پرش به محتوا

اشعار حکیم کسایی مروزی و تحقیقی در زندگانی و آثار او: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(لینک درون متنی)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۱: خط ۴۱:
اخلاص و ارادت حکیم کـسایی مـروزی به خاندان پیامبر(ص) به‎قدری والاست که سبب تخلصش را با نسبت او به تشیع و توجّه به حـدیث «کـسا» بـاید‎ مربوط دانست؛ ازاین‎رو وی در یکی از قصایدش عشق و مودّت خویش را نسبت به اهل‎بـیت(ع) در قـالب ابـیاتی زیبا که از ذوق سرشار و توانای او فوران‎ می‎کند‎، به رشته‎ی نظم درآورده است. او در آغاز این قصیده ابـتدا بـه تـرسیم اوضاع و احوال فردی جاهل و نادان که برای به دست آوردن اندوخته‎های‎ مادی‎ بیشتر، ولو از راه شک‎ و گمان‎، مـی‎پردازد؛ درحـالی‎که او را نهیب می‎زند وگوشزد می‎کند که زندگی خود را با تکیه بر وهـم و گـمان، تـباه نسازد، بلکه به‎سوی‎ یقین مطلق و سیره، راه‎ و روش‎ صحیح زندگی پیش رود؛ چراکـه هـمیشه در طوفان زندگی، زورق یا کشتی نجاتی که راه را بر آدمی بگشاید وجود دارد. شاعر مسیر حـق را تـنها نـزد اهل‎بیت(ع)‎ و خاندان‎ حضرت رسول(ص) می‎داند و آن کشتی نجات را در توسل به خاندان پیامبر(ص) معنا می‎کند. تـنها تـوسّل به اهل بیت مطهّر در سایه ایمان به خداوند باری تعالی است کـه آدمـی‎ را‎ در عـرصه‎های‎ مختلف زندگی یاری می‎نماید و او را از خطرهای شیطانی می‎رهاند:
اخلاص و ارادت حکیم کـسایی مـروزی به خاندان پیامبر(ص) به‎قدری والاست که سبب تخلصش را با نسبت او به تشیع و توجّه به حـدیث «کـسا» بـاید‎ مربوط دانست؛ ازاین‎رو وی در یکی از قصایدش عشق و مودّت خویش را نسبت به اهل‎بـیت(ع) در قـالب ابـیاتی زیبا که از ذوق سرشار و توانای او فوران‎ می‎کند‎، به رشته‎ی نظم درآورده است. او در آغاز این قصیده ابـتدا بـه تـرسیم اوضاع و احوال فردی جاهل و نادان که برای به دست آوردن اندوخته‎های‎ مادی‎ بیشتر، ولو از راه شک‎ و گمان‎، مـی‎پردازد؛ درحـالی‎که او را نهیب می‎زند وگوشزد می‎کند که زندگی خود را با تکیه بر وهـم و گـمان، تـباه نسازد، بلکه به‎سوی‎ یقین مطلق و سیره، راه‎ و روش‎ صحیح زندگی پیش رود؛ چراکـه هـمیشه در طوفان زندگی، زورق یا کشتی نجاتی که راه را بر آدمی بگشاید وجود دارد. شاعر مسیر حـق را تـنها نـزد اهل‎بیت(ع)‎ و خاندان‎ حضرت رسول(ص) می‎داند و آن کشتی نجات را در توسل به خاندان پیامبر(ص) معنا می‎کند. تـنها تـوسّل به اهل بیت مطهّر در سایه ایمان به خداوند باری تعالی است کـه آدمـی‎ را‎ در عـرصه‎های‎ مختلف زندگی یاری می‎نماید و او را از خطرهای شیطانی می‎رهاند:


'''تکیــه کنــد بــر گــمــان و کَــم کـنــد از‎ حــــق'''
{{شعر}}
تــــا کـــه بـــوَد غَــرقِ زرق جــاهــلِ احــمــق
{{ب|''تکیــه کنــد بــر گــمــان و کَــم کـنــد از‎ حــــق''|2=''تــــا کـــه بـــوَد غَــرقِ زرق جــاهــلِ احــمــق''}}
'''دســت بـشــوی از‎ گــمــان‎ و گِــرد‎ یقیـــن گَــرد'''
{{ب|''دســت بـشــوی از‎ گــمــان‎ و گِــرد‎ یقیـــن گَــرد''|2=''نقره‎ی پــاکــیــزه را مـــده بــــه مُــــزَوّق''}}
{{ب|''غــرق مــکــن خــویــش را چــراکــه ز طوفـــان''|2=''راه گــشــادســت ‎‎زی‎ ســفــیــنــه و زورق''}}
{{ب|''چیســت سـفـیـنــه جــز اهـل بــیــتِ مــــــحــمّـد''|2=''آن‎کــه هــمــیــشــه مـطـهّــرنــد و مُــصـدَّق''}}
{{پایان شعر}}


