مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی به ضمیمۀ «وطن دیلی»
| مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی به ضمیمۀ «وطن دیلی» | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | باقریان موحد، سیدرضا (نویسنده)
رشدیه، بهدخت (محقق) آذرنيا، قدرت‌الله (مترجم) |
| ناشر | کتاب طه |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | يکم |
| شابک | 1ـ22ـ5228ـ622ـ978 |
| موضوع | رشديه، حسن، 1229 - 1323 رشديه، حسن، 1229 - 1323 -- خاطرات |
| کد کنگره | 3م5ر / 1453 DSR |
مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی به ضمیمۀ «وطن دیلی» تألیف به کوشش سید رضا باقریان موحد با همکاری بهدخت رشدیه، و با ترجمه قدرت‌الله آذرنیا؛ مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی، سومین اثر از مجموعۀ رشدیه‌پژوهی است که شامل بازخوانی چهار دفتر خاطرات و سه دفتر یادداشت میرزا حسن رشدیه تبریزی است.
ساختار
کتاب در پنج دفتر تدوین شده است.
گزارش کتاب
مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی، سومین اثر از مجموعۀ رشدیه‌پژوهی است که شامل بازخوانی چهار دفتر خاطرات و سه دفتر یادداشت میرزا حسن رشدیه تبریزی است. با انتشار این سه‌گانه (مجموعه آثار میرزا حسن رشدیه تبریزی، مجموعه اسناد میرزا حسن رشدیه تبریزی، مجموعه خاطرات میرزا حسن رشدیه تبریزی) روزنه‌هایی به تاریکخانۀ تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران به‌ویژه تاریخ علم و آموزش و پرورش نوین ایران گشوده خواهد شد.
در این مجموعه با خاطرات فردی به طور مستقیم و بدون دخل و تصرف آشنا می‌شویم که به اعتراف دوست و دشمن، خدمات او به فرهنگ و تمدن این آب و خاک، فراموش‌شدنی نیست. از رشدیه با القابی چون «پدر آموزش و پرورش نوین ایران»، «بنیان‌گذار آموزش و پرورش نوین ایران»، «پدر فرهنگ نوین ایران»، «پدر مدارس جدیده در ایران»، «مؤسس اولین دبستان در ایران» و ... یاد می‌شود؛ ولی لقب و عنوانی که خود او دوست داشت و همیشه با این عنوان امضا می‌کرد، «پیر معارف» بود که الحق والانصاف برازندۀ اوست.
موضوع اصلی این خاطرات، شرح اشتیاق و تحمل سختی‌ها و مشقاتی است که رشدیه در راستای بنیان‌گذاری این راه جدید متحمل شده است. رشدیه با زبانی دردآلود و گله‌مند به بیان دردسرها و تکفیرها و آوارگی‌های خود می‌پردازد و از بزرگان کشور می‌خواهد که برای رسیدن به نتیجۀ مطلوب و اصلاح نظام آموزش و پرورش یاری‌اش کنند.
این مجموعه شامل بازخوانی چهار دفتر خاطرات است که سه دفتر آن در گذشته منتشر شده بود؛ این سه دفتر، شرح خدمات و مبارزات سیاسی رشدیه در راستای قیام مشروطه بود و جستجوگران تعلیم و تربیت نوین ایران را چندان سیراب نمی‌کرد. از سوی دیگر به دلیل دخل و تصرف در رسم‌الخط نویسنده و برخی یادداشت‌ها و اظهارنظرهای مصحح در مقدمه یا پاورقی‌ها، اندکی از اصالت خود دور شده بود؛ از این‌رو ضرورت داشت که این سه دفتر مجدداً بازخوانی شوند و با حفظ رسم‌الخط و ویژگی سبکی نویسنده بازنشر شود.
دفتر چهارم این مجموعه، تازه‌یاب است و برای نخستین بار منتشر می‌شود. رشدیه در این دفتر، خاطرات سفر پرماجرای خود از تبریز به تفلیس، بادکوبه، استانبول، بیروت، قاهره، ایروان، پطربورغ و مسکو را شرح می‌دهد و نکات تازه‌ای از تحصیل در دارالمتعلمین فرانسوی‌ها در بیروت و فراگیری الفبای صوتی و بومی‌سازی آن مهارت‌ها در راستای بهبود فرایند آموزش الفبای فارسی را تشریح می‌کند که بسیار جالب و درس‌آموز است.
دفتر پنجم این مجموعه، شامل سه یادداشت و دست‌نوشتۀ رشدیه است که نه می‌توان بر آنها عنوان دفتر خاطرات گذاشت و نه کتاب مستقل و نه نامه؛ بنابراین در پایان این کتاب آورده شده است.
اما کتاب «وطن دیلی» اولین و آخرین کتاب است که رشدیه به زبان ترکی نوشته و برای آموزش زبان ترکی ویژۀ فارسی‌زبانان مقیم تفلیس و ایروان و ... منتشر کرده است. متأسفانه این کتاب صفحات آغاز و پایان ندارد؛ از این‌رو همین یافته‌های ناقص به این شکل منتشر شده است تا در آینده نسخۀ کامل آن به چاپ برسد. به منظور بهره‌بردن فارسی‌زبانان از این کتاب و استفادۀ بیشتر از این گنجینۀ علمی، این اثر به فارسی ترجمه شده است. در این ترجمۀ تحت‌اللفظی، فقط ترکیبات و جملات ترکی به فارسی ترجمه شده و در برخی موارد هم تصویر صفحات آمده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات