شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)
| شرح النسفية في العقيدة الإسلامية (شرح عقاید اهل سنت و جماعت) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سعدي، عبدالملک بن عبدالرحمن (نویسنده) تبريزي، امير صادق (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | نسفی، عمر بن محمد،461 -537ق. العقائد النسفيه. شرح
شرح عقايد اهل سنت شرح عقائد العقائد. شرح شرح النسفية في العقيدة الإسلامية شرح عقايد اهل سنت و جماعت ترجمه شرح عقايد |
| ناشر | کردستان |
| مکان نشر | ايران - سنندج |
| سال نشر | مجلد1: 1380ش, |
| شابک | 964-6546-68-4 |
| موضوع | اهل سنت - عقايد
نسفی، عمر بن محمد، 461 - 537ق. العقايد النسفيه - نقد و تفسير کلام اشعري |
| زبان | فارسی عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 205/2 /ن5 ع704225 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح النسفية في العقيدة الإسلامية (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)، تألیف عبدالملک عبدالرحمن سعدی، شرحی است بر کتاب «العقائد النسفية» تألیف عمر بن محمد نسفی که با عنوان «العقائد» نیز از آن یاد شده است.
ازآنجاکه کتاب‌شناسی «العقائد النسفیة»، در نرم‌افزار موجود نیست، در این نوشتار، به معرفی اصل و شرح آن پرداخته شده و در پایان، نگاهی به ترجمه فارسی آن شده است. این شرح توسط امیرصادق تبریزی مریوانی به فارسی ترجمه شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه شارح و مترجم آغاز شده است. شارح، مطالب کتاب «العقائد النسفية» را به مقدمه و شش فصل تقسیم نموده و سپس به شرح آن پرداخته است؛ بدین صورت که متن را در بالای صفحه نگاشته و شرح را به دنبال آن آورده است. ابتدا شرح لغات متن و سپس شرح اجمالی را نوشته و توضیح بعضی از مطالب را در پاورقی‌ها آورده است.
گزارش محتوا
شارح در مقدمه خود، به این موضوع اشاره نموده است که متن «نسفیه» از متونی است که برای دانش‌آموزان سال ششم آموزشگاه‌های اسلامی در عراق، تعیین شده است و چون معتقد است که فهم آن برای طلاب این مرحله، دشوار است و بررسی و مطالعه شرح‌هایی هم که بر آن نوشته شده است، به‌خاطر ضیق وقت و دشواری اسلوب و عبارات آنها، برایشان مقدور نیست، لذا شرح این مباحث را به شیوه‌ای تازه و با عباراتی آسان و اسلوبی ساده نوشته و به توضیح و کشف مبهمات آن پرداخته است[۱].
در مقدمه مترجم، ضمن بیان این نکته که کتاب حاضر، جزو کتاب‌های درسی طلاب علوم دینی اهل سنت بوده و هم‌اینک در دانشگاه آزاد اسلامی کردستان، در رشته کارشناسی ارشد ادبیات و زبان فارسی، جزو دروس آموزشی است، به ذکر اهداف خود از ترجمه این کتاب پرداخته است که عبارتند از:
- متنی ساده و جامع در اصول عقاید در دسترس جوانان و علاقه‌مندان به مباحث دینی قرارگیرد، تا پاسخگوی برخی پرسش‌ها و ابهامات آنان بوده و آنها را از تردید و تزلزل برهاند؛ زیرا هرقدر که انسان آگاهانه و عالمانه، اندیشه و اصولی را بپذیرد، به همان میزان یقین او بدان راسختر شده و گفتار و رفتار فردی و اجتماعی خود را با آن، منطبق و هماهنگ می‌سازد.
- با بیان و شناخت آراء و عقاید فرقه‌های اسلامی، موجبات بیشتر اتحاد و رشد و تعالی اندیشه اسلامی فراهم شود[۲].
شارح، پیش از آغاز کتاب، به بیان مطالبی پیرامون انواع احکام شرعی، هدف علم توحید، حکم شرعی فراگیری علم توحید، اسامی علم توحید و عواملی که باعث پیدایش علم توحید شد، پرداخته است[۳].
فصل اول، در رابطه با حقایق اشیاء و راه‌های شناخت آنها بوده و همچنین به منکرین حقایق اشیاء، پاسخ داده شده است. سوفسطائیان منکر حقیقت اشیاء شده و بر این گمانند که آنچه را که ما می‌بینیم، هیچ حقیقتی در خارج از ذهن و در واقعیت ندارند و هدفشان از نفی حقایق اشیاء، نفی خدا و آخرت و احکام شرعی می‌باشد[۴]. نویسنده در رد کلام سوفسطائیان و در اثبات حقایق اشیاء، دو دلیل اقامه کرده است:
- دلیل ضروری: دلیل بدیهی این است که ما وجود حقایق اشیاء را از طریق مشاهده ثابت می‌کنیم.