نقره‎ی پــاکــیــزه را مـــده بــــه مُــــزَوّق
'''غــرق مــکــن خــویــش را چــراکــه ز طوفـــان'''
راه گــشــادســت ‎‎زی‎ ســفــیــنــه و زورق
'''چیســت سـفـیـنــه جــز اهـل بــیــتِ مــــــحــمّـد'''
آن‎کــه هــمــیــشــه مـطـهّــرنــد و مُــصـدَّق
شاعر در ادامه‎ی قصیده‎ی فوق، پس از مدح و منقبت فضیلت‎های مـولای مـتقیان امیرالمؤمنین(ع) بار دیگر‎ مدح خاندان رسول و تـمسّک جـستن بـه مناقب و فضایل آن‎ها را والاتر و سزاوارتر از‎ پرداختن بـه قـصّه و افسانه‎های‎ کم‎ارزش می‎داند. در ادامه شاعر رونق اشعار خویش را در مدح و منقبت آل رسول اکرم(ص) و خـاندان بـزرگوار ایشان می‎داند؛ درحالی‎که شـاعران دیـگر فخر خـویش را در اشـعارشان در چـیزهای‎ دیگر می‎جویند:
شاعر در ادامه‎ی قصیده‎ی فوق، پس از مدح و منقبت فضیلت‎های مـولای مـتقیان امیرالمؤمنین(ع) بار دیگر‎ مدح خاندان رسول و تـمسّک جـستن بـه مناقب و فضایل آن‎ها را والاتر و سزاوارتر از‎ پرداختن بـه قـصّه و افسانه‎های‎ کم‎ارزش می‎داند. در ادامه شاعر رونق اشعار خویش را در مدح و منقبت آل رسول اکرم(ص) و خـاندان بـزرگوار ایشان می‎داند؛ درحالی‎که شـاعران دیـگر فخر خـویش را در اشـعارشان در چـیزهای‎ دیگر می‎جویند:
'''مــدحـــت آل رســـول از دل و جـــان خــــــوان'''
{{شعر}}
 
{{ب|''مــدحـــت آل رســـول از دل و جـــان خــــــوان''|2=''سـیـــر شـــو از قــصّـــه ســـریــر و خُــوَرنَـــق''}}
سـیـــر شـــو از قــصّـــه ســـریــر و خُــوَرنَـــق
{{ب|''بــاز شــو از نــســبــت هـــوی ســـوی ایــشــــان''|2=''چـــون نـَــسَــبِ غـــالــیــه بــه لادن و زنــبــــق''}}
'''بــاز شــو از نــســبــت هـــوی ســـوی ایــشــــان'''
{{ب|''رونــقِ اشــعـــار فــضــــلِ‎ آلِ‎ رســــول اســت''|2=''مُــلـک بــه دولــت بــیــار و شــــعـــر بـــه رونــــق''}}
چـــون نـَــسَــبِ غـــالــیــه بــه لادن و زنــبــــق
{{ب|''شـعـــر کســـایــی بـــــه مـــنــقــبــت بـُــوَد ای دل''|2=''فــخــر دگـــر شـــاعــران بـــه شـــعــر مُــطَبــَّــق''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: نامداری، ابراهیم و دیگران، ص72-71</ref>‏.   
'''رونــقِ اشــعـــار فــضــــلِ‎ آلِ‎ رســــول اســت'''
مُــلـک بــه دولــت بــیــار و شــــعـــر بـــه رونــــق
'''شـعـــر کســـایــی بـــــه مـــنــقــبــت بـُــوَد ای دل'''
فــخــر دگـــر شـــاعــران بـــه شـــعــر مُــطَبــَّــق'''<ref>ر.ک: نامداری، ابراهیم و دیگران، ص72-71</ref>‏.  '''


