‌ آمده است؛ از جمله پرسش درباره سپید‌ شدن مو و پاسخ آن)؛
# «فعل‌هاست که از قوت‌ها صادر شود وقاعده‌ کلی‌ است که هرگاه که فعل‌ها را قوت بر کـمال باشد و در وی هیچ تشویش‌ و نقصان‌ نبود‌، مزاج معتدل بود و اگر نه چنین باشد، از آن سه قسم بیرون نـبود: یا تشویشی حاصل‌ بود‌، یا نقصان، یا بطلان...»؛
# «فعل‌هاست که از قوت‌ها صادر شود وقاعده‌ کلی‌ است که هرگاه که فعل‌ها را قوت بر کـمال باشد و در وی هیچ تشویش‌ و نقصان‌ نبود‌، مزاج معتدل بود و اگر نه چنین باشد، از آن سه قسم بیرون نبود: یا تشویشی حاصل‌ بود‌، یا نقصان، یا بطلان...»؛
# احوال بول است و براز است؛ زیرا کـه هـر وقت کـه بول‌ رنگین‌ بود‌ و رایحه او نیک تیز بود، دلیل [گرمی مزاج] باشد و اگر نه چنین بود، بر برودت.
# احوال بول است و براز است؛ زیرا کـه هـر وقت کـه بول‌ رنگین‌ بود‌ و رایحه او نیک تیز بود، دلیل [گرمی مزاج] باشد و اگر نه چنین بود، بر برودت.
   
   
خط ۶۷: خط ۶۷:
# در‌ مضرت‌ هوای‌ گرم؛
# در‌ مضرت‌ هوای‌ گرم؛
# در مضرت هوای سرد؛
# در مضرت هوای سرد؛
# در‌ آنچه از‌ بوی نـاخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد‌ خوش‌بوکننده‌)؛
# در‌ آنچه از‌ بوی ناخوش شنیدن رنجه دارد (درمان عوارضی چون سردرد با استفاده از مواد‌ خوش‌بوکننده‌)؛
# در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود‌: بباید دانـستن کـه همه‌ بوی‌های‌ خوش نافع باشد دل‌ و دماغ را، لیکن‌ باشد‌ که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنـجه پدید‌ آمـده‌ است؛
# در آن‌که بوی خوش یابد رنجور شود‌: بباید دانستن کـه همه‌ بوی‌های‌ خوش نافع باشد دل‌ و دماغ را، لیکن‌ باشد‌ که به سبب زیادتی گـرمی یا سردی یا خشکی یا تری، این رنجه پدید‌ آمـده‌ است؛
# در منفعت و مضرت عطرها‌؛
# در منفعت و مضرت عطرها‌؛
# در اسپرغم‌ها ‌(گل [سرخ]‌، بنفشه، نـیلوفر، نرگس‌، نسرین‌، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون‌، یاسمین‌، مورد، سرو).
# در اسپرغم‌ها ‌(گل [سرخ]‌، بنفشه، نیلوفر، نرگس‌، نسرین‌، نمام، سوسن سپید و سوسن آسمان‌گون‌، یاسمین‌، مورد، سرو).


مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانـستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب‌ مـست‌کننده‌ و دیگر شـربت‌ها. لاجرم این مقالت بر‌ سه‌ بخش قسمت‌ کرده‌ شـد‌:  
مقاله چهارم در مشروبات: بباید دانستن که مشروبات سه قسم است: آب و شـراب‌ مـست‌کننده‌ و دیگر شـربت‌ها. لاجرم این مقالت بر‌ سه‌ بخش قسمت‌ کرده‌ شـد‌:  
بخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
بخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
# در اقسام آب‌ها؛
# در اقسام آب‌ها؛
خط ۸۰: خط ۸۰:
بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست).
بخش دوم از مقالت چهارم: در چهارده فـصل (فـصل هفتم مشتمل بر بیست پرسش و پاسخ آنهاست).


بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ برند ‌(جلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانـزدهم و شانزدهم که به نـظر مـی‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).
بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ برند ‌(جلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانزدهم و شانزدهم که به نظر مـی‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).


