المنتحل

المنتحل، نوشته ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثعالبى (350-429ق)، شاعر، لغوی، کاتب و تاریخ‌نگار، در موضوع ادبیات (شعر) است. در ذیل آن، «المنتخل في تراجم شعراء المنتحل» با گردآوری احمد ابوعلی ذکر شده است.

المنتحل
پدیدآوران	ثعالبی، عبدالملک بن محمد (نويسنده) ابو علی‌، احمد (مصحح)
ناشر	مطبعة التجاریة
مکان نشر	مصر - اسکندریه
سال نشر	1319ق - 1901م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ث7م8 3914 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

محتوای کتاب

کتاب حاضر، حاوی برگزیده‌هایی از بهترین سروده‌های شاعران بزرگ و مشهور عرب از دوره جاهلی تا زمان نویسنده در موضوعات مختلف است.

خط، کتابت و بلاغت، تهنیت‌گفتن، سوگواری و مرثیه‌سرایی، کرامت‌های اخلاق، شکر و ثنا، هجو و ذم، شکایت از حال و روزگار، امثال و حکم، ادعیه، سرزنش‌ها، عیادت و...، از جمله موضوعات مطرح‌شده در ابواب یادشده است.

مؤلف پس از مقدمه‌ای کوتاه پیرامون ابواب کتاب، نام شاعران متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی را که اشعاری از آنان در کتاب آمده، یاد کرده است.

در ادامه، در ذیل هریک از ابواب و متناسب با موضوع آن، نخست نام شاعر و سپس سروده او را آورده است.

انتساب کتاب

برخی بر این باورند که نویسنده کتاب در حقیقت عبیدالله بن احمد مکیالی (متوفای 436ق) است و به‌اشتباه به ابومنصور ثعالبی نسبت داده شده است. بااین‌وجود، محقق کتاب به دلایلی صحت انتساب آن را به ثعالبی منتفی ندانسته است.

ساختار کتاب

کتاب در پانزده باب تنظیم شده است.

فعالیت محقق

محقق، ضمن تحقیق متن کتاب، به تصحیح و پیرایش آن پرداخته است. وی همچنین توضیحاتی را پیرامون برخی از الفاظ دشوار کتاب آورده و شخصیت‌های نام‌برده‌شده را در پاورقی معرفی کرده است.

المنتخل في تراجم شعراء المنتحل

این کتاب، نوشته احمد بن محمد ابوعلی (متوفای 1355ق) است.

این نوشتار در حقیقت رساله‌ای از محقق کتاب «المنتحل» و در معرفی شعرای آن است.

ساختار آن بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. نویسنده به معرفی یک‌صدوشصت‌ویک تن از شاعران نام‌برده‌شده در کتاب «المنتحل» پرداخته است. جهت آسان‌سازی دسترسی مخاطب، توضیحات خود را ذیل نام حقیقی افراد (نه کنیه و لقب آنها)، آورده است.

وی در شرح حال هریک از شاعران، به مصادر خود اشاره نکرده است؛ جز اینکه در مقدمه به‌صورت کلی از مصادری مانند: «يتيمة الدهر في شعراء أهل العصر» نوشته ثعالبی، «نزهة الألباء في طبقات الأدباء» ابن انباری، «مروج الذهب» مسعودی، «وفيات الأعيان» ابن خلکان و... نام برده که مطالب خود را از آنها گرفته است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سركيس، يوسف اليان، «معجم المطبوعات العربية»، كتابخانه عمومى حضرت آيت‌الله‌العظمى مرعشى نجفى(ره)، قم، 1410ق، چاپ اول.
3. زرکلی، خیرالدین، «الأعلام»، بیروت، دارالعلم للملايين‏، 1989م، چاپ هشتم.
4. سلوى، عبدالقادر بن عبدالرحمن، «الكوكب الثاقب في أخبار الشعراء و غيرهم من ذوي المناقب»، مغرب، المملكة المغربية، وزارة الأوقاف و الشؤون الإسلامية، 1427ق، چاپ اول.
5. مرعشلى، یوسف عبدالرحمن‏، «نثر الجواهر و الدرر في علماء القرن الرابع عشر»، بیروت، دارالمعرفة، 1427ق، چاپ اول.
6. ثعالبى، عبدالملک بن محمد، «لطائف الظرفاء من طبقات الفضلاء»، محقق: رجب، عدنان كريم، بیروت، دارالعربية للموسوعات‏، 1999م، چاپ اول.