موسيقی کبير فارابی

موسيقی کبير فارابی
پدیدآوران	فارابی، محمد بن محمد (نويسنده) بافنده، ابوالفضل (مترجم)
عنوان‌های دیگر	الموسیقی الکبیر ** الموسیقی الکبیر. فارسی
ناشر	پارت
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1375ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	موسیقی - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - نظریه - موسیقی ایرانی - تاریخ و نقد - موسیقی عربی - تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ف‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏9041 171 ML
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

موسیقی کبیر فارابی بخش سازها، ترجمه فارسی بخش سازهای کتاب «الموسيقي الكبير» ابونصر محمد بن محمد فارابی‌طرخان (257-339ق) است که با ترجمه ابوالفضل بافنده اسلام‌دوست، منتشر شده است.

اثر حاضر، تنها منبع ارزشمند بازمانده از موسیقی قدیم می‌باشد. فارابی در این کتاب، ما را با کلیه سازهای دوره خود و همچنین با موسیقی آن زمان آشنا ساخته و ابعاد و دستان‌ها که همان فواصل موسیقایی است را کاملا تشریح نموده است و در مورد هم‌خوانی سازها و آوازها و ریتم، به‌طور گسترده‌ای سخن گفته است.

کتاب «الموسيقي الكبير»، بسیار حجیم است، ولذا ترجمه و تحقیق فقط در مورد بخش‌هایی از آن امکان‌پذیر است که بخش سازشناسی در اثر حاضر از آن جمله می‌باشد. فارابی در این بخش، به تشریح دقیق نغمات موسیقایی در سازهای مختلف پرداخته و سازهایی چون عود، طنبور خراسانی، طنبور بغدادی، مزامیر (نی‌ها) و انواع آن (مثل دونای و سرنا)، رباب و معازف (از قبیل: قانون و چنگ و سنتور) را مورد بررسی قرار داده است. این کتاب دو جلدی بوده که متأسفانه جلد دوم آن، به‌مرور زمان، از بین رفته است. فارابی این کتاب را به دو قسمت تقسیم نموده که قسمت اول، داخل شدن به هنر موسیقی است و قسمت دوم، فقط به هنر موسیقی اختصاص دارد. وی در کتاب، از سه هنر نام می‌برد و کتاب بر این سه هنر استوار است، به قرار زیر:

1. هنر اول در مورد اسطقسات؛ یعنی اصول اولیه و ارکان اصلی موسیقی.
2. هنر دوم، در مورد سازهای موسیقی و نغمه‌های محسوس در آن.
3. هنر سوم در مورد آواز.

ترجمه کتاب، سلیس و روان بوده و مترجم سعی نموده است تا حد ممکن، اصل امانت در ترجمه را به‌خوبی رعایت کند. بخشی از ترجمه:

متن:

«آلة العود: و نبتدي من هذه بتلخيص أمر المعود؛ إذ كان أشهر الآلات و هذه الآلة من الآلات التي تحدث فيها النغم بقسمة الأوتار الموضوعة فيها».

ترجمه:

«عود: یکی از وسایل موسیقی عود می‌باشد که مقاله با این ساز شروع می‌شود؛ زیرا مشهوترین ساز موسیقی است. در این ساز، صدای نت‌ها به نسبت محل سیم‌ها و همچنین دستان‌ها بستگی دارد».

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. محمد بن محمد، فارابی، «الموسيقي الكبير»، قاهره، دارالكتب العربية للطباعة و النشر، 1375ش.