الصاحبي في فقه اللغة العربیة و مسائلها و سنن العرب في کلامها
الصاحبي في فقه اللغة العربية و مسائلها و سنن العرب في كلامها، نوشته ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا رازی (۳۲۹-395ق)، معروف به ابن فارس، نحوى، لغوى، ادیب و شاعر، مشتمل بر بحثهاى ارزشمندی در اصل زبان عربى، خصائص و اختلاف لهجههای آن بنا بر اختلاف قبایل عرب است[۱].
| الصاحبي في فقه اللغة العربیة و مسائلها و سنن العرب في کلامها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن فارس، احمد بن فارس (نويسنده) طباع، عمر فاروق (محقق) |
| ناشر | مکتبة المعارف |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1414ق - 1993م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف2ص2 6172 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده، این کتاب را برای کتابخانه صاحب بن عباد به نگارش درآورده است؛ به همین سبب آن را «الصاحبي» نامیده است[۲]. گفته شده است این اثر نخستین نوشتهی روشمند در موضوع زبان عربی، اصل و ویژگیهای آن است[۳].
مطالب کتاب صاحبی در یک مقدمه و هشتادوهفت باب تنظیم شده است.
پیش از آغاز مطالب کتاب، نامه احمد بن فارس به محمد بن سعید کاتب آمده است که ابن فارس در آن به مسئله تفاضل میان شعرای دوران جاهلیت و بعد از آن پرداخته است[۴]. نویسنده پس از مقدمهای کوتاه نخستین باب کتاب را با موضوع توقیفی یا اصطلاحی بودن لغت عرب آغاز کرده است[۵]. در ادامه، مطالبی پیرامون خط عربی، برتری و وسعت زبان و لغت عرب، اختلاف لغات عرب، فصیحترین عربها، لغات نکوهیده و ناپسند، زبان قرآن، حقیقت کلام، اقسام کلام و... مطرح شده و در ابوابی درباره فعل، حرف، نعت، اسماء و اصول آنها، دخول ال بر اسماء، حروف معنی، معانی کلام، قلب، ابدال، زیادت، تکرار، عموم و خصوص، خطاب با لفظ جمع، فعل لازم و متعدی، بناء، تفاوت ضدین، اضافه، تقدیم و تأخیر، ایماء، شرط، کنایه و...، سخن به میان آمده است. پایانبخش مطالب، باب شعر است[۶].
محقق علاوه بر تحقیق متن کتب و نگاشتن مقدمهای درباره نویسنده و آثار وی، به آدرسدهی آیات، توضیح برخی کلمات دشوار متن و معرفی برخی شخصیتها در پاورقی پرداخته[۷]. وی همچنین توضیحاتی ضروری را درباره برخی مطالب داده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- صفا، ذبیحالله، «تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو پارسی»، تهران، انتشارات فردوس، 1378ش، چاپ پانزدهم.
- ضیف، شوقی، «تاريخ الأدب العربي»، قم، ذویالقربی، 1427ق، چاپ دوم.