ابن نجیم، زین‌الدین بن ابراهیم

نام	ابن نجیم، زین‌الدین بن ابراهیم
نام‌های دیگر
نام پدر	ابراهیم
متولد	826ق
محل تولد	قاهره مصر
رحلت	970ق
اساتید	ابن قطلوبُغا، شرف‌الدین بلقینی، شهاب‌الدین این شلبی
برخی آثار	رسائل إبن نجيم الإقتصادية و المسماة الرسائل الزينية في مذهب الحنفية الأشباه و النظائر على مذهب أبي حنيفة النعمان غمز عيون البصائر: شرح الأشباه و النظائر البحر الرائق شرح كنز الدقائق الفوائد الزينية في مذهب الحنفية
کد مؤلف	AUTHORCODE44854AUTHORCODE

ابن نجیم، زین‌الدین بن ابراهیم (926 -970ق/ 1520- 1563م)، فقیه حنفی مصری و نویسنده کتاب «الأشباه و النظائر».

ولادت

ابن نجیم، زین‌الدین (یا زین‌العابدین یا زین) بن ابراهیم در سال 826ق/1520م در قاهره مصر متولد شد^[۱].

تحصیلات

ابن نجیم نزد مشایخ مشهور آن زمان در قاهره که موطن او بود، به فراگیری علوم، به‌ویژه فقه پرداخت.

مشایخ

از جمله مشایخ او می‌توان از ابن قطلوبُغا، شرف‌الدین بلقینی و شهاب‌الدین این شلبی نام برد. به تصوف نیز گرایش داشت و شیخ او در تصوف سلیمان خضیری بود. مدت 10 سال با عبدالوهاب شعرانی در ارتباط بود و در 953ق در سفر حج او را همراهی کرد.

تدریس

وی مدتی در مدرسه صرغتمشیه به تدریس اشتغال داشته است.

شاگردان

از شاگردان وی می‌توان به برادرش سراج‌الدین عمر و نیز محمد علمی اشاره نمود.

فعالیت‌ها

با تأمل در مقدمه پسرش بر رسائل او و همچنین نگاهی گذرا به مقدمه‌های خود ابن نجیم بر رساله‌هایش، آشکارا فهمیده می‌شود که وی در زمان خویش، مرجعی مهم برای پاسخ به اشکالات و سؤالات فقهی بوده و آثارش نیز در آن عصر جزو منابع مهم فقه به‌شمار می‌رفته است.

وفات

ابن نجیم در قاهره وفات یافت و کنار مرقد حضرت سکینه به خاک سپرده شد.

آثار

الف) چاپی:

الأشباه و النظائر؛
البحر الرائق، که شرحی است بر «كنز الدقائق» عبدالله بن احمد نسفی. به گفته تمیمی این کتاب از مفصل‌ترین تألیفات ابن نجیم بوده که مرگ او فرصت اتمام آن را نداده است؛
فتح الغفار في شرح المنار؛
الفوائد الزينيّة في فقه الحنفية، پس از درگذشت ابن نجیم، به همت فرزندش تنظیم و نام‌گذاری شده است.

ب) خطی:

السياسة الشرعية. نسخه‌ای از آن در کتابخانه ازهریه موجود است؛
شرح (حاشیه علی) جامع الفصولین، که نسخه‌های آن در موصل و لیدن یافت می‌شود؛
کفارة صوم الشيخ الفاني. نسخه‌ای از آن در کتابخانه ظاهریه موجود است؛
لب الأصول، که خلاصه‌ای است از «تحرير الأصول» ابن همام و نسخه‌ای از آن در کتابخانه توپکاپی محفوظ است.

علاوه بر اینها، تعلیقی بر کتاب «الهدایة مرغینانی» به وی نسبت داده شده است. گفتنی است که در برخی منابع کتاب‌شناختی بین زین‌الدین و برادرش عمر، مؤلف «النهر الفائق في شرح کنز الدقائق»، خلط شده است^[۲].