- دلیل نظری: حقایق اشیاء، یا وجود دارند یا وجود ندارند؛ اگر وجود دارند این مطلوب ماست و اگر وجود ندارند، همین نفی کردن نوعی حقیقت است؛ چون نفی کردن چیزی از چیز دیگر نوعی حکم است و مادامی‌که ما از سخن خود شما حقیقتی از حقایق را اثبات کردیم، مسلما نمی‌توانید آن را به‌طور کلی نفی کنید؛ زیرا اعتراف به یک حقیقت، اعتراف به اصل وجود حقیقت است[۵].
فصل دوم، پیرامون الهیات بوده و در آن به بحث پیرامون موضوعات زیر پرداخته شده است: حادث بودن عالم؛ وجود خداوند و صفات او؛ مبحث کلام در خداوند؛ جواز رؤیت خداوند؛ افعال بندگان در بین جبر و اختیار؛ قضا و قدر؛ خداوند بندگانش را به امر محال مکلف نمی‌کند؛ خداوند مسبب را همراه با سبب خلق می‌کند نه اینکه مسبب را به‌وسیله سبب بیافریند؛ اجل یکی است؛ حرام نیز رزق خداوند است و اینکه فعل اصلح بر خداوند واجب نیست[۶].
فصل سوم درباره احوال قیامت می‌باشد. در این فصل ابتدا به موضوع سؤال قبر و عذاب و نعمت در آن پرداخته شده و سپس زنده شدن مردگان در قیامت و سنجش اعمال با ترازو و میزان، مورد بحث قرار گرفته است. سایر موضوعات این فصل، عبارتند از: دادن کتاب اعمال؛ بازخواست مردمان در محشر؛ حوض کوثر؛ پل صراط؛ بهشت و دوزخ؛ گناه کبیره موجب جاودانگی مسلمان در دوزخ نمی‌شود؛ بخشش گناهان جز شرک؛ شفاعت و جاودانه نماندن مؤمنان در دوزخ[۷].
در فصل چهارم ابتدا به تفسیر ایمان پرداخته شده و سپس به این سؤال پاسخ داده شده است که آیا ایمان، زیاد و کم می‌شود و آیا اسلام و ایمان یکی هستند یا با یکدیگر متفاوتند؟ در پایان نیز به بحث پیرامون خاتمه و سرانجام انسان در دنیا پرداخته شده است[۸].
فصل پنجم، مباحث مربوط به انبیاء و ملائکه را در خود جای داده است که از جمله آنها می‌توان به تعریف نبی و رسول، حکمت ارسال پیامبران، وظیفه و مأموریت پیامبران، معجزات پیامبران و کرامات اولیاء، تعداد پیامبران و اول و آخر ایشان، وجود ملائکه، ایمان به کتاب‌های آسمانی و معجزه اسراء و معراج، اشاره کرد[۹].
در آخرین فصل، موضوع خلافت و امامت، مطرح گردیده است. در این فصل ابتدا فضل و برتری خلفای راشدین مورد بحث قرار گرفته و سپس ضمن اشاره به این نکته که برای مسلمانان امامی که حاضر باشد، لازم و واجب است، به بررسی شروط و واجبات امامت، پرداخته شده است[۱۰].
نگاهی به ترجمه
پیرامون ترجمه کتاب، ذکر سه نکته لازم است:
- ترجمه بیشتر آیات، از تفسیر نور، نوشته مصطفی خرم‌دل برگزیده شده است و در مواردی که ترجمه همراه با تفسیر بوده، با آوردن قلاب، []، مشخص شده است.
- مواردی که در متن یا شرح یا پاورقی در بین قلاب آمده است، مربوط به مترجم است، مگر در چند مورد که در شرح آمده که مترجم آن را در متن نیز آورده است.
- در بخش شرح لغات، به توضیح لغات مشکل بسنده شده و از سایر لغات ساده که معنی آنها در ترجمه نیز آمده است، چشم‌پوشی شده است[۱۱].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب به‌همراه منابع کتاب، در انتهای آن آمده است.
پاورقی‌هایی که توسط مترجم نوشته شده، با آورده شدن عنوان «مترجم» در انتهای آن، مشخص شده است[۱۲]. در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية
الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي
المطالب العالية من العلم الإلهي
طوالع الأنوار من مطالع الأنظار
شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد
القول السديد في شرح جوهرة التوحيد
شرح العلامة الخيالي علی النونية
مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين