منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای (نظام بینشی، منشی و کنشی)
| منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای (نظام بینشی، منشی و کنشی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خسروپناه، عبدالحسین (نويسنده) |
| ناشر | پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی. سازمان انتشارات |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1398ش - 1402ش |
| چاپ | 9 |
| شابک | 978-600-108-386-0 |
| موضوع | خامنهای، سید علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، 1318 - -- نقد و تفسیر - خامنهاي، سيدعلي، رهبر جمهوري اسلامي ايران، 1318 - -- دیدگاه درباره اسلام - موسوی خمینی، سید روحالله، 1279 - 1368 - دیدگاه درباره اسلام و سیاست |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | 8م5خ 1696 DSR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای (نظام بینشی، منشی و کنشی)، تألیف عبدالحسین خسروپناه (متولد 1345ش) استاد فلسفه و جمعی از پژوهشگران است. این کتاب با هدف تدوین و تبیین جامع نظام فکری آیتالله العظمی خامنهای (مدظلهالعالی)، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در ابعاد جهانبینی (نظام بینشی)، رفتاری (نظام منشی) و کنشی (نظام عملی) نگارش یافته است.
انگیزه نگارش
انگیزه اصلی نگارش این اثر، نیاز به تدوین یک منظومه فکری جامع و نظاممند از اندیشههای رهبر انقلاب اسلامی، آیتالله العظمی خامنهای (مدظلهالعالی)، بوده است. این پژوهش در راستای «حرکت تکاملی انسانها» و «رساندن آنها به مقام بندگی» انجام شده است. مؤلفان معتقدند که برای تحقق اهداف متعالی و بازسازی تمدن اسلامی، نیاز به یک «معرفت دینی ژرف و کارآمد» وجود دارد. این اثر، تلاشی است برای استخراج «نظامهای اسلامی» از قرآن، سنت و سیره معصومین(ع) و کاربرد آن در اندیشه مقام معظم رهبری. همچنین، پژوهشگران با این انگیزه که اندیشه دینی باید بهصورت «نظاممند» و «هماهنگ» ارائه شود، به دنبال «رفع ابهامات و شبهات» و «تقویت مبانی نظری انقلاب اسلامی» بودهاند.
اهمیت کتاب
این اثر به دلایل متعددی از اهمیت بالایی برخوردار است:
- جامعیت و انسجامبخشی به یک منظومه فکری: کتاب با هدف ارائه یک «نظامواره فکری هماهنگ» از اندیشههای آیتالله العظمی خامنهای (مدظلهالعالی) تدوین شده است. این جامعیت به مخاطب کمک میکند تا تصویر کلی و منسجمی از «اندیشه دینی» و «سیاستگذاری اسلامی» به دست آورد.
- مرجعیت علمی و پژوهشی: این مجموعه بهعنوان یک «مرجع معتبر» برای شناخت «نظام فکری رهبر انقلاب» مطرح است و تلاش میکند «پاسخهای روشنگرانه» برای پرسشهای مربوط به حوزههای فکری، فرهنگی و اجتماعی ارائه دهد.
- راهنمای عملی برای جامعه و مسئولان: این کتاب صرفاً یک اثر نظری نیست، بلکه به دنبال ارائه «نظامی کاربردی» است که میتواند «راهبردهای عملی» را برای تحقق «اهداف جامعه مطلوب اسلامی» ارائه دهد. به این معنا که نظام فکری رهبری را بهصورت یک «نظام بینشی، منشی و کنشی» برای «تحقق اهداف اسلامی» بیان میکند.
ساختار
مطالب کتاب در چهار بخش، در دو جلد، تنظیم شده و هر بخش شامل فصول و گفتارهای متعددی است.
سبک نگارش
- روشمند و نظاممند: نویسندگان از «روش مطالعه نظاممند» و «روش تجزیهگرایانه» استفاده کردهاند تا «اجزا» و «عوامل» منظومه فکری را بهصورت «هماهنگ» و «هدفمند» بررسی کنند.
- مستند و منبعمحور: تأکید بر استناد به «منابع اصلی» مانند «بیانات»، «مکتوبات» و «سخنرانیهای» آیتالله العظمی خامنهای (مدظلهالعالی) و پرهیز از نقل قول غیر مستقیم، از ویژگیهای نگارش است.
