داوری اردکانی، رضا
| داوری اردکانی، رضا | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | رضا داوری اردکانی |
| ولادت | ۱۵ خرداد ۱۳۱۲ش |
| محل تولد | اردکان یزد |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | فلسفه سیاسی، چیستی غرب، فلسفه اسلامی |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
رضا داوری اردکانی (متولد 1312ش)، فیلسوف و متفکر ایرانی و استاد بازنشستهٔ گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران است. داوری اردکانی از بدو تأسیس فرهنگستان علوم عضو پیوستهٔ فرهنگستان علوم است و از سال ۱۳۷۷ش، ریاست این فرهنگستان را بر عهده دارد. او بیش از هفتاد عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف فکر و اندیشه و علم منتشر کرده و از چهره‌های شاخص در حوزهٔ نظریه‌پردازی فرهنگی و علمی و اندیشهٔ فلسفی ایران به‌شمار می‌آید. بسیاری او را فیلسوف فرهنگ نام نهاده‌اند.
ولادت
در ۱۵ خرداد ۱۳۱۲ش در اردکان یزد به دنیا آمد.
تحصیلات
او تحصیلات ابتدایی تا پایان دوره اول متوسطه در در اردکان یزد به مدرسه رفت. سپس به اصفهان رفت و دوران نوجوانی و جوانی خود را در آنجا گذراند و در ۱۳۳۰ خورشیدی از دانشسرای مقدماتی اصفهان دیپلم گرفت و در همان سال در وزارت فرهنگ استخدام شد و چند سال در مدارس شهرهای اردکان، اراک، قم و تهران تدریس کرد.
وی در طول سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۴ش برای فراگیری مقدمات علوم دینی اسلامی به مدرسه صدر اصفهان رفت و بعد از آن تحصیلات خود را در رشته فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران تا درجه دکتری ادامه داد و در ۱۳۴۶ش از رساله خود با عنوان «حکمت عملی افلاطون و ارسطو و تأثیر آن در فلسفه سیاسی فارابی» به راهنمایی دکتر یحیی مهدوی دفاع کرد.
از استادان او می‌توان به بدیع‌الزمان فروزانفر، محمدحسین فاضل تونی، سید محمدکاظم عصار، غلامحسین صدیقی، یحیی مهدوی، علی‌اکبر سیاسی، محمدباقر هوشیار، صدیق اعلم، مظفر بقایی، جلالی، محسن هشترودی و سید احمد فردید اشاره کرد.
داوری اردکانی پس از پایان تحصیل در ۱۳۴۶ش از آموزش و پرورش به دانشگاه تهران منتقل شد و شروع به خدمت به عنوان عضو هیأت علمی این دانشگاه کرد. او در طول سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ش در دانشگاه سوربن پاریس، در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ش در انگلیس و در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ش در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا به مطالعه و پژوهش پرداخت.
این فیلسوف ایرانی در ۱۳۶۲ش به درجه استاد تمامی دانشگاه تهران نایل آمد و در این سال‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی برنامه ریزی آموزشی، بنیاد ایران‌شناسی، شورای عالی یونسکو در ایران و... مسؤولیت‌هایی داشت که این‌ها بخشی از جایگاه علمی این شخصیت فرهنگی به شمار می‌آیند.
