دیوان غزلیات اسیر شهرستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

اسیر، شاعر سبک هندی است و حتی وی را از بانیان این سـبک بشمار آورده‎اند. شبلی نعمانی، اسـیر را از جـمله شـاعرانـی می‎داند که با خلق معانی جدید و تازه باعث ترقی مکتب وقوع گشته‎اند.

نازک‎خیالی، بارزترین ویژگی شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] به نظر می‎رسد. شاید در پرتو همین خصلت شعری باشد که او را پیشرو شاعران سبک هندی معرفی کـرده‎انـد؛ به‎عنوان نمونه:

{{ب|''از غبار مـا فـلک تـعمیر زنـدان می‎کند''|2=''در دو عالم خـاطر انـدوهگین داریـم مـا''}}{{پایان شعر}}

همچنین آوردن خلاف مشهور (پارادوکس) و تشبیه تمثیل و تناظر تمثیلی دو مصراع از یک بیت٬ که از خصایص بارز و ممتاز سبک هندی است، در اشعار اسـیر شـواهـد متعدد دارد؛ از جمله در ابیات زیر:

{{ب|''باده چون زور آورد هشیار می‎سازد مـرا''|2=''خواب چون گردد گران بیدار می‎سازد مرا''}}

{{ب|''صبح را گل‎گونه می‎بخشد کف خاکسترم''|2=''سوختن رنگین‎تر از گلزار می‎سازد مـرا''}}

{{ب|''غفلتم تعمیر آگـاهی است دیـدم بـارها''|2=''چشم خواب‎آلود من بیدار می‎سازد مرا''}}{{پایان شعر}}

ترکیب‎های وصفی و اضافی و مجازی بدیع و گاه دور از ذهن در زبـان شـعر اسـیر بسامد نظرگیری دارد؛ از جمله این ترکیبات است:  

{{ب|''گر به دام افتد هوای گلستان در سر مرا''|2=''آتش پرواز گردد یـاد بـال و پـر مـرا''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''دیری است که زندانی دشت سفرم''|2=''عمری است که صـید قـفس پـروازم''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''شد وقت که می‎خوری همی پیشه کنم''|2=''دل را فــارغ ز سـنگ انـدیشه کـنم''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''از تماشا دیده نرگس چراغان مـی‎شود''|2='' گر ببیند شوخی چشمک‎زدن‎های تو را''}}

واژه‎های «نزاکت»، «فانوس» و به‎خصوص «آینه» در اشعار او پربسامد است و شاعر از آنـها ترکیب‎هایی چون «آینه جنون»، «آینه گل‎ها» و «گل نزاکت» ساخته است.

به‎هرحال [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] با خلق معانی پیچیده و خیال‎پردازی‎های بدیع و کاربرد استعارات دور از ذهن در میان شاعران سبک هندی خوش جای گرفت و در سیر تکاملی شـعر زمان خود سهمی بسزا یافت. بااین‎همه، همه اشعار [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] دارای ویژگی‎های سبک هندی نیست. در غزل‎هایی تتبع او از اشعار انوری و [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و پیروی از آن بزرگان هویداست؛ چـنان‎که در سروده‎ای با ذکر نام انوری، به استقبال قصیده او به مطلع:

{{ب|''ای نمک‎پـرورده لعـل تـو شـور دلبـری''|2=''از رخت آیــینه حــیرت گــلستان پری''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''کای به الحان ز همگنان ممتاز''|2=''نشـــنیدی ز بــلبل شــیراز''}}

{{ب|''«عاشقان کشتگان معشوقند''|2='' بـــرنیاید ز کشــتگان آواز»''}}{{پایان شعر}}

از ویژگی‎های بارز قصاید اسیر، جلوه‎گری ارادت او بـه رسـول اکـرم(ص) و ائـمه اطـهار(ع) است. وی با سرودن اشعاری با ردیف «امیرالمـؤمنین»، «یـا عـلی مـدد» و «[[امام على(ع)|علی بن ابی‎طالب]]»، نهایت حب و اشتیاق خود را به آن حضرت و اهل‎بیت نشـان داده است؛ به عنوان شاهد، مطلع چند قصیده او نقل می‎شود:

{{ب|''کام‎بخش قطره و دریا امیرالمؤمنین''|2='' مطلب دنیا و ما فیها امـیرالمـؤمنین''}}

{{ب|''مالک رقاب فتح و ظفر یا علی مدد ''|2='' از پا فـتاده‎ایـم دگـر یـا عـلی مـدد''}}

{{ب|''چراغ و چشم رسول خدا امام حسین ''|2='' چمن طراز دل مرتضی امـام حسـین''}}{{پایان شعر}}

{{ب|''از ثنای چارده معصوم پـاک''|2=''خیمه در گلزار عرفان می‎زنم''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص154</ref>.  

از میان قالب‎های شعری که [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آنها طبع‎آزمایی کرده، تسلط وی در غزل‎سرایی نمایان است. از جمله مشخصات غزلیات [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] گرایش شاعر به استفاده از اوزان کوتاه و توجه به وحدت موضوع است. از ویـژگی‎های قـصاید او می‎توان به تجدید مطلع اشاره کرد. شاید به دلیل وجود همین ابیات مصرع، بتوان به قصیده بودن برخی اشعارش حکم کرد؛ زیرا درون‎مایه قصاید وی بیشتر عشقی است<ref>ر.ک: همان، ص155</ref>.