- تحلیلی و تفصیلی: محتوا نهتنها بهصورت «کلی»، بلکه با «جزئیات» بررسی شده و «رابطه اجزا با یکدیگر» و «اثرگذاری» آنها بر کل نظام مورد تأکید قرار گرفته است.
- کاربردی و هدفگرا: نگارش بهگونهای است که «مفاهیم» را در راستای «تحقق اهداف اسلامی» تبیین کرده و «آسیبشناسی» و «راهکارها» را برای «اجرای عدالت اجتماعی» ارائه میدهد.
- اجتناب از تکرار و حشو: در نگارش مقالات این مجموعه بر «کوتاهی» و «ایجاز» و «پرهیز از تکرار مطالب» تأکید شده است.
گزارش محتوا
جلد اول، بخش اول تا سوم را در خود جای داده است و جلد دوم، ادامه بخش سوم و بخش چهارم را.
- بخش اول (نظامهای بینشی و نگرشی (جهانبینی اسلامی)): این بخش به مبانی نظری و جهانبینی آیتالله خامنهای (مدظلهالعالی) در خصوص اسلام میپردازد. فصول آن عبارت است از:
- منطق فهم اسلام: به تبیین مفهوم دین، منابع معرفت دینی (مانند قرآن، سنت، عقل، فلسفه و تاریخ) و موانع و آسیبهای معرفت دینی میپردازد.
- خداشناسی توحیدی: بر محور توحید ذات، افعال، صفات الهی، حاکمیت و عبادت است و نقش توحید در عرصههای فردی و اجتماعی و آثار آن را بررسی میکند.
- ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری: مفهوم ولایت، اهمیت و جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، ویژگیهای پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) و نقش ولایت در عرصههای مختلف اجتماعی و تحقق اهداف انقلاب اسلامی را تبیین مینماید.
- اسلامشناسی: ماهیت اسلام، اهداف و مقاصد آن و ویژگیهای جامعه اسلامی مطلوب را شرح میدهد و به مباحثی چون «قسط و عدالت»، «حیات طیبه» و «مهدویت» میپردازد.
- جهانشناسی اسلامی: به هستیشناسی اسلامی، جهانآفریننده، نظم و هماهنگی و اتقان جهان، هدفداری جهان و حاکمیت نظام علی و معلولی در جهان میپردازد.
- انسانشناسی اسلامی: به ماهیت، حقیقت، فطرت، ویژگیها و نیازهای انسان، عدالت، آزادی، امنیت، آرامش، امید، مسئله زن و مرد و حقوق بشر از منظر اسلام میپردازد.
- جامعه اسلامی: به اهداف جامعه مطلوب اسلامی و شاخصهها و آسیبشناسی آن میپردازد[۱].
- بخش دوم (نظامهای منشی و رفتاری (معنویت، اخلاق و عبادت)): این بخش، به تبیین ابعاد رفتاری و اخلاقی در منظومه فکری رهبری میپردازد. فصول آن عبارت است از:
- نظام معنویت اسلامی: تعریف معنویت، اهداف آن و عوامل مؤثر بر تحقق معنویت (مانند ایمان، تقوا، زهد، دعا و قرآن) را بررسی میکند.
- نظام اخلاق اسلامی: به ضرورت تدوین نظام اخلاقی، جایگاه آن در فرهنگ عمومی، مبانی و اهداف نظام اخلاقی و ویژگیهای اصلی شیوه نگارش کتاب (مانند فضائل و رذائل اخلاقی، اخلاق معلمان و استادان) میپردازد.
- نظام تربیت اسلامی: تعریف تربیت، مبانی، اهداف (اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، رفتاری)، روشها و موانع تربیت (فردی و اجتماعی) را بررسی میکند.
- نظام عبادی اسلامی: تعریف عبادت، چیستی، معنای لغوی و اصطلاحی، ارکان و اهداف آن و جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، همچنین مبانی، موانع و اقسام عبادات (نماز، روزه، حج، زکات) را مورد بحث قرار میدهد[۲].
