پرش به محتوا

مرزبان‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>')
خط ۳۴: خط ۳۴:
اثر حاضر، در واقع، تعریب متن ترکی ترجمه‎شده از فارسی است.
اثر حاضر، در واقع، تعریب متن ترکی ترجمه‎شده از فارسی است.


البته علامه قزوینی و شاید پیش از وی «هوتسما» در دائرةالمعارف اسلامی با تکیه به قول حاجی خلیفه در «كشف الظنون»، این کتاب را بدون توجه به محتوای آن تألیف ابن عرب‎شاه بشمار آورده‎اند، نه ترجمه از متن ترکی یا فارسی و ابن عرب‎شاه نیز خود در آغاز کتاب با تکیه به لفظ «وضعت»، آب صافی روی دست همه ریخته است <ref>ر.ک: افراسیابی، غلامرضا، 1382، ص6</ref>.
البته علامه قزوینی و شاید پیش از وی «هوتسما» در دائرةالمعارف اسلامی با تکیه به قول حاجی خلیفه در «كشف الظنون»، این کتاب را بدون توجه به محتوای آن تألیف ابن عرب‎شاه بشمار آورده‎اند، نه ترجمه از متن ترکی یا فارسی و ابن عرب‎شاه نیز خود در آغاز کتاب با تکیه به لفظ «وضعت»، آب صافی روی دست همه ریخته است<ref>ر.ک: افراسیابی، غلامرضا، 1382، ص6</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۴۴: خط ۴۴:
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمت‎ها و عبرت‎هایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، به‎اختصار موضوع ابواب نه‎گانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-‎11</ref>.
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمت‎ها و عبرت‎هایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، به‎اختصار موضوع ابواب نه‎گانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-‎11</ref>.


در باب اول، به سبب نام‎گذاری کتاب به «مرزبان‎نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایت‎ها و داستان‎هایی است که‎ بین‎ مرزبان‎ و دستور (وزیر) نقل می‎شود تا نتایج سیاسی و مملکت‎داری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان‎ کیکاووس - ‎برادر ملک عادل انوشیروان - ‎بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگ‎تر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم‎ به‎ ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوه‎های پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‎کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‎پردازد <ref>ر.ک: عزتی‎پرور، احمد، 1378، ص172-‎173</ref>.
در باب اول، به سبب نام‎گذاری کتاب به «مرزبان‎نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایت‎ها و داستان‎هایی است که‎ بین‎ مرزبان‎ و دستور (وزیر) نقل می‎شود تا نتایج سیاسی و مملکت‎داری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان‎ کیکاووس - ‎برادر ملک عادل انوشیروان - ‎بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگ‎تر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم‎ به‎ ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوه‎های پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‎کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‎پردازد<ref>ر.ک: عزتی‎پرور، احمد، 1378، ص172-‎173</ref>.


در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایت‎های مربوط به اجنه و عفریت‎ها، سعی می‎شود سوء ظن شاه‎ نسبت‎ به‎ برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref>
در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایت‎های مربوط به اجنه و عفریت‎ها، سعی می‎شود سوء ظن شاه‎ نسبت‎ به‎ برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref>
خط ۵۱: خط ۵۱:
یکی از مهم‎ترین ویژگی‎های درونی این اثر، محتوای آن است. مرزبان‎نامه شامل مجموعه حکایاتی است که تاریخ وقوع آن‎ها با توجه به محتوای درونی‎اش، مربوط به ایران قبل از اسلام و حتی دوره‎های بسیار کهن‎تر از آن است؛ مثل آنچه درباره بابل و حوادث آن می‎گوید که سابقه‎ای بس کهن دارد<ref>رضایی، مهدی، 1389، ص51</ref>.
یکی از مهم‎ترین ویژگی‎های درونی این اثر، محتوای آن است. مرزبان‎نامه شامل مجموعه حکایاتی است که تاریخ وقوع آن‎ها با توجه به محتوای درونی‎اش، مربوط به ایران قبل از اسلام و حتی دوره‎های بسیار کهن‎تر از آن است؛ مثل آنچه درباره بابل و حوادث آن می‎گوید که سابقه‎ای بس کهن دارد<ref>رضایی، مهدی، 1389، ص51</ref>.


ویژگی دیگر این اثر، آن است که نام تمام مکان‎هایی که در این کتاب ثبت شده، همه متعلق به قلمرو ایران قبل از اسلام است و هیچ اسمی مربوط به قلمرو اسلام در آن دیده نمی‎شود <ref>ر.ک: همان، ص53</ref>.
ویژگی دیگر این اثر، آن است که نام تمام مکان‎هایی که در این کتاب ثبت شده، همه متعلق به قلمرو ایران قبل از اسلام است و هیچ اسمی مربوط به قلمرو اسلام در آن دیده نمی‎شود<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>.


در این کتاب به داستان‎ها و حجم زیادی از مطالب برخورد می‎کنیم که توصیه به زهد و قناعت و پرهیز می‎کند که ممکن است ابتدا این تصویر برای خواننده به وجود آید که این افکار، متأثر از اندیشه‎های عارفانه و صوفیانه اسلامی است؛ درحالی‎که به‎یقین باید دانست که این اندیشه‎ها متأثر از دین مانی و تا حدی متأثر از آیین مزدک است<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>.
در این کتاب به داستان‎ها و حجم زیادی از مطالب برخورد می‎کنیم که توصیه به زهد و قناعت و پرهیز می‎کند که ممکن است ابتدا این تصویر برای خواننده به وجود آید که این افکار، متأثر از اندیشه‎های عارفانه و صوفیانه اسلامی است؛ درحالی‎که به‎یقین باید دانست که این اندیشه‎ها متأثر از دین مانی و تا حدی متأثر از آیین مزدک است<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>.
۶۱٬۱۸۹

ویرایش