مقاله پنـجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (امـا فـقط دو بخش آن آمده است!):  
مقاله پنجم در تدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (امـا فـقط دو بخش آن آمده است!):  


بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته مـی‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کـنجد و برنج)؛
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته مـی‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کـنجد و برنج)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کـلنگ (درنـا)، کـبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کـلنگ (درنا)، کـبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# در شرح اعضای حیوانات (مـانند سر بریان‌ گـوسفند‌، مـغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در شرح اعضای حیوانات (مـانند سر بریان‌ گـوسفند‌، مـغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
خط ۹۴: خط ۹۴:
# در‌ بقول ‌(ترب، شـلغم، پیاز، سیر، ریواج)؛
# در‌ بقول ‌(ترب، شـلغم، پیاز، سیر، ریواج)؛
# در افزارهای دیگ (چاشنی‌هایی که هنگام پخت غذا می‌افزایند، همچون: زیره، دارچینی، فلفل، زنجبیل، زعفران، سرکه، نمک و جز آن)؛
# در افزارهای دیگ (چاشنی‌هایی که هنگام پخت غذا می‌افزایند، همچون: زیره، دارچینی، فلفل، زنجبیل، زعفران، سرکه، نمک و جز آن)؛
# در میوه‌های تر (انگور، غوره، انجیر‌، زردآلو‌، شفتالو و شفترنگ‌ و آلو، آلوی نیشه (نیشو)، سیب، انـبرود (گلابی)، آبی (به)، انار شیرین و ترش، توت، خربزه، خربزه هندی (هندوانه)، کدو‌، بادنجان، عناب، ترنج، سماق)؛
# در میوه‌های تر (انگور، غوره، انجیر‌، زردآلو‌، شفتالو و شفترنگ‌ و آلو، آلوی نیشه (نیشو)، سیب، انبرود (گلابی)، آبی (به)، انار شیرین و ترش، توت، خربزه، خربزه هندی (هندوانه)، کدو‌، بادنجان، عناب، ترنج، سماق)؛
# درمیوه‌های خشک (رما، کشمش، انجیر خشک‌، جوز ‌(گـردو‌)، جوز تر، بادام شیرین، بادام تلخ، پسته، فـندق، عناب خشک)؛
# درمیوه‌های خشک (رما، کشمش، انجیر خشک‌، جوز ‌(گـردو‌)، جوز تر، بادام شیرین، بادام تلخ، پسته، فـندق، عناب خشک)؛
# در شیرینی‌ها (شکر، عسل، پانیذ، پالوده، حلوا، لوزینه‌، ‌‌قطایف‌)؛
# در شیرینی‌ها (شکر، عسل، پانیذ، پالوده، حلوا، لوزینه‌، ‌‌قطایف‌)؛
خط ۱۰۹: خط ۱۰۹:
مقالت‌ هفتم، در حرکت و سکون و این مـقاله مشتمل است بر چهار فصل:
مقالت‌ هفتم، در حرکت و سکون و این مـقاله مشتمل است بر چهار فصل:
# در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛
# در حاجتمندی تندرستان به حرکت و ریاضت (ورزش)؛
# در وقت ریاضت (نـباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد‌)؛
# در وقت ریاضت (نباید هـنگامی که معده و جگر هنوز از غذا خالی نشده، ورزش کرد‌)؛
# در‌ اندازه ریاضت؛
# در‌ اندازه ریاضت؛
# در ریاضت جزوی (ورزش‌های ویژه هر عضو).
# در ریاضت جزوی (ورزش‌های ویژه هر عضو).
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
مقدمه، در بیان آنکه خواب چیست؟
مقدمه، در بیان آنکه خواب چیست؟
# اندر منافع خـواب؛
# اندر منافع خـواب؛
# در آنـچه چگونه باید خفتن؟<ref>ر.ک: شریعتی، سیده الهه، ص26-27</ref>.
# در آنچه چگونه باید خفتن؟<ref>ر.ک: شریعتی، سیده الهه، ص26-27</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش