وسيلة النجاة مع تعاليق آيت‌الله العظمی السيد محمدرضا الموسوي الگلپايگاني
| وسیله النجاه (المحشی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اصفهانی، سید ابوالحسن (نویسنده) گلپایگانی، سید محمدرضا (معلق) |
| ناشر | نیکنام (چاپخانه) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1393 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فقه جعفری - رساله عملیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 183/9 /الف6و5 1352 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
وسيلة النجاة فتاوى و رساله عمليه آیت‌الله سيد ابوالحسن موسوى اصفهانى و گسترش يافته رساله «ذخيرة الصالحين» ايشان است. مورد توجه جامعه فقهى شيعه قرار گرفت و فقهاى مختلف بر آن حاشيه زدند كه از جمله آنها آیت‌الله سيد محمدرضا موسوى گلپايگانى است.
كتاب حاضر متن وسيله به همراه حواشى ايشان است كه دربردارنده همه ابواب فقهى، به جز حدود و قصاص و ديات، و به زبان عربى مى‌باشد.
انگيزه تأليف
اين مرجع بزرگوار در مقدمه مى‌نويسد: كه حواشى متعدد بر رساله «ذخيرة الصالحين» زده بودم و استفتائات زيادى در فروع مختلف جواب داده و مراجعات بسيارى براى مسائل جديد داشتم و از من خواسته شده بود كه يك رساله عمليه جامع ارائه كنم؛ به همين جهت مصمم شدم مجموعه آن استفتائات و حواشى را با ذخيرة الصالحين تلفيق كنم و اين كتاب ماحصل آن تلاش‌هاست.
ساختار
به مانند جوامع فقهى از احكام تقليد و باب طهارت شروع و به ابواب مختلف معاملات ختم مى‌شود.
هر باب داراى چند فصل و هر فصل دربرگيرنده چندين مسئله و فرع فقهى مى‌باشد.
در ذيل متن كتاب تعليقات و نظرات متفاوت آيت‌الله گلپايگانى آمده است.
گزارش محتواى
با مقدمه‌اى درباره احكام تقليد و اجتهاد شروع و مكلف به دو قسم مقلّد و محتاط تقسيم شده و شرط محتاط بودن را علم به همه مسائل شرعى دانسته است.
به اعتقاد وى عملى كه بدون احتياط و تقليد انجام شود باطل مى‌باشد.
در ادامه شرايط مجتهد و مرجع تقليد را ذكر مى‌كند و به بررسى احكام فرعى آن مى‌پردازد.
تك تك ابواب فقهى به طور جداگانه مطرح و احكام و شرايط آن به ترتيب زير بيان مى‌شود:
كتاب الطهاره
در فصل اول آب‌ها را به مطلق و مضاف و مطلق را به قليل، جارى، آب چاه و آب باران تقسيم و احكام و شرايط استفاده از هر كدام را ذكر مى‌كند.
در فصل بعد احكام تخلى و نحوه طهارت بعد از آن و حكم آبى كه بعد از استنجاء به زمين مى‌ريزد و نحوه استبراء كردن از نجاست را بيان كرده است.
در اين كتاب احكام و شرايط وضو، موارد آن و آثار شرعى داشتن وضو، احكام وضوى جبيره و همچنين احكام و شرايط غسل و انواع آن بيان مى‌شود و در ضمن آن فروعات متعددى براى جنابت و شخصى كه جنب شده و حياضت و خانمى كه حيض شده و استحاضه و خانمى كه دچار اين پديده شده و خونى كه مادران پس از تولد فرزندشان مشاهده مى‌كنند ارائه مى‌گردد.
در ادامه اين فصل اعمال مربوط به ميت، غسل‌ها، كفن و دفن و نماز ميت و احكام و شرايط تيمم آمده است.
كتاب الصلاة
در آغاز اين باب مقدمات نماز اعم از: احكام نمازهاى واجب و زمان آنها، قبله، پوشش بدن، مكان نمازگزار، اذان و اقامه ذكر شده و پس از آن افعال و واجبات نماز مشتمل بر: نيت، تكبيره‌الاحرام، قيام، قرائت، ركوع و سجود، تشهد و سلام، ترتيب و موالات در كارهاى نماز به همراه فروعات متعددى كه براى هر كدام متصور است بيان مى‌شود.
