احادیث و قصص مثنوی

احادیث و قصص مثنوی
پدیدآوران	فروزانفر، بدیع‌الزمان (نویسنده) داودی، حسین (مترجم و تنظیم‌کننده)
ناشر	امیرکبیر
مکان نشر	تهران
سال نشر	1387ش.
چاپ	چهارم
شابک	‎978-964-00-0278-0
موضوع	مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی- نقد و تفسير مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی- احاديث مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی- ماخذ شعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد احاديث در ادبيات فارسی
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ف‎‏4‎‏الف‎‏3‎‏ / 5301 PIR

احادیث و قصص مثنوی، تلفیقی از کتاب احادیث و مآخذ مثنوی تألیف بدیع‌الزمان فروزانفر، ترجمۀ کامل و تنظیم مجدّد توسط حسین داودی؛ این کتاب، تلفیق دو اثر: احادیث مثنوی، مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی به اضافۀ احادیث و اقوال مشایخ مندرج در شرح مثنوی شریف فروزانفر است. اين دو اثر پیش از اين به صورت مستقل و از سوی ناشران مختلف چاپ و منتشر می‌شده است. مقصود از احادیث در اینجا مواردی است که صریحاً یا به تلمیح و اشاره یا به روش‌های دیگر در مثنوی معنوی آمده و نگارنده که از مولوی‌شناسان و شارحان ممتاز مثنوی است، می‌گوید پس از مطالعه و جستجو در شرح‌های مثنوی و منابع مختلف، اصل این احادیث را بیرون از تصرفات شاعرانه به دست آورده است. همچنین برای به دست آوردن مآخذ و مبانی قصه‌ها و تمثیل‌های مثنوی به تحقیق پرداخته و مآخذ و منابعی را که مولانا از آن‌ها اقتباس کرده، مشخص و معین نموده است.

ترتیب کار به این صورت است که ابتدا هر بیت یا ابیات مثنوی را که با حدیثی یا کلامی از اولیا و مشایخ صوفیه یا قصّه و تمثیلی مرتبط یافته، با خط درشت در ذیل شماره‌ای از ۱ تا ۱۰۸۴ ذکرکرده و بعد در ذیل آن‌ها، شمارۀ دفتر مثنوی و شمارۀ ابیات را نیز ضبط نموده است. سپس، حدیث يا قصه و کلامی که بیت به آن اشاره دارد، به طور کامل و با ذکر منابع و مآخذ بیان نموده است. در ادامه، هرجا که استفاده و اقتباسی از حدیث تکرار شده، پس از ذکر بیت، مرجع و مآخذ، آن را در اعداد و شماره‌های قبلی ارجاع داده و به اين ترتیب حدود ۱۰۸۴ مورد از منابع و مآخذ احادیث و مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی را مشخص کرده است.

تدوین و تنظیم ابیات در اين کتاب. به ترتیب دفترهای شش گانه مثنوی است. متن مثنوی مورد نظر مؤلف، چاپ علاءالدوله بوده که در چاپ فعلی توسط تنظیم کننده، نسخۀ نیکلسون اساس قرار داده شده است. تنظیم کننده، همچنین احادیث و عبارات عربی را اعراب گذاری و به فارسی روان ترجمه نموده و غیر از آن‌هایی که در کتاب مآخذ احادیث و قصص مثنوی آمده، تعدادی حدیث، قصه و تمثیلی که به صورت پراکنده در کتاب دیگر مؤلف، یعنی شرح مثنوی شریف ذکر شده، آن‌ها را نیز وارد این کتاب نموده است.

تنظیم فهرست‌های ذیل از دیگر کارهای حسین داودی است: فهرست تفصیلی و موضوعی کتاب با ۱۰۸۴ مدخل با تفکیک احادیث، اقوال، قصص، تمثیلات؛ فهرست‌های الفبایی مفاهیم واصطلاحات؛ ابیات عربی ؛ آیات؛ احادیث؛ ابیات مثنوی؛ اشخاص، مکان‌ها و کتاب‌ها.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.