درر المطالب و غرر المناقب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع)
درر المطالب و غرر المناقب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع)، اثر سید ولی بن نعمت‌الله حسینی رضوی حائری، با تحقیق محمدحسین نوری، کتابی است در بیان مناقب و فضایل حضرت علی(ع) که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
| درر المطالب و غرر المناقب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رضوی حائری، سید ولی بن نعمت‌الله (نویسنده)
نوري، محمدحسین (محقق) مکتبة العتبة العباسية المقدسة (مصحح) |
| ناشر | العتبة العباسية المقدسة، مکتبة و دار مخطوطات |
| مکان نشر | عراق - کربلای معلی |
| سال نشر | مجلد1: 2013م , 1434ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 193/1 1392* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندی، در عناوین مختلف و متعددی مطرح شده است.
کتاب تنها بر اساس یک نسخه، تصحیح و تحقیق شده است.[۱]
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگی‌نامه مفصلی از نویسنده و بیان برخی ویژگی، به دو نکته اشاره شده است:
نخست آنکه نویسنده در مقدمه خود چنین آورده است که هرگاه روایتی را مسند یافته، آن را با اسنادش ذکر کرده و اگر بدون سند بوده، آن را بدون سند ذکر کرده است؛ درحالی‌که با مراجعه به کتاب، روایات، بدون ذکر سند ذکر شده و نویسنده تمامی اسناد را حذف کرده است؛ هرچند در مصادر خود، این روایات مسند می‌باشند.
دوم اینکه آیا کتاب «الكنز و الدرر» دو کتاب بوده یا یک کتاب می‌باشد[۲]
نویسنده در مقدمه، به اشتیاق خود بر گردآوری روایات مربوط به مناقب امیرالمؤمنین(ع) و ذکر آنها در یک کتاب اشاره کرده است.[۳]
نویسنده در این کتاب، به جمع‌آوری آیات و اخبار در مناقب و فضایل امیرالمؤمنین(ع) از کتب فریقین پرداخته و در این امر، ترتیب و تبویب خاصی را برای مواضع روایات رعایت نکرده و فقط به ذکر «و أخری من مناقبه(ع)» برای جدا کردن بین روایات، اکتفا کرده است که این امر، قبل از ذکر مصدری است که آن حدیث از آن روایت شده است و در مجموع، 228 روایت در کتاب گردآمده است.[۴]
کتاب پس از مقدمه نویسنده، با روایتی از کتاب «مائة منقبة» آغاز گردیده و پس از روایت بیست‌ودوم، با ذکر عنوان «انتهی حديث المأئة»، روایاتی از کتاب «الأمالي» صدوق آمده که پس از اتمام روایات آن، پس از روایت چهل‌ونه، با عبارت «انتهی آخر حديث الأمالي»، روایتی از «مائة منقبة» نقل شده و بعد از آن، روایات دیگری از مصادر متفرقه ذکر گردیده و پس از آن، بیست حدیث از کتاب «الخصال» آمده است که با عبارت «انتهی حديث الخصال»، به روایات آن، پایان داده شده است.[۵]
نویسنده، به‌غیر از این سه کتاب، روایات فراوان دیگری را از کتب فریقین در فضیلت امیرالمؤمنین(ع) آورده که بیشتر آنها، از کتب شیعه می‌باشد، مانند: «كنز جامع الفوائد» سی‌ودو روایت و «مصباح الأنوار في فضائل إمام الأبرار» بیست‌وهشت روایت[۶]
از دیگر مصادری که نویسنده روایاتی را از آنها ذکر کرده است، می‌توان به کتب زیر اشاره نمود: «الأمالي» شیخ طوسی؛ «بهجة المباهج في تلخيص مباهج المهج في مناهج الحجج» و «راحة الأرواح و مونس الأشباح في أحوال النبي و الأئمة(ع)» ابوسعدی حسن بن حسین سبزواری؛ «الكشف و البيان» ابواسحاق احمد بن ابراهیم ثلعبی (427ق)؛ «تفسير القمي» علی بن ابراهیم بن هاشم قمی (از اعلام قرن 4 و 5ق)؛ «حلية الأولياء» ابونعیم اصفهانی احمد بن عبدالله بن احمد (430ق)؛ «الخصال» و «عيون أخبار الرضا(ع)» شیخ صدوق (381ق)؛ «الخرائج و الجرائح» قطب‌الدین راوندی (573ق)؛ «عرائس المجالس» ابواسحاق احمد بن محمد بن ابراهیم نیشابوری ثعلبی (427ق)؛ «الفصول المهمة» ابن صباغ علی بن محمد بن احمد مالکی مکی (855ق) و..[۷]
از جمله ویژگی‌ها و امتیازات کتاب، اقدامات مربوط به تحقیق و تصحیح شایسته و نیکوی آن بوده که برخی از آنها عبارتند از:
- مقابله کتاب با مصادر مذکور در ابتدای هر حدیث و ثبت اختلافات موجود در حواشی.
- استخراج آیات قرآنی و قرار دادن آنها در میان پرانتز.
- استخراج تمامی احادیث از مصادر آنها با لفظ: «لاحظ»؛ اما آنچه در غیر مصادرش بوده، اگر وجود داشته، قبل از آن عبارت «و راجع» قرار داده شده است.
- در استخراج مصادر، مصدری که مؤلف از آن نقل کرده، مقدم گردیده است، هرچند آن حدیث از حیث زمانی، مصدری مقدم‌تر داشته باشد.
- در ترتیب مصادر، مصادر مربوط به شیعه، بر مصادر عامه، مقدم شده است.
- برای تمامی کسانی که در کتاب یادی از آنها شده، شرح حال مختصری، با اعتماد بر مهم‌ترین کتب رجال و تراجم، آورده شده است.
- محقق برای تمامی روایات موجود در کتاب، به‌منظور تسهیل در دسترسی و یافتن آنها، عنوانی متناسب با آن، انتخاب کرده و آن را میان کروشه [ ] قرار داده است.
- شرح بعضی از کلمات دیرباب و اسامی شهرها و مناطق و..[۸]
وضعیت کتاب
فهارس فنی کتاب در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهرست مطالب؛ آیات قرآنی؛ احادیث؛ آثار؛ اعلام؛ طوائف، قبایل و فرق؛ اماکن، شهرها و بقاع؛ وقایع و ایام و کتب واردشده در متن، به‌همراه فهرست مصادر و منابع مورد استفاده محقق.
پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آنها علاوه بر ذکر منابع[۹]، به توضیح برخی از مطالب متن[۱۰]و ترجمه لغات سخت و مشکل پرداخته شده است.[۱۱]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.