سروستان هو، بررسی تطبیقی حکایات مثنوی معنوی با حکایات عطار و سنایی
| سروستان هو، بررسی تطبیقی حکایات مثنوی معنوی با حکایات عطار و سنایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پیریایی، کرم‌رضا (نویسنده) |
| ناشر | سایه نیما |
| مکان نشر | تهران |
| چاپ | اول |
| موضوع | مولوی,عطار,سنائی,، جلال‌الدین محمدبن محمد,، محمدبن ابراهیم,، مجدود‌بن آدم,، ۶۰۴ - ۶۷۲ق.,، ۵۳۷؟ - ۶۲۷؟ق,، ۴۷۳؟ - ۵۲۵؟ق.,-- نقد و تفسیر, -- نقد و تفسیر, -- نقد و تفسیر,شعر فارسی,شعر فارسی, -- تاریخ و نقد, -- تاریخ و نقد, -- قرن ۷ق., -- قرن ۶ق. |
| کد کنگره | PIR۵۳۰۱/پ۹۷س۴ |
سروستان هو، بررسی تطبیقی حکایات مثنوی معنوی با حکایات عطار و سنایی تألیف کرم‌رضا پیریایی، این کتاب، برخی از حکایت‌هایی را که بین حدیقة الحقیقه سنایی و مصیبت‌نامه،اسرارنامه و منطق‌الطیر عطار با مثنوی معنوی مشترک است از نظر صوری و محتوایی مورد بررسی قرارداده و در یک مقدمه و پیش‌گفتار و دو فصل سامان داده است.
شیوۀ کار به این ترتیب است که در فصل نخست، بعد از مقدمه‌ای در خصوص قصه و داستان و انواع آن و بیان تعاریف و ذکر ضرورت و جایگاه داستان در ادوار گذشته، چگونگی شکل‌گیری ادب تعلیمی و خصایص شعر تعلیمی و چیستی تمثیل، به بحث گذاشته شده است. در فصل دوم؛ ابتدا برای یافتن منابع و مآخذ قصص مثنوی و بررسی شباهت‌ها و یا تفاوت‌های این قصه‌ها با آنچه سنایی و عطار تقریر کرده‌اند، سیزده حکایت از حکایت‌ها و قصه‌های مهم مثنوی آمده است.
در این بخش به نوعی از هر کدام از دفاتر مثنوی نمونه‌ای آورده شده است. به این ترتیب که ابتدا مأخذ قصه و حکایت در آثار سنایی و عطار ذکر شده و سپس همان قصه از مثنوی مولانا هم آورده شده است تا خواننده بتواند متون اصلی را به صورت یکجا مطالعه کند. درادامه به مقایسه صوری و محتوایی حکایات پرداخته و تا جایی که ممکن بوده تاریخچه و ابتدایی‌ترین روایت قصه و منابع و مآخذ آن به صورت چکیده بیان گردیده است. در آخر ماهیت کلی قصه و تمثیل و نحوه استفاده از آن در ادب تعلیمی و غرض از بیان آن مورد بررسی قرارگرفته است. در این اثر از جمله این حکایت‌ها نقل و بررسی شده است: نگریستن عزراییل به مردی و گریختن آن مرد در سرای سلیمان؛ قصه بازرگان و طوطی او؛ خدوانداختن خصم در روی امیرالمؤمنین علی(ع).
در پایان می‌گوید روشی که سنایی بنیان نهاد مبدأ تحول بزرگ و سرچشمه شعر تعلیمی صوفیانه شد و مسیر اصلی شعر فارسی را از مدح و دربار جدا کرد و به عرفان و تصوف گرایش داد. اما از آنجا که شیوۀ او در ابتدای راه بود کاستی‌هایی هم داشت. اما این عطار بود که موج دوم شعر عرفانی را بر انگیخت و شعر تعلیمی در کلام او شور و سوز تازه‌ای یافت که در کلام سنایی نبود. بعد از عطار شعر صوفیه توسط مولانا به اوج و ارتفاعی رسید که همچنان دست نیافتنی باقی مانده است. در ضمن ویژگی‌ها، امتیازها، کاستی‌ها و نحوۀ کاربرد حکایت در هر یک از آثار این سه عارف بزرگ مورد بررسی قرار گرفته است. فهرست منابع و مآخذ در پایان کتاب آمده است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص224
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.