۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
وقایع اتفاقیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''وقایع اتفاقیه: مجموعه گزارشهای خفیه نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال ۱۲۹۱ تا ۱۳۲۲ قمری''' كتابی، | '''وقایع اتفاقیه: مجموعه گزارشهای خفیه نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال ۱۲۹۱ تا ۱۳۲۲ قمری''' كتابی، درباره اوضاع ايران در سال‌هاى 1291 تا 1322 گزارش‌هايى را در بر دارد كه آنها را فردى ايرانى و تابع انگلستان به انگيزه نگاهبانى از منافع دولت متبوع خود سامان داده است. دولت انگليس وى را بر «وكالت‌خانه» خود در شيراز گمارد و او از ديد قانونى و اخلاقى موظف بود كه منافع آن را پاس بدارد و گزارش‌هايى را از اوضاع اقليم فارس (ولايت‌هاى جنوبى ايران) گرد آورد و به كمك مأموران و «خُفيه نويسان» خود هر هفته يا هر ماه يك بار آنها را به سفارت انگلستان بفرستد تا وزارت خارجه اين كشور بر پايه گزارش‌هاى وى، اوضاع ايران (دروازه هند) را بپايد و مأمورانش را در اين باره آموزش دهد و امپراطورى استعمارى كشورش را پاسدارى كند، اما به هر روى او به پيشرفت و دگرگونى اوضاع ايران نيز دل بسته بود. | ||
حكومت انگليس بر پايه همين گزارش‌ها و آگاهى به نفرت ملت ايران از حكومت قاجار، در جنبش آنان براى برپايى عد الت‌خانه، پشتيبانيشان مى‌كرد و درهاى سفارت‌خانه‌اش را به روى آنان مى‌گشود تا با برافتادن آن حكومت رو به زوال و پيوستن به محرومانى كه به زودى به قدرت مى‌رسيدند، بر سفره آنان بنشيند و هم‌چنان محترم بماند. نام و نشان نويسنده اين گزارش‌ها، دانسته نيست. | حكومت انگليس بر پايه همين گزارش‌ها و آگاهى به نفرت ملت ايران از حكومت قاجار، در جنبش آنان براى برپايى عد الت‌خانه، پشتيبانيشان مى‌كرد و درهاى سفارت‌خانه‌اش را به روى آنان مى‌گشود تا با برافتادن آن حكومت رو به زوال و پيوستن به محرومانى كه به زودى به قدرت مى‌رسيدند، بر سفره آنان بنشيند و هم‌چنان محترم بماند. نام و نشان نويسنده اين گزارش‌ها، دانسته نيست. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
اسناد گرد آمده در اين كتاب، گزارش‌هايى از «غُره ماه محرم سنه 1291» تا «سى‌ام ذيقعده 1321» در بر دارند. هر گزارشى | اسناد گرد آمده در اين كتاب، گزارش‌هايى از «غُره ماه محرم سنه 1291» تا «سى‌ام ذيقعده 1321» در بر دارند. هر گزارشى درباره دوره زمانى معينى مانند «از دهم جمادى الثانيه تا 29 جمادى الثانيه 1292» است. اين گزارش‌ها بر پايه هر يك از ماه‌هاى اين سال‌ها از يك‌ديگر جدا شده و موضوع‌هاى پراكنده و گسترده‌اى را در بر گرفته‌اند كه بدين شرح گزارش مى‌شوند: | ||
الف) حكومت و مأمورانش | الف) حكومت و مأمورانش | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
# شكايت‌ها و تظلم‌هاى مردم؛ | # شكايت‌ها و تظلم‌هاى مردم؛ | ||
#رسيدگى به دادخواهى‌ها؛ | #رسيدگى به دادخواهى‌ها؛ | ||
#صادر كردن احكام عجيب | #صادر كردن احكام عجيب درباره مردم؛ | ||
#پيش‌كش‌ها و تعارف‌هاى رايج براى شاه و ديگر حاكمان؛ | #پيش‌كش‌ها و تعارف‌هاى رايج براى شاه و ديگر حاكمان؛ | ||
