طریقة الخلاف في الفقه بین الائمة الأسلاف
طريقة الخلاف في الفقه بين الأئمة الأسلاف، اثر محمد بن عبدالحمید اسمندی (488-552ق)، کتابی است در فقه مقارن، در بیان اختلافات میان فقه ابوحنیفه و فقه شافعی که با تحقیق محمد زکی عبدالبر، منتشر شده است.
| طریقة الخلاف في الفقه بین الائمة الأسلاف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسمندی، محمد بن عبدالحمید (نويسنده) عبدالبر، محمد زکی (محقق) |
| ناشر | مکتبة دار التراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 4ط5الف 169/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برخی این کتاب و کتاب دیگر مؤلف، «مختلف الرواية» را یک کتاب دانسته‌اند، اما محقق در مقدمه، این نظریه را رد کرده و با ارائه دلایلی، ثابت کرده است که این دو با یکدیگر متفاوت بوده و دو کتاب جداگانه می‌باشند؛ از جمله آنکه مؤلف خود در ابتدای کتاب «أصول الفقه»، درباره این کتاب، چنین گفته است: «و بعد فإني كنت جمعت «طريقة الخلاف» و أدرجت في أثناء مسائلها قدر ما يحتاج فيها من أصول الفقه علی وجه الاقتصار و الاقتصاد...»؛ درحالی‌که در ابتدای کتاب «مختلف الرواية»، درباره آن، چنین آمده است: «و بعد فإني قصدت أن أكتب مسائل «مختلف الرواية» و أرسم خلاف كل واحد من الأئمة بابا علی الترتيب الذي رتبه بعض أستاذنا (كذا) رحهم الله؛ غير أنه أورد الكتب كلها في كل باب و أنا أورد الأبواب كلها في كل كتاب و أذكر في كل مسألة نكتة شافية و حجة كافية...»[۱].
کتاب از روی تنها نسخه خطی باقی‌مانده از آن، تصحیح و منتشر شده که محقق، آن را قابل اطمینان، دانسته است[۲].
محقق کتاب، پیرامون صحت انتساب این کتاب به اسمندی، تحقیقات ارزنده‌ای را انجام داده که در مقدمه، به آن، اشاره نموده و بدین طریق، صحت انتساب آن را تأیید کرده است[۳].
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب را می‌توان در مؤلفه‌های زیر، مشاهده نمود:
- مطالب کتاب، در قالب ابواب مختلف فقهی، تحت عنوان «کتاب» عرضه شده است؛ مانند: «كتاب الطهارة»، «كتاب الصلاة»، «كتاب الزكاة» و...؛
- نویسنده در هر کتاب، به بحث پیرامون مسائلی پرداخته است که آنها را محل اختلاف و نزاع اساسی می‌داند، ولذا به تمامی موضوعات مربوط به آن باب، نپرداخته است؛ به‌عنوان مثال، تمامی مسائل مربوط به نماز، آن‌چنان‌که معمول کتب فقهی می‌باشد، در «كتاب الصلاة» نیامده است؛
- کتاب از ابتدا تا انتها، بر اساس یک رویکرد و یک روش واحد، نوشته شده است؛ بدین صورت که ابتدا حکم مسئله فقهی مورد نظر را بیان نموده (و حکم مخالف را در پی آن آورده)، سپس وجه آن حکم، سپس گفتگو و مناظره پیرامون آن و سپس نقد قول مخالف را ذکر کرده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.