الدرر و اللآلي في فروع العلم الإجمالي
| الدرر و اللئالي في فروع العلم الإجمالي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طباطبایی قمی، تقی (محاضر) مروجی، علی (مقرر) |
| عنوان‌های دیگر | تقریر ابحاث سماحه سیدنا الاستاذ آیت‌الله العظمی الحاج سید تقی الطباطبائی القمی |
| ناشر | محلاتی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1362 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | نماز - شکیات |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 186/8 /ط2د4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الدرر و اللآلي في فروع العلم الإجمالي، تقريرات درس آيت‌الله سيد تقى طباطبايى قمى و حاشيه‌اى بر كتاب عروه‌الوثقى است كه توسط على مروجى قزوينى با موضوع فروع علم اجمالى، به زبان عربى، به رشته تحرير درآمده است. در پایان كتاب، فهرست مطالب ارائه گرديده است.
ساختار
متن اصلى عروه‌الوثقى در ابتدا صفحات آمده و در ذيل آن مباحث مؤلف طى يك بحث تحقيقى، استدلالى و اجتهادى با بيان ادله ذكر شده است. نگارنده فروع مسائل را مطرح كرده، سپس ضمن طى مباحث عقلى و نقلى، روايات را گروه گروه در قالب «طائفه» دسته‌بندى كرده است. احتمالات مختلف هر مطلب را آورده و نظريه خويش را با عنوان «اقول» و پرسش و پاسخ‌هایى را با عنوان «ان قلت، قلت» ذكر، و اقوال ديگران پيرامون مطلب را بيان و گاه نقد و بررسى نموده است.
گزارش محتوا
مقرر مقدمه‌اى را در آغاز كتاب آورده است. پس از آن مؤلف تحت عنوان «ختام، فيه مسائل متفرقه» كه متن عروه‌الوثقى است، 56 مسئله فرعى را مطرح مى‌كند كه تقريبا همه آنها به مبحث علم اجمالى برمى‌گردد و اهميت اين نوشتار نيز به طرح همين فروع و مصاديق علم اجمالى در اصول فقه است. وى به شكيات نماز مى‌پردازد و صورت‌ها و فروع مختلف شك در نماز را بيان و احكام متعلق به آن را ذكر مى‌كند.
برخى از اين فروع عبارتند از: شك كسى كه نمى‌داند مشغول به نماز ظهر است يا عصر، شك كسى كه در پایان نماز يا در وسط نماز علم پيدا كند 2 سجده از 2 ركعت را ترك كرده است و فرض‌هاى زيادى كه مؤلف براى اين مسئله ذكر نموده، و هم چنين شك بين 2 و 3 پس از بناگذارى بر 3، و همچنين اگر شك كند، ركعتى كه به جا مى‌آورد، آخرين ركعت نماز ظهر است يا ركعت اول نماز عصر است، شك در نماز عشا بين 3 و 4 در حالى كه مى‌داند نماز مغرب را انجام نداده است، وقتى در حال خواندن نماز عصر است و يادش مى‌آيد يك ركعت از نماز ظهر را نخوانده و داراى صور متعدد است، هفت صورت براى كسى كه 2 نماز خوانده و علم دارد كه 1 يا 2 ركعت از اين دو نماز را نخوانده است. همچنين كسى كه پس از قيامِ ركعت سوم بداند، تشهد را نخوانده و شك كند آيا سجده را به جا آورده است يا نه و فروع ديگرى كه به 65 فرع مى‌رسد.
پس از ذكر اين فروع بحثى شروع مى‌كند با عنوان «تتميم الفروع». در اين بخش نيز صور زيادى از مصاديق علم اجمالى را ذكر مى‌نمايد كه از جمله آنها فروع زير است: اگر علم اجمالى داشته باشد كه يكى از 2 جزء مترتب بر هم در نماز را ترك كرده است كه فروع اين مسئله خود 16 قسم است و هر يك احكام خاص خود را دارد، در فرع ديگر پس از انجام نماز علم پيدا مى‌كند كه يك ركن را ترك كرده كه نمى‌داند نماز اصلى بوده يا احتياط كه در اين جا بحث مى‌شود كه آيا قاعده فراغ جارى است يا خير؟، اين فرع‌ها ادامه مى‌يابد تا فرع 33 كه در اين فرع كسى اجمالاً مى‌داند يك نماز ظهر، عصر يا عشاءش ترك شده و نمى‌داند آيا متروك، نماز تمام بوده يا شكسته و سپس در فرع 34 مى‌پردازد به فروع مسئله‌اى كه حرام بودن نگاه مرد يا زن به عورت فرد خنثى را تبيين و شرح مى‌نمايد.
در ادامه ساير فروع به تفصيل مورد بررسى قرار گرفته است.