پس از آن مبطلات نماز، شكيات و احكام خلل و نواقص نماز، نماز قضا، نماز استيجارى، نماز مسافر، نماز جماعت به همراه احكام و شرايط هر كدام ارائه شده است.
كتاب الصوم
اين باب با واجبات روزه شروع مى‌شود و در آن احكام نيت، هر آنچه كه بايد از آن در هنگام روزه دورى كرد، ثابت شدن هلال ماه رمضان و شوال، قضاى روزه، اقسام روزه و كفاره روزه آمده است. در پايان احكام و شرايط اعتكاف مورد بحث قرار گرفته است.
كتاب الزكاه
مؤلف در ابتداى اين مبحث اهميت زكات را مورد توجه قرار مى‌دهد و پس از آن كسانى را كه بايد زكات بدهند نام مى‌برد و شرايطشان را ذكر مى‌كند و همچنين اموالى را كه زكات به آنها تعلق مى‌گيرد به همراه نصابشان و اصنافى كه نيازمند زكات هستند برمى‌شمارد و فروعات همه را ذكر مى‌كند.
او در پايان مسئله زكات فطره را به عنوان صدقه‌اى كه بدن‌ها را سالم مى‌كند مورد بحث قرار مى‌دهد.
كتاب الخمس
در پايان جلد اول احكام و شرايط اموالى كه خمس به آنها تعلق مى‌گيرد و افراد و اصنافى كه مستحق گرفتن اين ماليات اسلامى هستند و نحوه تقسيم و گرفتن آن را بيان مى‌كند و به همين مناسبت مسائل مربوط به انفال را نيز مطرح مى‌نمايد.
كتاب المكاسب و المتاجر
اين عنوان يك تيتر كلى براى مباحث مربوط به كسب و كار و راه‌هاى درآمدزايى است كه ذيل آن شرايط كلى معاملات ذكر مى‌شود و در آن احكام و شرايط تجارت‌هاى حرام مانند خريد و فروش اعيان نجسه و آلات لهو و اجرت گرفتن براى كارهايى مانند تصويرگرى، غنا خواندن، سحر و جادو كردن و همچنين مستحبات و مكروهات تجارت و اهميت دانستن احكام شرعى مكاسب آمده است.
در ادامه تك‌تك ابواب مربوط به كسب و كار را ذكر مى‌كند و احكام و شرايط هر كدام را به طور مفصل بيان مى‌نمايد؛ مانند:
كتاب البيع كه در آن شروط متعاقدين و عوضين، شروط عقد بيع، خيارات و مواردى كه بايع يا مشترى اجازه فسخ معامله را دارند، بيع صرف و سلف، بيع حيوان، بيع ميوه، درختان و مزارع و مبحث ربا مورد بحث قرار مى‌گيرد.
كتاب الشفعه، كتاب الصلح، كتاب الإجارة، كتاب الجعالة، كتاب العارية، كتاب الوديعة، كتاب المضاربة، كتاب الشركة، كتاب المزارعة، كتاب المساقاة، كتاب‌الدين و القرض، كتاب الإقرار، كتاب الهبة، كتاب الوقف و الحبس و الصدقة، كتاب الوصية عناوين بحث‌هايى است كه در جلد دوم به احكام و شرايط آنها پرداخته شده و فروع متعددى براى هر كدام بيان گرديده است.
در جلد سوم ابتدا مسائل نذر و قسم و عهد آمده پس از آن كفارات و انواع آن و در ادمه احكام صيد و ذباحه (ذبح شرعى حيوان) و خوردنى‌ها و نوشيدنى‌ها ذكر شده است.
پس از آن سه كتاب كوچك ديگر مربوط به اموال يعنى كتاب الغضب، كتاب إحياء الموات و كتاب اللقطة آمده است.
در ادامه مسائل مربوط به خانواده، احكام و شرايط ازدواج و اقسام و آداب آن، احكام و شرايط و اقسام طلاق، طلاق خلع و مبارات و ظهار و ايلاء و لعان به طور مفصل مورد بحث قرار گرفته و در پايان مباحث مربوط به ميراث و موجبات ارث و موانع آن و شرايط ميراث خواران ذكر شده است.