ع‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ک‌ ش‍ی‍رازی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌

نورالدین محمد شیرازی
نام کامل	نورالدین محمد عبدالله شیرازی
نام‌های دیگر	عین الملک شیرازی
لقب	حکیم عین الملک
نام پدر	حکیم عین الملک دولتی شیرازی
محل تولد	هند، هند
محل زندگی	هند
خویشاوندان	نواده دختری محقق دوانی، خواهرزاده قاضی نورالله و ابوالفضل علامی
دین	اسلام
پیشه	پزشک، ادیب، فیلسوف
منصب	پزشک دربار گورکانیان هند
اطلاعات علمی
علایق پژوهشی	پزشکی، داروشناسی، لغت‌شناسی پزشکی
اساتید	حکیم عین الملک شیرازی (پدر) ابوالخیر بن مبارک (دایی)
برخی آثار	الفاظ الأدوية قسطاس الاطباء طب داراشکوهی

نورالدین محمد شیرازی (قرن یازدهم هجری قمری)، حکیم، پزشک مؤلف و اندیشمند مشهور سده یازدهم هجری در دربار پادشاهان گورکانی در هند است. وی معروف به عین‌الملک شیرازی و از نوادگان دختری محقق دوانی بوده است. نورالدین محمد در دربار گورکانیان هند به ویژه نزد شاه جهان و شاهزاده داراشکوه مقام والایی داشت و تألیفات متعددی در زمینه پزشکی، داروشناسی و لغت‌شناسی پزشکی از خود به جای گذاشته است.

ولادت

نورالدین محمد عبدالله شیرازی در هند به دنیا آمد. پدرش حکیم عین الملک شیرازی (درگذشته ۱۰۰۳ ق) از پزشکان نامدار دوره صفویه بود و از نوادگان دختری محقق دوانی و خواهرزاده قاضی نورالله و ابوالفضل علامی محسوب می‌شد که شیراز را ترک کرد و به دربار پادشاهان بابری هند رفت. وی از نوادگان دختری محقق دوانی و خواهرزاده قاضی نورالله و ابوالفضل علامی محسوب می‌شد.

تحصیلات

نورالدین محمد تحصیلات خود را نزد پدرش حکیم عین الملک و دایی خود ابوالخیر بن مبارک و دیگر دانشمندان عصر آغاز کرد. وی در علوم مختلف از جمله حکمت، طب، الهیات و ادبیات به تحصیل پرداخت تا اینکه در این علوم به جایگاهی ممتاز دست یافت.

فعالیت‌ها

• حضور در دربار گورکانیان هند در دوره شاه جهان (۱۰۳۷-۱۰۶۸ قمری)
• دریافت لقب عین الملکی از دربار گورکانی
• پزشک مخصوص شاهزاده محمد داراشکوه (پسر ارشد شاه جهان)
• تألیف کتب متعدد در زمینه پزشکی و داروشناسی
• گردآوری و تدوین دانش پزشکی یونانی و آیورودا
• فعالیت در زمینه لغت‌شناسی پزشکی و فرهنگ‌نویسی
• از نزدیکان و مشاوران علمی دربار شاه جهان

آثار

کتاب‌ها

• الفاظ الادویه (تألیف ۱۰۳۸ قمری) - فرهنگ داروشناسی به زبان‌های فارسی، عربی، هندی، یونانی، ترکی، بربری، اندلسی و عبری
• قسطاس الاطباء (تألیف ۱۰۴۰ قمری) - فرهنگ واژه‌ها و اصطلاحات پزشکی
• طب داراشکوهی (یا علاجات داراشکوهی) - دائرةالمعارف پزشکی
• زاخیره داراشکوهی - خلاصه‌ای از پزشکی یونانی و آیورودا
• میزان الادویه
• انیس المعالجین
• مفردات ادویه
• تحفة العاشقین

منابع مقاله

• پایگاه اطلاع رسانی طبيب خراسان
• نظری، جلیل، افراسیابی‌پور، محمد، برومندی، ندا، قسطاط الاطباء اثر نورالدین محمد شیرازی، مجله تحقیقات تاریخ پزشکی

وابسته‌ها

الفاظ الأدوية

قسطاس الاطباء

أنیس المعالجین