اندیشه
داوری اردکانی را می‌توان از جدی‌ترین فیلسوفان معاصر دانست؛ شخصیتی که ابداع‌گر گفتارهای فلسفی و علمی گوناگونی بوده است. وی از شاگردان «سیداحمد فردید» است که گرچه کلیت تفکر استادش را می‌پذیرد اما زبان او را برای تفکر و اندیشیدن نمی پسندند. در همین حال بسیاری، داوری اردکانی را بسیار متاثر از اندیشه‌های «مارتین هایدگر» فیلسوف برجسته آلمانی می‌دانند. او نقدی که «مارتین هایدگر» فیلسوف برجسته آلمانی از «عقلانیت ابزاری»، «علم جدید»، «تکنولوژی» داشته و تکیه او بر تفکر به جای فلسفه را در آثار خویش نشان داده است. در واقع داوری متفکری است که با رجوع خود به هایدگر و سنت فلسفه اسلامی، دست به نقد جدی غرب و الزامات و اقتضائات آن می‌زند. از طرفی بُعد آنتولوژیک (هستی شناسانه) مباحث داوری در ایران معاصر باعث آن شده از معرفت‌شناسی به هستی شناسی تمایل پیدا شود و این از اثرات فکر داوری در ایران است.[۱]
داوری متخلق به فلسفه و آداب آن و مدافع جدی فلسفه است و از هیاهو گریزان است. آثار او پرسش محور است. از نگاه داوری اردکانی مهم‌ترین درماندگی بشر نبود تفکر است و دغدغه او ردیابی همین درماندگی در فلسفه و فرهنگ است. او علی‌رغم بحث از اندیشه سیاسی به شدت از سیاست عملی و دادن پند و اندرز سیاسی گریزان است. داوری اردکانی در سال‌های اخیر به مقوله توسعه و توسعه‌نیافتگی پرداخته‌است چرا که می‌پندارد سرنوشت بشر معاصر به توسعه وابسته شده است.[۲]
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به‌مناسبت نودمین سال‌روز تولد دکتر رضا داوری اردکانی، همایش داوری در ترازوی داوری را با نگاهی به آثار و آراء وی، ۶ و ۷ خرداد ۱۴۰۲ برگزار کرد.[۳] او در سال 1381ش به عنوان چهره ماندگار فلسفه کشور معرفی و از ایشان تجلیل گردید.[۴]
آثار
-تألیف ۷۰ عنوان کتاب و ترجمه
-چاپ و ارائه مقاله و سخنرانی در بیش از ۸۰۰ کنفرانس و سمینار و نشریه علمی و نشریه فرهنگی داخلی
-چاپ و ارائه مقاله و سخنرانی در بیش از ۸۰ نشریه و کنفرانس معتبر بین‌المللی به زبانهای انگلیسی، عربی و فرانسه
- نقد و بررسی بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب
- ترجمه بیش از ۵۰ کتاب و مقاله دکتر داوری اردکانی به زبانهای انگلیسی، روسی، عربی، فرانسه، ترکی استانبولی و یک کتاب وی به خط سیریلیک در تاجیکستان
-اجرای بیش از ۲۰ طرح پژوهشی کلان و.....
از آثار ایشان می‌توان به کتابهای زیر اشاره کرد:
- آزادی، قانون
- گسست تاریخی و شرق‌شناسی
- ناسیونالیسم، ملت و ملیت
- آفاق فلسفه در سپهر فرهنگ
- نقد فرهنگ توسعه‌نیافتگی
- اخلاق در زندگی کنونی و شرایط اخلاقی پیشرفت و اعتلای علوم انسانی
- کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی
- سیر تجدد و علم جدید در ایران
- درباره علوم انسانی
- خرد و توسعه
- اکنون و آینده ما
- گاه خرد، گفتگوی استادان فلسفه با دکتر رضا داوری اردکانی
- علم، اخلاق و سیاست
- هیدگر و گشایش راه تفکر آینده
- درباره تعلیم و تربیت در ایران
- ما و راه دشوار تجدد
- انقلاب اسلامی و وضع کنونی عالم
- اندیشه و تمدن غربی
- سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر
- فلسفه در قرن بیستم
- ناسیونالیسم و انقلاب
- ناسیونالیسم و حاکمیت ملی
- فلسفه چیست؟
- وضع کنونی تفکر در ایران
- اوتوپی و عصر تجدد
- مقام فلسفه در تاریخ دوره اسلامی
و.....[۵]
پانويس
منابع مقاله
وابسته‌ها
دفاع از فلسفه: ادای احترام به دو استاد معاصر علامه طباطبایی و شهید مطهری
اخلاق در زندگی کنونی و شرایط اخلاقی پیشرفت و اعتلای علوم انسانی
بلای بی‌تاریخی و جهان بی‌آینده
تمدن و تفکر غربی: مجموعه مقالات
مقام فلسفه در دوره تاریخ ایران اسلامی
فلسفه در دام ایدئولوژی: ویراست «فلسفه در بحران»
الفكر الغربي و الحضارة الغربية
الفارابي: مؤسس الفلسفة الإسلامية
مجموعه مقالات و سخنراني‌هاي هزاره ابن سینا 2 - 7 اسفند 1359
خرد سیاسی در زمان توسعه نیافتگی
سیری انتقادی در فلسفه کارل پوپر
زبان، خانه وجود: گفت و گوی هیدگر با یک ژاپنی
علم و سیاست‌های آموزشی - پژوهشی
واکاوی اصل این همانی: خوانشی از «این همانی و تمایز» اثر مارتین هایدگر
چالش با فیلسوف: فلسفه در روزگار فروبستگی به روایت دکتر رضا داوری اردکانی
نگاهی دیگر به تاریخ فلسفه اسلامی
فلسفه تحول تاریخ در شرق و غرب تمدن اسلامی