#سهم حكومت از ارث مردم؛ | #سهم حكومت از ارث مردم؛ | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
#آيين‌ها (آداب و تشريفات و مراسم) مانند سلام‌ها و جشن‌ها، استقبال‌ها و بدرقه‌ها؛ | #آيين‌ها (آداب و تشريفات و مراسم) مانند سلام‌ها و جشن‌ها، استقبال‌ها و بدرقه‌ها؛ | ||
#انتصابات مأموران محلى، حاكمان و ولايت‌داران (ضباط ولايات)؛ | #انتصابات مأموران محلى، حاكمان و ولايت‌داران (ضباط ولايات)؛ | ||
#مزايده | #مزايده درباره جايگاه‌هاى حكومتى (مناصب)؛ | ||
#ديدگاه‌هاى افراد | #ديدگاه‌هاى افراد درباره حكومت. | ||
ب) ايلات و عشاير | ب) ايلات و عشاير | ||
| خط ۲۶۳: | خط ۲۶۳: | ||
5. تعزيه، شبيه‌خوانى. | 5. تعزيه، شبيه‌خوانى. | ||
افزون بر اين موضوع‌ها، بخش گسترده‌اى از گزارش‌ها | افزون بر اين موضوع‌ها، بخش گسترده‌اى از گزارش‌ها درباره درگذشت شخصيت‌ها (وفيات) مانند احمد شاه خان، مشير الملك، قوام الملك و... سامان يافته و از افراد شهيرى مانند ظهير الدوله، حسام السلطنه، صاحب ديوان و... در آنها ياد شده است. | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
مأمور نوشتن گزارش‌ها، پس از پاك‌نويس كردن آنها و فرستادنشان به مركز، هر يك را در دفترچه ويژه‌اى بايگانى كرده و با خط خوش ميرزايان وكالت‌خانه انگليس، به قلم آورده و ثبت نموده است. نمايه نام كسان و جاى‌ها و ايلات و قبيله‌ها و فهرستى دراز دامن | مأمور نوشتن گزارش‌ها، پس از پاك‌نويس كردن آنها و فرستادنشان به مركز، هر يك را در دفترچه ويژه‌اى بايگانى كرده و با خط خوش ميرزايان وكالت‌خانه انگليس، به قلم آورده و ثبت نموده است. نمايه نام كسان و جاى‌ها و ايلات و قبيله‌ها و فهرستى دراز دامن درباره برخى از موضوع‌هاى گزارش‌ها، در پايان كتاب وجود دارد. اين موضوع‌ها، به گفته خود مصحح تفننى است و همه موضوع‌هاى اسناد را در بر نمى‌گيرد. كسانى كه به چند نام خوانده مى‌شده‌اند نيز با همه عنوان‌ها و نام‌ها و با لقب معروفشان در نمايه نام‌ها ياد شده‌اند. مصحح شيوه‌هاى گوناگون نوشتن اين نام‌ها را نيز در اين نمايه فرو نگذارده و افزون بر اينها، تصويرهايى از شخصيت‌هاى ياد شده در سندها و نمونه‌هايى از نسخه‌هاى خطى آنها در كتاب آورده است. | ||
جاهاى تهى از كلمه در متن كتاب، بر خوانا نبودن برخى از واژگان نسخه‌هاى خطى اين گزارش‌ها دلالت مى‌كنند. لقب‌هاى عاريه‌اى و دراز افراد در روزگار قاجار، در سندها نيامده، اما اين كار به درون‌مايه گزارش آسيب نرسانده است. مصحح، عنوان تكرارىِ «وقايع اتفاقيه دار العلم شيراز از تاريخ...» را از آغاز هر گزارش بر مى‌دارد و تنها تاريخ آن را مى‌آورد. تاريخ‌ها كه در متن اصلى به حروف نوشته شده بودند در متن تصحيح شده با عدد آمده‌اند. | جاهاى تهى از كلمه در متن كتاب، بر خوانا نبودن برخى از واژگان نسخه‌هاى خطى اين گزارش‌ها دلالت مى‌كنند. لقب‌هاى عاريه‌اى و دراز افراد در روزگار قاجار، در سندها نيامده، اما اين كار به درون‌مايه گزارش آسيب نرسانده است. مصحح، عنوان تكرارىِ «وقايع اتفاقيه دار العلم شيراز از تاريخ...» را از آغاز هر گزارش بر مى‌دارد و تنها تاريخ آن را مى‌آورد. تاريخ‌ها كه در متن اصلى به حروف نوشته شده بودند در متن تصحيح شده با عدد آمده‌اند. | ||