- بخش سوم (نظامهای اجتماعی اسلامی): این بخش، به بررسی سیستمها و نهادهای اجتماعی در چارچوب اندیشه اسلامی میپردازد. فصول آن عبارت است از:
- نظام فرهنگ اسلامی: تعریف فرهنگ، اهمیت و جایگاه آن، ابعاد فرهنگ، بیماریهای فرهنگ (مانند غفلت، خواب، بیغیرتی) و راهبردهای مقابله با تهاجم فرهنگی را شرح میدهد.
- نظام علم اسلامی: به چیستی علم، ارزش و فضیلت علم، رابطه علم و دین، جایگاه نظام علمی، اهداف، مبانی و موانع علم، ضرورت نوسازی در نظام علمی و نهادهای آموزشی میپردازد.
- نظام مدیریت اسلامی: تعریف مدیریت، جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، مبانی (مانند هماهنگی دین و دنیا، پیوستگی دنیا و آخرت)، آرمان و رفاه و اصول مدیریت (مانند عدالت، استقلال و رهایی از وابستگی، تصمیمگیری) را بیان میکند[۳].
- نظام سیاست اسلامی: به چیستی حکومت، گونهشناسی حکومت، مبانی و اهداف نظام سیاسی (مانند آزادی، عدالت، اهداف نهایی) و اصول راهبردی (مانند اصل شهروندی، اصل آزادی، اصل حق حاکمیت) میپردازد.
- نظام اقتصاد اسلامی: به چیستی و اهداف نظام اقتصادی، جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، مبانی و اهداف (مانند تولید، خودکفایی، اشتغال، حل مشکل تورم) و اصول (مانند عدالت، امنیت اقتصادی) میپردازد.
- نظام حقوق اسلامی: به چیستی و اهداف نظام حقوقی، جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، مبانی و اهداف (مانند حقوق بشر، حقوق دولت) و اصول (مانند قانونی بودن جرم و مجازات، اسلامی بودن قوانین) میپردازد.
- نظام قضایی اسلامی: به چیستی و اهداف نظام قضایی، جایگاه آن در منظومه فکری رهبری، ارکان (مانند قوانین، کارگزاران)، اخلاق و آداب قضاوت، آیین رسیدگی و حقوق مترافعین میپردازد.
- نظام امنیتی - دفاعی اسلامی: به تعریف امنیت و دفاع، اهمیت و گونهشناسی امنیت (مانند فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، نظامی، قضایی) و مبانی دفاع و نیروهای دفاعی (مانند بسیج، سپاه پاسداران و ارتش) میپردازد[۴].
- بخش چهارم (اهداف اجتماعی اسلام): این بخش، بر اهداف نهایی نظام اسلامی تمرکز دارد. فصول آن عبارت است از:
- استقلال اسلامی: به تعریف، جایگاه استقلال در اندیشه رهبری، مبانی، انواع و راهبردهای استقلال (مانند استقلال ملی، عزت و اقتدار ملی، مقابله با جنگ نرم) میپردازد.
- آزادی اسلامی: به چیستی آزادی، ضرورت و جایگاه آن، ملاکها و مصادیق آن (مانند آزادی عقیده، فکر و بیان، مطبوعات، زن)، آسیبشناسی و مرزهای آزادی میپردازد.
- عدالت اسلامی: به چیستی و جایگاه عدالت، مبانی و اصول (مانند عدالت فردی و اجتماعی)، موانع و آسیبها (مانند ثروتاندوزی، موانع خارجی) و راهبردهای تحقق عدالت اجتماعی میپردازد.
- پیشرفت اسلامی: به تعریف مفهوم پیشرفت، مبانی و اهداف آن، الگوهای پیشرفت و مقایسه آن با مدلهای غربی، و عوامل پیشرفت و انحطاط مسلمانان (مانند عوامل داخلی و خارجی) میپردازد.
- تمدن اسلامی: به چیستی تمدن، انواع آن (مانند تمدن اسلامی، جدید، مادی و معنوی)، جایگاه آن در منظومه فکری رهبری و عوامل پیدایش و افول تمدن (مانند استعمار و استکبار) میپردازد[۵].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.