مرحلة التشيع في المغرب العربي و أثرها في الحياة الأدبية
مرحلة التشيع في المغرب العربي و أثرها في الحياة الأدبية، اثر محمد طه حاجری، رساله‌ای است مختصر پیرامون تشیع در کشور مغرب (مراکش) و تأثير آن در زندگی ادبی، در دولت فاطمیان که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
| مرحلة التشيع في المغرب العربي و أثرها في الحياة الأدبية | |
|---|---|
 | |
| ناشر | دار النهضه العربيه |
| مکان نشر | بيروت |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شيعه - مغرب - تاريخ=مغرب - تاريخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، فاقد مقدمه بوده و مطالب در هفت فصل، تنظیم شده است.
نویسنده در ابتدا، اوضاع سیاسی مغرب در اوایل قیام دولت عبیدیان را بررسی نموده و سپس، ضمن بحث پیرامون فعالیتهای فکری، دینی، عقلی و ادبی این دولت، به معرفی ابن هانی اندلسی و بررسی نقش وی در انتقال پایتخت حکومت فاطمیان به قاهره در مصر پرداخته است.
گزارش محتوا
در فصل نخست، به بررسی اوضاع سیاسی مغرب در اوایل قیام دولت عبیدیان، در حدود اواخر قرن سوم هجری، پرداخته شده است. در این برهه تاریخی، اوضاع سیاسی مراکش، در اضطراب و هرج و مرج بوده و این کشور، در مرحله‌ای از تحول به سر می‌برده است. در چنین وضعیتی، مذهب تشیع، وارد این کشور شده و به عقیده نویسنده، این ورود، همراه با تحولی بزرگ و مهم بوده است. به باور وی، این تشیع، که تشیع جدیدی بود، تفاوتهای بسیاری با تشیعی داشت که در شرق اسلامی و در فارس وجود داشت[۱].
در فصل دوم، به معرفی فعالیتهای فکری و دینی در دولت عبیدیان پرداخته شده است. به اعتقاد نویسنده، در نگاه اول و ابتدایی به تاریخ دولت عبیدیان در این فتره تاریخی (اواخر قرن سوم) و تأمل در اوضاع اجتماعی، فکری و مذهبی این دولت، می‌توان دریافت که دولت عبیدیان که جایگزین دولت اغالبه در آفریقا، ادارسه در مغرب اقصی، دولت رستمیان در تاهرت و دولت بنی‌مدرار در سحلجاسه گردید، از حیث اهداف سیاسی و مذهبی، دارای اختلافات اساسی و اصلی با این دول بوده است. نویسنده در ادامه، ضمن توضیح این امر و اشاره به این اختلافات، به بیان فرق میان تشیع موجود در این سرزمین با تشیع در زادگاه اصلی آن، یعنی عراق و فارس پرداخته است[۲].
در فصل سوم، به بحث پیرامون زندگی خردمندانه و مذهبی و دینی در اولین فتره از مراحل تشیع در مراکش که عبارت است از آغاز دعوت ابوسفیان و حلوانی (از داعیان اسماعیلیه در مراکش)، پرداخته شده است[۳].
در فصل چهارم، حیات ادبی در دوران المعزلدین‌الله فاطمی، بررسی شده است. این فتره تاریخی که مصادف است با اواخر سال 336ق، دوران درگیری‌های طولانی و تلخ میان خلفای بنیعبید می‌باشد که در حدود 25 سال بوده و از آن زمان تا انقراض دولت عبیدیان در مغرب و انتقال آن به مصر، طول کشیده است. نویسنده در این فصل، به بررسی برخی از خطابه‌ها و نامه‌ها، از جمله خطبه‌ها و نامه‌هایی که توسط قاضی نعمان نوشته شده، به بحث پیرامون حیات ادبی این دوران پرداخته است[۴].
در فصل پنجم، به معرفی ابوالقاسم محمد بن هانی ازدی اندلسی، معروف به ابن هانی، از شعرای اسماعیلیه اواخر دوره امویان در اندلس و عصر فاطمیان در مغرب پرداخته شده است[۵].
در فصل ششم، به بررسی نقش ابن هانی در انتقال دولت فاطمی به مصر پرداخته شده است[۶] و در فصل هفتم، تشیع در کشور مغرب بعد از انتقال دولت عبیدیان به مصر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۸]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.