جای تأسف بسیار است دیوانی که به قول صاحب «النقض» و مؤلف «لباب الألباب»، همه مناقب خاندان علوی و اولاد اوست، امروزه از میان رفته است و از آن قصائد غرا و اشعار مطرا چیزی برای ما باقی نمانده است و در مدح این خاندان جز چند بیتی منقول در «لباب الألباب» و قصیده‎ای در مدح حیدر کرار اثری در دست نیست؛ اگرچه از همین مختصر رایحه ایمان و اعتقاد شاعر به مشام جان اهل حقیقت می‎رسد و آنچه موجب بقای ذکر او در این ایام و خلود نامش در این روزگار گردیده، همین اعتقاد وی به علی و آل طاهرین اوست<ref>ر.ک: مقدمه، ص22</ref>‏.   
جای تأسف بسیار است دیوانی که به قول صاحب «النقض» و مؤلف «لباب الألباب»، همه مناقب خاندان علوی و اولاد اوست، امروزه از میان رفته است و از آن قصائد غرا و اشعار مطرا چیزی برای ما باقی نمانده است و در مدح این خاندان جز چند بیتی منقول در «لباب الألباب» و قصیده‎ای در مدح حیدر کرار اثری در دست نیست؛ اگرچه از همین مختصر رایحه ایمان و اعتقاد شاعر به مشام جان اهل حقیقت می‎رسد و آنچه موجب بقای ذکر او در این ایام و خلود نامش در این روزگار گردیده، همین اعتقاد وی به علی و آل طاهرین اوست<ref>ر.ک: مقدمه، ص22</ref>‏.   
خط ۷۲: خط ۶۵:
دیگر از مختصات شیوه گفتار او آن است که در بیان تشبیهات، اساس کار را بر رنگ‎آمیزی و ذکر الوان مختلف قرار می‎دهد و در ترسیم مناظر از تناسب رنگ‎ها و مطابقت آنها استفاده می‎کند. بر صفحه سبز و زمردین باغ، گل‎های سرخ و زرد و بنفش شقایق و بنفشه را می‎نشاند و از پس ابرهای سیاه، رخساره سپید ماه را نشان می‎دهد؛ یا از شاخه‎های زیبای نارون و یاسمن و نسترن که در کنار هم روییده‎اند، آوای قمری و سار را به گوش می‎رساند. این خصیصه گفتار و شیوه او نه‎تنها در اشعاری است که در وصف طبیعت سروده است، بلکه در زهدیات و قطعات پندآمیز و اشعار موعظه نیز همین روش را به‎کار بسته است. پیری و عوارض آن را از سپید ‎شدن موی و سرفه و تنگی نفس، به زرگری تشبیه می‎کند که بی‎ کوره و دم، به ‎کار زرگری سرگرم است:  
دیگر از مختصات شیوه گفتار او آن است که در بیان تشبیهات، اساس کار را بر رنگ‎آمیزی و ذکر الوان مختلف قرار می‎دهد و در ترسیم مناظر از تناسب رنگ‎ها و مطابقت آنها استفاده می‎کند. بر صفحه سبز و زمردین باغ، گل‎های سرخ و زرد و بنفش شقایق و بنفشه را می‎نشاند و از پس ابرهای سیاه، رخساره سپید ماه را نشان می‎دهد؛ یا از شاخه‎های زیبای نارون و یاسمن و نسترن که در کنار هم روییده‎اند، آوای قمری و سار را به گوش می‎رساند. این خصیصه گفتار و شیوه او نه‎تنها در اشعاری است که در وصف طبیعت سروده است، بلکه در زهدیات و قطعات پندآمیز و اشعار موعظه نیز همین روش را به‎کار بسته است. پیری و عوارض آن را از سپید ‎شدن موی و سرفه و تنگی نفس، به زرگری تشبیه می‎کند که بی‎ کوره و دم، به ‎کار زرگری سرگرم است:  


'''پیری مرا به زرگری افکنده‎ای شگفت'''
{{شعر}}
بی‎ گاه و دود زردم و همواره سرف‎سرف
{{ب|''پیری مرا به زرگری افکنده‎ای شگفت''|2=''بی‎ گاه و دود زردم و همواره سرف‎سرف''}}
'''زرگر فرو نشاند کرف سیه به سیم '''
{{ب|''زرگر فرو نشاند کرف سیه به سیم''|2=''من باز برنشانم سیم سره بکرف''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص‎27-26</ref>‏.  '''
من باز برنشانم سیم سره بکرف'''<ref>ر.ک: همان، ص‎27-26</ref>‏.  '''
   
   
==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۸۵: خط ۷۷:
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.  
# مقدمه و متن کتاب.  
# نامداری، ابراهیم و دیگران، «بررسی تاریخی ادبیات متعهد شیعی در اشعار ابوفراس حمدانی و کسایی مروزی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات تاریخ و تمدن ایران و اسلام، زمستان 1395، دوره اول، شماره 4، صفحه 67 تا 78، به آدرس اینترنتی:
#[[:noormags:1202460|امداری، ابراهیم و دیگران، «بررسی تاریخی ادبیات متعهد شیعی در اشعار ابوفراس حمدانی و کسایی مروزی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات تاریخ و تمدن ایران و اسلام، زمستان 1395، دوره اول، شماره 4، صفحه 67 تا 78]].
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1202460


   
   
خط ۹۳: خط ۸۴:
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]
[[رده:قربانی-باقی زاده]]
 
[[رده:25 مرداد الی 24 شهریور]]
 
[[رده:سال97-25مرداد الی24 شهریور]]
[[رده:سال97-25مرداد الی24 شهریور]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش