الفوائد المنتقاة و الغرائب الحسان عن الشيوخ الكوفيين: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

این‎چنین است که مشاهده می‎کنیم که دستکم این اثر همواره تا نیمه اول قرن هشتم هجری نزد راویان متداول بوده است. قدیمی‎ترین سماع در تاریخ 570 و آخرین آن در سال 732 هجری است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص21</ref>

این اثر دربردارنده مجموعه فوائدی است که به‎حسب شماره‎گذاری محقق کتاب به چهل‎وسه فایده می‎رسد. برخی از این فواید مکرر در لفظ هستند و در معظم این موارد مروی از شیوخ کوفیین هستند و اساساً به این دلیل است که آن را «فوائد الکوفیین» نامیده‎اند. این اثر شامل احادیث تصفیه شده و غرائب حسان در حدیث است و همچنین بعضی اقوال و ابیات شعری را که در نطاق «الرقائق» است دربر دارد. بعلاوه حکم و مواعظی که در این اثر هست. اغلب احادیث وارده در این جزء به لحاظ متنی و سندی صحیح هستند. درباره برخی دیگر نیز ادعا شده که از احادیث هستند که این ادعا صحیح نیست.<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>

حدیث اول در این اثر، در کتاب «تاریخ اربل» وارد شده است. نرسی در آنجا می‎گوید: «أخبرنا الشریف ابوعبدالله محمد بن علی بن الحسن بن علی بن الحسین الحسینی، قال: حدّثنا ابوالحسن علی بن عبدالرحمن بن ابی السری البکائی، قراءة علیه سنة ثلاث و سبعین و ثلاثمائة...» او سند روایتش را به حدیث [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] می‎رساند که فرمود: «عهد الیّ النبی الامی(ص) انه لا یحبک الا مؤمن و لا یبغضک الا منافق» با دیدن این سند است که به صیغه جدیدی از اسم ابی‎عبدالله علوی برمی‎خوریم؛ که جدش در آن به‎جای عبدالرحمن، حسن ذکر شده است و به شریف تعریف شده... .<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>

همچنان که محقق اشاره کرده یکی از ویژگی‎های کتاب این است که برخی روایات کتاب همچون یا علی «انت منی بمنزلة هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی» مکرر تکرار شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص55، 57، 61 و 65</ref>

بخش اول کتاب که حاوی 45 قطعه و 138 روایت است. این بخش در صفحه 97 به پایان می‎رسد و پس‎ازآن ملحق ما رواه «العلوی» و لم یرد في الفوائد طی سه صفحه می‎آید سپس «فوائد في نقد الأسانيد» از صفحه 103 کتاب آغاز می‎شود که شامل شش قطعه و هر قطعه یک روایت است. در روایت دوم پیامبر اعظم(ص) قناعت را به مالی توصیف کرده که هیچ‎وقت تمام نمی‎یابد<ref>ر.ک: همان، ص110</ref> نویسنده در ذیل متن روایات این بخش و یا در ضمن ذکر اسناد آن مطالبی درباره اسناد و راویان آن بیان نموده است.

نسخه خطی این اثر از کتاب‎های کتابخانه ظاهریه دمشق است که ضمن مجموعه حدیث به شماره 83 موجود است. این اثر به خط نسخ نقطه‎دار نوشته شده و شروع عباراتی مانند «أخبرنا» و «حدثنا» با خط بزرگ‎تر (به‎صورت بولد) نگاشته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق کتاب، ص20</ref> در نسخه خطی اسمی از کتاب برده نشده، تنها در ورقه اول آن عبارت «الجزء من انتخاب ابی‎عبدالله الصوری الحافظ...» آمده و حافظ شیخ محمد ناصر‎الدین البانی آن را «الفوائد المنتقاة الغرائب الحسان عن الشیوخ الکوفیین» نامیده است. این اثر، همچنین به فوائد الکوفیین هم شناخته شده است. محقق نامی که برای کتاب ذکر کرده را از این نام گرفته است؛ وی این نام را گرفته و واو عطف میان دو کلمه «المنتقاة» و «الغرائب» قرار داده و آن را عنوان جزء قرار داده است.<ref>ر.ک: همان، ص20-21</ref>

نسخه‎ای که در دست محقق بوده نسخه منحصربه‎فردی بوده که مانند آن را نیافته است و ترجمه ذهبی در مورد علوی آن را تصدیق می‎کند در جایی که بر نگهداری حافظ صوری بر آن تنصیص می‎کند و روایت نرسی از آن را بیان می‎کند.<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>

از جمله کارهای محقق در این اثر، ضبط نص و تصویب و تصحیح کلمات غلطی بوده که در آن وجود داشته است. وی برخی از کلمات را از حاشیه برداشته و برای ترمیم نص، در متن کتاب گنجانده است. او همچنین به تعریف اعلام وارده در متن پرداخته و در حاشیه به مصادر ترجمه آنان اشاره کرده است. وی همچنین به تخریج احادیث و فواید از کتب صحاح و غیره اقدام کرده است. او مجموعه فوائد کتاب را شماره‎گذاری کرده و شماره موردنظر را میان دو خط مایل متوازی به این صورت // قرار داده هست. همچنین عبارات منقوله از حاشیه کتاب را در میان دو هلال ( ) قرار داده است. وی در نهایت تحقیق ملحقی به فوایدی که ابوعبدالله علوی در این جزء نقل نکرده، افزوده است و در نهایت کتاب فهارس احادیث و اعلام و اماکن و مصادر معتمده در تحقیق را به آن افزوده است.<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:قربانی-باقی زاده]]