موسوعة أقوال الإمام أحمد بن محمد بن حنبل في رجال الحديث و علله
| موسوعة أقوال الإمام أحمد بن حنبل فی رجال الحدیث و علله | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوری، سید ابوالمعاطی (نويسنده)
عید، احمد عبدالرزاق (گردآورنده) خلیل، محمود محمد (گردآورنده) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1417ق - 1997م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /ن۹م۸ 114 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موسوعة أقوال الإمام أحمد بن محمد بن حنبل في رجال الحديث و علله، مشتمل بر سخنان امام احمد بن حنبل (164-241ق) در موضوع رجال حدیث و جرح و تعدیل روات است که توسط سید ابوالمعاطی نوری، احمد عبدالرزاق عید و محمود محمد خلیل گردآوری و مرتب شده است.
محققین کتاب در مقدمه، هدف از تدوین این کتاب را گردآوری اقوال علمای حدیث متقدم، از مصادر اصلی، در ضمن یک موسوعه دانسته‌اند[۱].
در گردآوری سخنان احمد بن حنبل آن‌گونه که در مقدمه کتاب آمده، از شانزده اثر استفاده شده که «العلل و معرفة الرجال» و چند اثر دیگر از احمد و نیز «التاريخ الكبير» بخاری؛ «الجرح و التعديل» ابن ابی‌حاتم، «تاريخ بغداد» خطیب بغدادی و «ميزان الاعتدال» ذهبی از آن جمله‌اند[۲].
مباحث کتاب در چهار جلد و دوازده باب ارائه شده است. در باب اول، اسامی روات به‌ترتیب حروف الفبا تا بخشی از جلد چهارم ادامه یافته است. پس از آن در سایر ابواب به‌ترتیب اقوال احمد بن حنبل با ذکر ابناء، انساب، نساء، کنیه‌ها، اهل امصار (شهرها)، تفسیر قرآن و حدیث، علل حدیث، مصطلحات حدیثی، اهل اهواء و بدع، غزوات و فتن و ملاحم گردآوری و ارائه شده است. در مجموع 4336 سخن از احمد بن حنبل در این موسوعه ارائه شده است.
اولین شخصیتی که در کتاب از او بحث شده، آدم بن ابی‌ایاس عسقلانی است که اصالتاً خراسانی و بزرگ‌شده بغداد بوده است. شنیده‌های ابوحاتم رازی، ابوداود، آجری، ابوزرعه دمشقی و چند تن دیگر در رابطه با وی مطرح شده است. در منابع در رابطه با او از تعبیر «كان مكيناً عند شعبة» یاد شده تا جایی‌که یوسف بن بحر نوشته از احمد بن حنبل شنیدم که شعبه در بغداد مجلس درس داشت و تنها کسی که در مجلس او می‌نوشت، آدم بن ابی‌ایاس بود؛ او درحالی‌که ایستاده بود املای شعبه را می‌شنید و می‌نوشت[۳].
اگرچه از شخصیت‌هایی چون آدم بن ابی‌ایاس در منابع متعدد سخن رفته است، اما در موارد متعدد تنها به کلام یک یا دو تن بسنده شده است؛ به‌عنوان مثال در رابطه با حبیب بن ابی‌مرزوق رقی از عبدالله بن احمد نقل شده که از پدرش درباره وی می‌پرسد و پاسخ می‌شنود: «ما أری به بأسا» (اشکالی درباره او نمی‌بینم)[۴]. در انتهای هریک از اقوال به منبع آن با ذکر جلد و صفحه اشاره شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.